Mây tre đan – một trong những nét đẹp tinh hoa văn hóa truyền thống được hình thành và phát triển từ lâu đời tại Việt Nam. Trải qua rất nhiều giai đoạn thăng trầm, đến nay nghề làm mây tre đan vẫn ngày càng khởi sắc và đạt được chỗ đứng nhất định trên thị trường hiện nay. Và để hiểu rõ hơn về nghề này cũng như công việc của những nghệ nhân mây tre đan như thế nào, cùng theo chân timviec365.vn khám phá nhé!
Nghề mây tre đan có lẽ đã không còn quá xa lạ đối với chúng ta hiện nay. Đây là nghề đã có mặt tại Việt Nam từ rất lâu đời ở một số làng nghề truyền thống, chủ yếu nhằm mục đích để phục vụ cho đời sống hàng ngày của con người như là các vật dụng rổ, giá, thúng, bàn, ghế,...
Khái quát chung về nghề làm mây tre đan
Tuy nhiên, càng về sau thì nghề mây tre đan càng phát triển, đi lên cùng với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế - xã hội. Tính đến nay, tại Việt Nam đã có đến hơn 1000 làng nghề làm về mây tre đan, sản xuất ra rất nhiều các sản phẩm với tính ứng dụng cao, phục vụ cho nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau như là giỏ đựng đồ, túi xách, khay, giá, chụp đèn, giỏ hoa, đồ dùng trên bàn ăn,...
Nghề làm mây tre đan trải qua quá trình dài phát triển đã ngày càng cải thiện về chất lượng sản phẩm, các chủng loại, đa dạng về kiểu dáng, mẫu mã, màu sắc,... với rất nhiều các chi tiết mới lạ, độc đáo, tinh xảo. Đặc biệt là khi công nghệ sơn mài ra đời đã được ứng dụng vào nghề này, tạo ra các sản phẩm xuất sắc. Chính bởi vậy mà các sản phẩm này đang rất được ưa chuộng bởi người tiêu dùng hiện nay, thậm chí nhiều sản phẩm còn trở nên “hot trend” và được sử dụng tại các cuộc thi quốc tế.
Nghề làm mây tre đan đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam
Tính đến nay, nghề làm mây tre đan đã trở thành một trong số những nghề về thủ công mỹ nghệ mang đến giá trị cao cho các hoạt động kinh doanh, xuất khẩu ra nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga,..., thúc đẩy cho nền kinh tế của Việt Nam ngày càng mạnh mẽ. Thêm vào đó, nghề này cũng tạo ra rất nhiều cơ hội việc làm với thu nhập hấp dẫn dành cho người lao động tại các tỉnh thành trên cả nước, giải quyết được phần lớn tình trạng thất nghiệp tại Việt Nam trong thời gian qua.
Vậy những nghệ nhân làm mây tre đan đã sản xuất và tạo ra các sản phẩm này như thế nào? Tiếp tục khám phá trong phần dưới đây của bài viết nhé!
2. Công việc của người làm nghề mây tre đan gồm những gì?
2.1. Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết
Để có thể tạo ra được các sản phẩm mây tre đan đạt chất lượng tốt nhất, đáp ứng được nhu cầu sử dụng của con người thì điều đầu tiên, những người làm nghề này sẽ cần chuẩn bị kỹ về các nguyên liệu cần thiết. Cụ thể, các cơ sở làm nghề sẽ cần phải nhập nguyên liệu qua các nguồn uy tín. Hiện nay, có 2 nguồn cung cấp nguyên liệu làm nghề mây tre đan đó là:
Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết
- Nguồn nguyên liệu trong nước chủ yếu là từ các tỉnh thành, địa bàn có rừng thuộc vùng núi phía Bắc như là Sơn La, Hòa Bình, Bắc Kạn, Thái Nguyên,..., miền Trung có Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,..., vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ,... Và khi nhập nguyên liệu từ các vùng này về thì mây, tre, song, giang, nứa, trúc,... đều đã được khai thác, sơ chế rồi mới vận chuyển về các cơ sở sản xuất.
- Nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài chủ yếu sẽ chỉ là mây và song, bổ sung thêm cho nguồn nguyên liệu bị thiếu hụt trong nước. Tỷ lệ nguồn nguyên liệu nhập khẩu chỉ chiếm khoảng 10% trên tổng số nguyên liệu sử dụng trong quá trình sản xuất. Cụ thể, các nguyên liệu đó được nhập chính từ Lào, Campuchia. Indonesia,...
2.2. Quy trình tạo ra sản phẩm mây tre đan của các nghệ nhân
Quá trình sản xuất nghề mây tre đan tại các cơ sở làng nghề ở Việt Nam hiện nay đều mang những nét đặc trưng riêng, tuy nhiên hầu hết đều sẽ tuân thủ theo quy trình chung như sau:
- Giai đoạn 1 – sơ chế các nguyên liệu để chuẩn bị cho các công đoạn tiếp theo. Giai đoạn này chủ yếu sẽ áp dụng các kỹ thuật, công nghệ để sơ chế tre, nứa, mây, song,...
