Nghề điêu khắc gỗ đã từ lâu đi vào đời sống của người Việt từ sinh thói quen sinh hoạt trong đời sống vật chất hằng ngày cho đến đời sống tâm linh, văn hóa tín ngưỡng. Một nghề tạo nên cái đẹp, tạo nên tâm hồn cho những khúc gỗ với đôi bàn tay khéo léo và óc tưởng tượng phong phú và linh hoạt, cho đến ngày nay nghề điêu khắc gỗ vẫn được duy trì và phát triển để phục vụ cho đời sống con người và gìn giữ được nghề truyền thống của cha ông để lại.
Nghề điêu khắc gỗ đã hình thành và phát triển tư rất lâu, ngay nay bạn có thể thấy được bằng chứng đó trong các khu di tích, di chỉ khảo cổ, bảo tàng đó là: Tượng thờ phật, bồ tát, tôn giả, chiếu chỉ được khắc bằng gỗ,...Đặc biệt từ thời nhà Lý - Trần - Lê khi mà đất nước đang trong thời kỳ phát triển cực thịnh về mọi mặt.
Người ta thường nói rằng làm thầy nuôi vợ làm thợ nuôi thân. ý chỉ nghề mộc là một công việc bần hàn, không được thực sự xem trọng và thường được trả với mức lương rẻ mạt, đó là một đánh giá thực tế và rất đời nhưng nó chỉ đúng với thời gian trong quá khứ. Con mắt nhìn đời và con mắt nhà nghề đấu tranh với nhau trong mỗi nghệ nhân để có thể duy trì, giữ gìn và phát triển nghề đến tận ngày nay.
Khái quát về nghề điêu khắc gỗ?
Cái tâm không yêu nghề thì làm sao có thể tạo nên những tác phẩm bay bổng, đạt đến một trạng thái và đỉnh cao của nghệ thuật được. Điêu khắc gỗ nó không chỉ là một bộ môn nghệ thuật mà còn là một nghề truyền thống của dân tộc. Nó được hình thành, sống, duy trì và phát triển theo thời gian.
Có thể nghề điêu khắc gỗ không thực sự được phát triển như trước nữa khi mà ngày càng nhiều người sử dụng các đồ như gốm sứ, thủy tinh, kim loại để trang trí trong nhà, hay người ta chuộng tính hiện đại - xây nhà thay vì tính cố xưa sống trong những ngôi nhà gỗ đơn sơ, mộc mạc. Tuy nhiên đây không vì lý do đó mà nghệ thuật điêu khắc gỗ bị lụi tàn. Thực tế những sản phẩm được điêu khắc bằng gỗ vẫn luôn hiển hiện trong đời sống con người mỗi chúng ta.
2. Tính ứng dụng của nghề điêu khắc gỗ đến cuộc sống hằng ngày
Điêu khắc gỗ được thể hiện trong đời sống hằng ngày mà sản phẩm được biểu hiện đó chính là các sản phẩm phẩm từ vật dụng trưng bày trong nhà như bàn, ghế, tủ, kệ sách, tượng trang trí trong nhà, bình trang trí, quá gian, các bức hoành phi câu đối cũng là một trong những vật dụng phổ biến trong ngôi nhà của người Việt...vô vàn các sản phẩm có sự đa dạng về vai trò, chức năng, và đặc biệt là nhu cầu sử dụng của cong người.
Tính ứng dụng của nghề điêu khắc gỗ đến cuộc sống hằng ngày
Nghệ thuật điêu khắc gỗ còn đi vào cả trong đời sống văn hóa tín ngưỡng và tâm linh của người Việt. Nếu bạn là người yêu xê dịch khi đến các địa danh như đề, chùa, miếu mạo, đình thì chắc chắn sẽ thấy được các bức hoành phi câu đối được treo trên trước mỗi gian thờ, bàn thờ trong mỗi gian thờ, tượng thờ,..Hầu hết được trang trí, điêu khắc và chạm trổ rất tinh tế.
