“Con gái ạ sự phát triển của loài người là cả một quá trình, không phải đùng một cái sau một đêm tỉnh dậy con đáng là người Châu Á lại có một làn da đen bóng của người Châu Phi được”. Đó chính là câu trả lời của một vị khách du lịch mà tôi đã cùng đồng hành. Đó là lý do vì sao ngành nhân loại học Anthropology ra đời để nghiên cứu tất các khía cạnh về con người từ văn hóa, xã hội, ngôn ngữ, đến sự phát triển sinh học dẫn đến sự tiến hóa của loài người. Nếu bạn cũng đang thắc mắc về hàng tá những câu hỏi tại sao? Tại sao? Trong đâu và mãi vẫn chưa tìm ra câu trả lời thì hãy tiếp tục theo dõi nhé!
Nếu mỗi chuyến đi là một trang sách thì Anthropology chính là các nội dung được mã hóa để nghiên cứu và ghi là tất cả các thông tin đó để làm cho cuộc sống con người trở nên đa sắc màu hơn nhờ sự phát triển và thay đổi để tiến hóa từng ngày. Mỗi chuyến đi mới là một trải nghiệm mới để hướng về tương lai nhưng ta cần nhìn lại quá khứ để có thêm một nền tảng kiến thức vững chắc để chuẩn bị cho hiện tại để có được những “khám phá” đúng nghĩa.
Và trang sách mà hôm nay tôi muốn cùng các bạn để viết nên đó chính là một trang sách với tựa đề anthropology – ngành nhân loại học. Hãy cùng nhau đi trên chuyến tàu xuyên không gian và thời gian để cùng tìm hiểu xem ngành nhân loại học là gì? nhân loại học bao gồm các ngành nghiên cứu về vấn đề gì? và vai trò của các nghiên cứu này đến đời sống của nhân loại như thế nào? Việt Nam đã áp dụng ngành nhân loại học để nghiên cứu và giảng dạy ra sao?
Anthropology – nhân loại học đây là một thuật ngữ có gốc tiếng Hy Lạp cổ đại mà trong đó Anthropos có nghĩa là con người, còn phần Logos có nghĩa là nghiên cứu. Xét cho cùng Anthropology chính là một khái niệm và ý nghĩa rộng lớn và bao hàm lên toàn bộ quá trình nghiên cứu về sự phát triển của con người. Xét về khái niệm chung cho ngành nhân học thì đây là một ngành rất rộng. Tuy nhiên xét về mặt ý nghĩa đối với từng quốc gia thì mỗi khu vực môi quốc gia lại có một ý nghĩa và cách hiểu cung như các khía cạnh nghiên cứu vấn đề sẽ có những điểm khác biệt nhất định.
Anthropology là gì?
2. Anthropology được phân loại như thế nào?
Chính bởi nội dung nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến con người nên thông thường nhân loại học được chia thành 4 ngành nhỏ hơn như sau:
- Nhân loại hình thể hay nhân loại sinh học trong tiếng anh là (physical anthropology): Chuyên nghiên cứu về sự phát triển sinh học của con người.
-Nhân loại học văn hóa – (socio – cultural anthropology) bao gồm hai phân ngành nhỏ hơn kết hợp với nhau dựa trên sự riêng biệt mang tính thống nhất đó chính là: Nhân học văn hóa( cultural Anthropology ) và nhân học xã hội (social anthropology). Ở Việt Nam có một ngành cũng được xem như nghiên cứu về nhân học văn hóa xã hội đó chính là ethnological ngành dân tộc học ở Việt Nam. Tuy nhiên các hình thức nghiên cứu và nhắm tới mục đích khác hơn so với ngành nhân học văn hóa xã hội. Bên cạnh đó còn có ngành văn hóa học chuyên nghiên cứu phạm trù văn hóa xã hội.
Anthropology được phân loại như thế nào?
-Ngành khảo cổ học (archeology anthropology) đây được xem như một ngành trong nhân loại học ở mỹ. Tuy nhiên nó lại không được công nhận ở các nước Châu Âu rằng thuộc nhân loại học mà nó được nghiên cứu một các riêng biệt.
-Ngành nhân loại học ngôn ngữ (linguistic anthropology) đây là một ngành chuyên nghiên cứu về quá trình hình thành sử dụng và phát triển ngôn ngữ của con người.