- Giai đoạn 2 – Áp dụng kỹ thuật để chuẩn bị cho công đoạn đan, xâu tạo ra các sản phẩm mây tre đan. Cụ thể ở giai đoạn này, những người làm nghề sẽ cần lựa chọn các loại tre, mây, song phù hợp với từng loại sản phẩm, đúng về kích thước, đảm bảo chất lượng,... để có thể tạo ra được các sản phẩm tốt nhất, đạt yêu cầu.
Quy trình tạo ra sản phẩm mây tre đan của các nghệ nhân
- Giai đoạn 3 – Bắt đầu thực hiện việc đan, xâu các nguyên liệu mây, tre, song,... theo hình thức thô. Và điều đặc biệt là toàn bộ giai đoạn này sẽ do các thợ thủ công trong các gia đình trực tiếp thực hiện. Độ tuổi những người lao động làm công việc này hiện nay cũng rất đa dạng với nhiều độ tuổi, giới tính khác nhau.
- Giai đoạn 4 – Đây là giai đoạn cuối cùng của quy trình sản xuất, tạo ra các sản phẩm mây tre đan. Đó là việc hoàn chỉnh các sản phẩm và các sản phẩm thô được thực hiện thủ công sẽ được thu gom lại và chuyển về các cơ sở sản xuất để họ hoàn thiện, xử lý các chất xơ, các mành còn thừa ở sản phẩm bằng các công cụ dao kéo, đèn khò,... làm nhẵn các sản phẩm, nhúng keo, phun màu, phơi sấy để tạo ra các sản phẩm mây tre đan xuất sắc nhất.
Như vậy, quá trình tạo ra các sản phẩm mây tre đan hiện nay thực tế cũng không quá phức tạp và khó khăn. Cũng chính bởi điều đó mà nghề làm mây tre đan hiện nay nhận được rất nhiều sự quan tâm, lựa chọn của nhiều đối tượng người lao động khác nhau trên khắp các tỉnh thành của cả nước.
Như đã phân tích ở trên, nghề làm mây tre đan khá dễ học và dễ làm, tuy nhiên, để theo đuổi nghề truyền thống này cũng cần đảm bảo có những tố chất nhất định như sau:
- Nghề làm mây tre đan đòi hỏi bạn cần hiểu về nghề cũng như các giá trị văn hóa mà nghề mang lại cho đời sống con người và nền văn hóa dân tộc.
- Có đam mê nghệ thuật, yêu thích sự sáng tạo và khả năng tạo ra các sản phẩm thủ công độc đáo.
Cần những tố chất gì để làm nghề mây tre đan?
- Làm nghề mây tre đan cũng yêu cầu bạn cần phải học và thành thạo các kỹ năng về sơ chế nguyên liệu, có khả năng đánh giá và lựa chọn các nguyên liệu sao cho phù hợp và đạt chất lượng theo yêu cầu sản phẩm.
- Người làm nghề mây tre đan sẽ cần phải khéo léo, tỉ mỉ, chi tiết, luôn trau chuốt cho các sản phẩm mình tạo ra.
- Đối với bất kỳ ngành nghề, công việc nào cũng sẽ có những khó khăn và quá trình để học tập, làm quen. Do đó, muốn theo đuổi nghề này bạn cần chăm chỉ, kiên nhẫn và chịu được các áp lực lớn khi mới theo học nghề làm mây tre đan.
- Bên cạnh đó, sự nhanh nhẹn, tháo vát cũng là yếu tố rất cần thiết nếu bạn muốn làm trong nghề này, đảm bảo sẽ tạo ra các sản phẩm vừa nhanh vừa đảm bảo chất lượng.
4. Top các làng nghề mây tre đan nổi tiếng nhất Việt Nam hiện nay
Nghề làm mây tre đan hiện nay vẫn luôn phát triển và là nghề chính, truyền thống tại rất nhiều tỉnh thành của Việt Nam. Vậy bạn đã biết các làng nghề nổi tiếng về mây tre đan ở đâu hay chưa? Nếu chưa thì hãy cùng khám phá top những làng nghề nổi tiếng nhất tại Việt Nam qua những thông tin dưới đây nhé!
4.1. Làng nghề mây tre đan Phú Vinh
Phú Vinh – một trong số những làng nghề nổi tiếng về nghề làm mây tre đan từ thế kỳ XVII. Hiện làng này thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội. Đây là làng nghề được biết đến với rất nhiều các sản phẩm đẹp mặt, tinh tế cùng hàng loạt các mẫu mã, phối màu sắc độc đáo. Không chỉ vậy, Phú Vinh còn trở thành một địa điểm du lịch rất “hot” thu hút đông đảo khách du lịch hiện nay.