3. Quy trình làm việc của nghề điêu khắc gỗ như thế nào?
Khi nhìn vào một bức hình sản phẩm gỗ điêu khắc thì bạn nghĩ đến điều gì đầu tiên? là trị giá mà sản phẩm đó có thể đạt tới? hay thời gian để hoàn thành một sản phẩm điêu khắc gỗ nghệ thuật diễn ra trong khoảng thời gian là bao lâu? Để tạo nên được những tác phẩm đẹp những sản phẩm hay thì các nghệ nhân phải tuân theo một quy trình làm việc nhất định bao gồm các công đoạn làm việc như sau:
Hình thành ý tưởng và chọn phôi gỗ: Việc đi thực hiện công đoạn này là việc đi trả lời cho các câu hỏi sản phẩm cần làm là gì? Có hình dạng như thế nào? Chất gỗ cho sản phẩm đó là gì? Màu gỗ nào sẽ phù hợp với sản phẩm? Và từ đó nghệ nhân có thể xác định sản phẩm mà mình tạo ra sẽ cần những gì. Các loại gỗ thường được dùng trong điêu khắc đó là Hương, Mun, Chò, Sưa,..là những loại gỗ hay được sử dụng và là lựa chọn dễ dàng cho công việc điêu khắc.
Quy trình làm việc của nghề điêu khắc gỗ như thế nào?
Tạo hình phá khối phá nét: Bước này đòi hỏi người làm điêu khắc gỗ sẽ phải sử dụng các loại máy móc để có thể tạo được hình thù cho sản phẩm, tiếp đến là công đoạn phá khối - đi loại bỏ những phần dư thừa của khúc gỗ, đi sâu hơn vào chi tiết để có thể tạo ra những đường nét chi tiết hơn.
Đục: Mỗi thợ điêu khắc gỗ sẽ được trang bị một bộ đục với các hình dáng, chức năng và vai trò khác nhau như các loại đục bằng, đục lòng máng, đục bóc tách,...tùy vào từng trường hợp cụ thể mà người thợ có thể lựa chọn từng loại đục phù hợp.
Gọt, nạo và đánh giấy ráp: Sau khi đã định hình, tạo nét và đục để tạo thành phẩm xong, để sản phẩm trở nên tính tế và có hồn hơn cũng như được bóng bảy hơn thì việc gọt, nạo và dùng giấy ráp để có thể cọ, mài làm sao cho bề mặt sản phẩm được nhẵn và bóng nhất.
Quy trình làm việc của nghề điêu khắc gỗ như thế nào?
Hoàn thiện: Cuối cùng là hoàn thiện sản phẩm bằng việc để có sản phẩm sử dụng được trong một khoảng thời gian lâu dài người thợ điêu khắc gỗ sẽ thực hiện công đoạn cuối cùng đó là làm mịn và phủ sơn để bảo vệ cho sản phẩm có độ bóng hơn và trông đẹp mắt hơn.
Đó là quy trình làm việc một cách khái quát nhất về nghề điêu khắc gỗ mà các bạn có thể tham khảo. Từ các bước về quy trình làm việc như trên ta có thể thấy được rằng đây là một công việc đòi hỏi tính thẩm mỹ, cần thận, và kiên trì trong công việc.
4. Hiện trạng nghề điêu khắc gỗ ở Viện Nam hiện nay
Cho đến thời điểm hiện tại ta có thể thấy được sự thay đổi rất lớn từ cách sử dụng các công cụ để làm việc cho đến phong cách trình bày thể hiện của người nghệ nhân thông qua các tác phẩm của mình.
Hiện trạng nghề điêu khắc gỗ ở Viện Nam hiện nay
Thực tế cho thấy các sản phẩm điêu khắc gỗ giờ đây lại trở thành một “thứ hàng hiếm” đối với thời điểm hiện nay. Người dùng đang có sự kết hợp giữa hiện đại và truyền thống, các mặt hàng thủ công như điêu khắc gỗ ngày nay cũng vì thế mà ngày càng có sự đổi mới tiến bộ hơn để có thể đáp ứng được yêu cầu và tiêu chuẩn ngày càng cao của người dùng.
Giá trị của các sản phẩm điêu khắc gỗ cũng ngày càng được tăng cao, giá trị của sản phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: chất liệu gỗ, thời gian hoàn thành, công thực hiện, chi phí vận chuyển,...
Ngày nay trong các buổi hội chợ bạn có thể dễ dàng nhìn thấy các sản phẩm điêu khắc gỗ được trưng bày trên vỉa hè ở các thành phố lớn, họ - những nghệ nhân là nhà buôn đồ điêu khắc gỗ đến từ nhiều nơi khác nhau trên cả nước, đến để có thể bày bán và giới thiệu các sản phẩm của mình đến gần hơn với người dùng.