-Nhân loại học ứng dụng: Đây là một ngành mới dựa trên dòng chảy thời gian lịch sử mà nó được hình thành. Cũng bởi sự đổi mới của con người mà có sự phân ngành khác nhau trong nhân loại học ứng dụng cụ thể được chia ra làm các phân ngành nhỏ như sau: Nhân loại học y tế, sinh thái môi trường, kinh tế, đô thị, phát triển và giáo dục. Các phân ngành nhỏ trong ngành nhân loại học ứng dụng này chứng minh một sự thật đó chính là những phát kiến, sáng tạo dẫn đến sự ra đời của các phát minh vĩ đại từ các sản phẩm thực tế và là minh chứng cho sự tiến hóa vượt bậc của con người vào thời điểm ngay sau chiến tranh thế giới thứ hai.
Ngay sau đây là sẽ tiếp tục đi nghiên cứu sâu hơn đẻ có thể phân biệt được tất cả các ngành trong nhân loại học trong phần tiếp theo ngay sau đây.
Nhân loại học hình thể chuyến đi nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến tiến trình về sự tiến hóa của loài người và sự đa dạng sinh học trong tiến hóa của loài người cả trong quá khứ và hiện tại trong các bối cảnh về lịch sử, văn hóa và cách hành vi của con người. bên cạnh đó một số nhà nghiên cứu về nhân loại học hình thể cũng nghiên cứu về cả bộ linh trưởng trong đó có chimpanzees – con tinh tinh.
Các vấn đề chính được nghiên cứu trong ngành này gồm có 3 vấn đề cơ bản sau đây:
-Nghiên cứu về sự tiến hóa của loài người và bộ linh trưởng
-Sự thay đổi của loài người và tầm quan trọng của sự thay đổi dó
-Nền tảng sinh học của hành vi con người
Nhân loại học hình thể hay sinh học
Tầm quan trọng của ngành nhân loại học hình thể đối với đời sống thực tế là : Từ việc đi nghiên cứu các kiến thức về loài người cụ thể từ các bộ xương người, những dấu vết, máu di truyền, DNA, trật tự thời gian và phương pháp khảo cổ học, ngành nhân loại học di truyền đã cung cấp những thông tin giá trị trong sự hỗ trợ để phân biệt được các tội phạm hay nạn nhân trong các vụ tai nạn hay trong chiến tranh.
2.2. Nhân loại học văn hóa xã hội
Để phân biệt được Văn hóa và xã hội trong nhân loại học liên quan đến việc nghiên cứu rất nhiều các khía cạnh và lĩnh vực khác nhau cụ thể như: Ngôn ngữ, phong tục, các giá trị, chuẩn mực, quy tắc, các công cụ, các công nghệ, sản phẩm, tổ chức, viện (học viện). Thuật ngữ viện ở đây dùng để chỉ các quy tắc và ý nghĩa của văn hóa ở đây được liên kết chặt chẽ với các hành động trong xã hội một cách chi tiết.
Hay nói cách khác sự liên kết chặt chẽ giữa văn hóa và xã hội ở đây đó chính là văn hóa đi nghiên cứu về các vấn đề cụ thể của con người thì xã hội lại là nơi chứa đựng hay là nơi cho từng thành viên trong các nhóm người ấy tồn tại sinh sống và phát triển.
Đây chính là sự kết hợp của ai phân ngành nhỏ trong nhân loại học đó chính là văn hóa và xã hội. Vậy hai phân ngành này cụ thể là đi nghiên cứu về các vấn đề về loài người như thế nào?
Nhân loại học văn hóa xã hội
Nhân loại học văn hóa: Chuyên đi nghiên cứu về sự giống và khác nhau về hành vi, phong tục, ngôn ngữ, truyền thống của con người trong xã hội. một ví dụ điển hình để làm minh chứng cho phân ngành này đó chính là phân ngành dân tộc học.
Sự phát triển của khoa học nghiên cứu phân ngành nhân loại học văn hóa này dựa trên các dữ liệu và phương pháp phân tích về dân tộc ký, ngôn ngữ học, xã hội học và tâm lý học và đây cũng chính là các phân ngành nhỏ hơn trong khi nghiên cứu các vấn đề thuộc nhân loại học văn hóa.
Nhân loại học xã hội: Là việc đi nghiên cứu về xã hội loài người và văn hóa loài người thông qua việc tìm hiểu vàng nghiên cứu vấn đề con người sống trong xã hội như thế nào và con người làm cho cuộc sống của họ trở nên ý nghĩa như thế nào.
Nhân loại học xã hội đóng một vai trò và vị trí trung tâm trong một thời đại khi mà sự hiểu biết và sự ghi nhận theo những hướng đa chiều về cách nhìn nhận của thể giới đó chính là phê phán xã hội, sự quan trọng của tài chính và kinh tế.