Làng nghề mây tre đan Phú Vinh
Các sản phẩm mây tre đan tại làng Phú Vinh trải qua quá trình phát triển đã ngày càng trở nên đa dạng, kết hợp giữa màu sắc truyền thống chấm phá thêm các nét hiện đại độc đáo, mang bản sắc riêng biệt của làng nghề. Làng Phú Vinh không chỉ tạo ra các sản phẩm phục vụ đời sống hàng ngày của con người mà con thể hiện sự tài hoa, nét đặc sắc trong các sản phẩm đồ lưu niệm với kỹ thuật cao hay các sản phẩm về nội thất cho những ai yêu thích nét truyền thống độc đáo như là bình hoa, đèn ngủ, bàn ghế,... Hiện nay, các sản phẩm mây tre đan của làng Phú Vinh đã được xuất khẩu và có mặt tại rất nhiều quốc gia trên thế giới.
4.2. Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến
Mây tre đan Tăng Tiến – một trong những làng nghề hình thành từ rất lâu đời tại Việt Nam (khoảng hơn 300 năm) mà có lẽ không ai không biết đến, đặc biệt là với những người yêu thích sản phẩm truyền thống này. Đây là làng nghề nổi tiếng với rất nhiều các sản phẩm chất lượng, mang tính ứng dụng cao trong đời sống con người như là đệm, gối, mành, túi xách,...
Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến
Tăng Tiến đã từ lâu trở thành làng nghề thu hút được rất nhiều du khách quốc tế, các thương lái có nhu cầu và quan tâm đến các sản phẩm mây tre đan. Cũng chính bởi vậy mà rất nhiều quốc gia tại Châu Á, Châu Mỹ và Châu Phi đều đang nhập khẩu, sử dụng các sản phẩm mây tre đan đến từ làng nghề này.
4.3. Làng nghề mây tre đan Ninh Sở
Nhắc đến làng nghề truyền thống mây tre đan tại Việt Nam hiện nay thì chắc chắn không thể không biết đến làng Ninh Sở (Thường Tín). Đây cũng là một làng phát triển nghề mây tre đan từ lâu đời và có thể xem là sớm nhất tại Hà Nội gắn liền với hình ảnh những sản phẩm độc đáo, lạ mắt, mang đậm nét truyền thống nhưng vẫn được ứng dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày của người dân.
Làng nghề mây tre đan Ninh Sở
Các sản phẩm mây tre đan tại làng nghề Ninh Sở ngay từ những năm 20 của thế kỷ XX đã xuất hiện ở các hội chợ thẩm mỹ tại Việt Nam và đến năm 1931 đã có mặt tại Paris – thủ đô của nước Pháp. Điều này có thể cho thấy sự phát triển cũng như sự thành công đột phá trong các sản phẩm mây tre đan của làng Ninh Sở.
4.4. Làng nghề mây tre đan Thạch Cầu
Làng nghề mây tre đan Thạch Cầu – Nam Định có lẽ đã không còn quá xa lạ đối với chúng ta hiện nay với hình ảnh nổi tiếng của các cụ ông, cụ bà vẫn ngày ngày thoăn thoắt đan mây, tre, nứa. Cũng bởi điều đó đã tạo nên nét đặc sắc trong các sản phẩm của làng và giúp cho cái nghề ấy có thể được tiếp nối, phát triển đến ngày nay.
Câu nói “thúng Thạch Cầu đứng đầu thiên hạ” – một câu ca vui đùa của người xưa nhưng lại thể hiện về niềm tự hào, sự phát triển của làng nghề mây tre đan truyền thống này, tạo động lực để các nghệ nhân, các gia đình làm nghề có thể tạo ra được các sản phẩm ngày càng đặc sắc và khẳng định nét độc đáo riêng biệt của làng nghề.
4.5. Làng nghề mây tre đan Ngọc Động
Làng nghề mây tre đan Ngọc Động
Một làng nghề nữa cũng vô cùng nổi tiếng về mây tre đan tại Việt Nam hiện nay đó chính là Ngọc Động (Duy Tiên, Hà Nam). Làng nghề này đã ra đời từ khá lâu đời với các sản phẩm độc đáo không phải làm từ tre hay nứa như những làng nghề khác mà lại được tại ra từ chính những cây mây, câu giang. Nguyên liệu này hiện nay không quá nhiều và sơ chế khá phức tạp. Do đó, để có thể tạo ra được những sản phẩm tuyệt vời nhất, các nghệ nhân đã phải bỏ ra rất nhiều công sức, tâm huyết, sự khéo léo của mình.
Đến nay, làng đã phát triển rất nhiều sản phẩm với chủng loại, mẫu mã, màu sắc khác nhau, tạo nên sự mới lạ, thu hút được đông đảo sự quan tâm, yêu thích từ du khách nước ngoài đến tham quan.
Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn đọc có thể nắm rõ được thông tin hữu ích nhất về nghề làm mây tre đan truyền thống tại Việt Nam hiện nay cùng với quy trình để sản xuất ra các sản phẩm mây tre đan như thế nào? Tiếp tục theo dõi trang web timviec365.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin mới nhất về các lĩnh vực ngành nghề khác mà mình quan tâm nhé!