Các công đoạn làm việc của một thợ điêu khắc gỗ giờ đây trở nên dễ dàng hơn với sự hỗ trợ của các thiết bị máy móc và các công cụ hiện đại hơn như: Công nghệ điêu khắc gỗ 3D CNC được sử dụng trong sự kết hợp với máy tính, ngoài ra còn có máy khắc gỗ dạng cầm tay giúp cho các công đoạn làm việc trở nên nhanh gọn và dễ dàng hơn.
Hiện trạng nghề điêu khắc gỗ ở Viện Nam hiện nay
Phá bỏ mọi giới hạn khi mà khi mà các sản phẩm điêu khắc gỗ vươn tầm thế giới với các sản phẩm điêu khắc gỗ đó không chỉ được sử dụng trong nước mà còn được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài với khoảng hơn 120 quốc gia. Đây là một tín hiệu đáng mừng đối với nghề điêu khắc gỗ tại Việt Nam.
5. Các làng nghề điêu khắc gỗ nổi tiếng ở Việt Nam ngày nay
Nếu bạn đang có ý hướng theo nghề truyền thống này thì bên cạnh môi trường học tập chuyên nghiệp như các trường Đại Học, Cao Đẳng, Trường học nghề cũng có đào tạo các ngành chuyên ngành có liên quan đến nghề truyền thống này thì bạn cũng có thể tham khảo và học hỏi từ môi trường thực tế nhất đó chính là các làng nghề truyền thống điêu khắc gỗ ở Việt Nam hiện nay như:
- Làng nghề La Xuyên và Ys Yên tỉnh Nam Định
- Làng nghề Đồng Kỵ Bắc Ninh
- Làng nghề Canh Nậu và Chàng Sơn thuộc Huyện Thạch Thất - Thành Phố Hà Nội, Vạn Điểm - Thường Tín - Hà Nội,..
- Làng nghề Kim Bồng - TP Hội An - tỉnh Quảng Nam
Các làng nghề điêu khắc gỗ nổi tiếng ở Việt Nam ngày nay
Tại các làng nghề này việc thực hiện cha truyền con nối đối với các công việc truyền thống vẫn được duy trì, từ những cụ già lão luyện với đôi bàn tay được mài giũa và bào mòn cùng thời gian đến các bạn trẻ - thế hệ tương lai để tiếp nối, duy trì và phát triển hơn nữa nghề điêu khắc gỗ - nghề truyền thống này.
Việc được học hỏi những kinh nghiệm và quy trình làm việc một cách thực tế như trên là điều điều vô cùng quý giá nếu bạn muốn thử sức mình với ngành nghề này thì đây quả là môi trường học tập và làm việc thực tế nhất dành cho bạn.
Bạn có con mắt thẩm mỹ cùng đôi bàn tay khéo léo, bạn yêu thích để làm các công việc truyền thống và đưa nghệ thuật nước nhà vươn xa hơn đến tầm quốc tế? Ngay từ bây giờ hãy định hướng và xác định những việc mà bạn cần làm để có thể đạt được mục đích và thực hiện được những công việc như kế hoạch bạn đã đề ra nhé.
Các làng nghề điêu khắc gỗ nổi tiếng ở Việt Nam ngày nay
Để có thể trở thành một nghệ nhân điêu khắc gỗ đòi hỏi bạn phải thật sự có đam mê và kiên trì với nghề. Điều này có nghĩa khi bạn bắt đầu một công việc đòi hỏi sự đầu tư không chỉ về kiến thức, kỹ năng, và còn vật chất - tài chính có thể sẽ khiến bạn nản lòng. Chính vì vậy mà đừng bỏ cuộc mà hãy cố gắng theo đuổi đam mê bạn nhé.
Thông qua bài viết nghề điêu khắc gỗ các bạn đã có cơ hội được biết đến một nghề truyền thống của dân tộc, và những giá trị nghề nghiệp mang lại cho mỗi người, cho đất nước. Chính điều này cũng có thể là một động lực để có thể thôi thúc bạn hãy là người tiếp theo để thực hiện và phát triển sự nghiệp bằng nghề điêu khắc gỗ này.