Sự kết hợp giữa văn hóa xã hội phản ánh được tình trạng chung cho sự thay đổi chung của toàn xã hội. Nếu văn hóa phản ánh được sự tiến bộ của xã hội thì xã hội chính là nơi để cho văn hóa có cơ hội được nghiên nghiên cứu về các chủ thể sống trong một xã hội đó.
2.3. Nhân loại học ngôn ngữ
Nhân loại học ngôn ngữ: Đó chính là việc tập trung để nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến sự phân biệt các loại nhà nghiên cứu khoa học xã hội những người mà chuyên đi nghiên cứu về các ngôn ngữ của loài người thông qua sự đa dạng về văn hóa trải dài của các thời đại. bên canh đó đây cũng là nơi đi nghiên cứu các khía cạnh khác về mặt ngôn ngữ dựa trên sự liên kết chặt chẽ giữa ngôn ngữ và văn hóa xã hội.
Các phân ngành nhỏ trong ngành nhân học ngôn ngữ đó chính là:
-Sự miêu tả về ngôn ngữ, các cấu trúc của ngôn ngữ
- Ngôn ngữ dân tộc học nghiên cứu về sự thay thế của ngôn ngữ và văn hóa như thế nào
-Ngôn ngữ học lịch sử nghiên cứu về vấn đề sự thay đổi của ngôn ngữ trong độ dài phạm vi nhất định và dòng thời gian
-Ngôn ngữ học xã hội.
Nhân loại học ngôn ngữ
Tầm quan trọng của nhân loại học ngôn ngữ đó chính là nó được sử dụng rộng rãi trong văn hóa hơn nữa, ngôn ngữ học có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc cung cấp thông tin, các chương trình phát triển, thông tin về các chính sách và các giải pháp thực tiễn đến các vấn đề liên quan đến văn hóa và ngôn ngữ hàng ngày.
Các phân ngành nhỏ hơn trong ngành nhân loại học ngôn ngữ đó chính là:
-Ngữ âm: Nghiên cứu về âm thanh của lời nói và các khía cạnh về vật lý học của chúng
-Âm vị học: Nghiên cứu về âm thanh của lời nói và sự nhận thức về các khía cạnh khác nhau
-Hình thái học: Nghiên cứu về sự thành lập của từ
-Cú pháp học: Nghiên cứu về sự thành lập của câu
-Ngữ nghĩa học: Nghiên cứu về ngữ nghĩa của từ
-Ngữ dụng học: Cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp với từng ngữ cảnh, hoàn cảnh cụ thể
Chuyên nghiên cứu về các nguồn gốc, sự phát triển và hành vi của con người. Sự nghiên cứu về văn hóa, ngôn ngữ, khảo cổ học cũng bao gồm việc nghiên cứu các vấn đề trên và những đặc điểm thể chất của con người trong những thành phần đa dạng của thế giới.
Khảo cổ học
Khảo cổ học có liên quan chặt chẽ đến các vấn đề hoạt động của con người thông qua sự tổng hợp và phân tích về các chất liệu văn hóa. Khảo cổ học lưu giữ lại các vật thể, kiến trúc, nền sinh học, hay sinh thái học và các cảnh quan văn hóa. Khảo cổ học có thể được nhận xét là khoa học xã hội và một phân ngành của nhân học.
Các loại khác nhau trong khảo cổ học đo chính là: cổ đại – lịch sử, hay tiền sử - nhân loại học.
3 giá trị mà khảo cổ học mang lại đó chính là giá trị con người, giá trị cộng đồng và giá trị thị trường. 3 giá trị này cũng một phần miêu tả cho việc sự phát triển của khảo cổ học dựa trên dòng thời gian quá khứ , hiện tại và tương lai.
Khảo cổ học
Vậy, qua các thông tin về 4 ngành trong nhân loại học trên các bạn có thể thấy được sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành và phân ngành trong nhân loại học răng đều xoay quanh các vấn đề về con người. Sự tiến hóa, biến đổi, và phát triển của con người theo dòng thời gian cùng với đó kéo theo những thay đổi trong nghiên cứu về văn hóa xã hội, hình thể học, khảo cổ học và ngôn ngữ học.
Anthropology là gì? vai trò của nhân loại học đối với tiến trình phát triển của loài người? sau khi đọc xong bài viết hy vọng bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi trên. hãy là một người đi tìm câu trả lời trước khi đặt những câu hỏi các bạn nhé. Hãy là người hiểu biết bằng cả hai cách tự đặt ra câu hỏi cho mình cà đi tìm câu trả lời cho câu hỏi đó.
