Niên độ kế toán là gì? Cẩm nang kế toán viên thời công nghệ số

1. Tìm hiểu về khái niệm niên độ kế toán là gì?

Như đã nói ban đầu, niên độ kế toán hay còn gọi là định kỳ niên độ kế toán hay kỳ kế toán. Vậy một kỳ kế toán là gì? Một kỳ kế toán là khoảng thời gian được báo cáo tài chính. Nói cách khác, đó là khung thời gian của các hoạt động được tóm tắt trong tài chính. Hầu hết các báo cáo tài chính có mục đích chung, bao gồm các hoạt động kinh doanh trong suốt một năm, tuy nhiên một vài báo cáo tạm thời được tạo cho các quý và yêu cầu báo cáo giữa năm làm cho thời gian báo cáo của họ ít hơn so với năm.

Bạn cũng có thể nghĩ về một niên độ kế toán là khoảng thời gian cần thiết để hoàn thành một chu kỳ kế kế toán. Vì mục đích của một chu kỳ là ghi lại các giao dịch trong một khoảng thời gian và báo cáo chúng dưới dạng tài chính, nên chỉ có nghĩa là một chu kỳ bằng một khoảng thời gian. Chu trình kế toán mở sổ vào đầu mỗi kỳ với  các mục đảo ngược và đóng sổ vào cuối kỳ với các mục đóng cuối năm . Sau đó, báo cáo tài chính được lập và kỳ kế toán tiếp theo bắt đầu.

Tóm lại, khi nói về khái niệm niên độ kế toán là gì? Có thể tóm tắt những điểm chính như sau:

• Niên độ kế toán là khoảng thời gian bao gồm các chức năng kế toán nhất định, có thể là năm tài chính, song cũng có thể là một tuần, một tháng, một quý.
• Niên độ kế toán được tạo ra để báo cáo và phân tích và phương pháp kế toán dồn tích cho phép báo cáo một cách nhất quán.

Nguyên tắc phù hợp nêu rõ ràng các chi phí phải được báo cáo trong kỳ kế toán, trong đó chi phí phải được báo cáo trong niên độ kế toán. Trong đó chi phí phát sinh và tất cả doanh thu kiếm được do chi phí đó được báo cáo trong cùng kỳ kế toán. Mỗi doanh nghiệp phụ thuộc vào niên độ kế toán để chuẩn bị tài khoản nội bộ để theo dõi hiệu suất và tài khoản bên ngoài cho mục đích báo cáo cho các bên bên ngoài. Ý nghĩa của niên độ kế toán có thể phụ thuộc vào bản chất của một doanh nghiệp và thời hạn của nó có thể phụ thuộc vào tần suất mà công ty muốn đánh giá hiệu quả của nó.

Nói chung, niên độ kế toán là một năm. Nhiều đơn vị kinh doanh, đặc biệt là những doanh nghiệp cần hiệu quả tài chính trong khoảng thời gian dưới một năm theo niên độ kế toán 3 tháng hay 6 tháng. Điều đó có nghĩa là các công ty này chuẩn bị báo cáo tài chính vào cuối mỗi quý hay mỗi nửa năm. Có những doanh nghiệp cần chuẩn bị báo cáo tài chính hàng tháng cho kế toán nội bộ. Với họ, thời gian kế toán là một tháng. Định nghĩa về thời hạn kế toán cũng thay đổi với các công ty tham gia vào hàng hóa tươi, vì họ có thể thực hiện ngay cả các kỳ kế toán hàng tuần.

2. Tại sao một niên độ kế toán - kỳ kế toán lại quan trọng?

Tầm quan trọng của niên độ kế toán trong khái niệm kế toán là gì như thế nào? Niên độ kế toán cung cấp cho các chủ doanh nghiệp quan điểm về lợi nhuận của doanh nghiệp trên cơ sở liên tục và giúp họ đưa ra quyết định kinh doanh sáng suốt. Để cho phép điều này, các kế toán đã phát triển khái niệm định kỳ.

Sử dụng khái niệm này, các cam kết liên tục và phức tạp của doanh nghiệp được chia thành các khoảng thời gian ngắn và được báo cáo trong báo cáo tài chính hàng tháng, hàng quý và hàng năm. Với mỗi khoảng thời gian, doanh nghiệp chuẩn bị và xuất bản báo cáo tài chính. Khoảng thời gian của báo cáo tài chính được thể hiện trong tiêu đề của nó.

Thông tin này vô cùng có ý nghĩa với chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư, chủ nợ và các cơ quan chính phủ. Giả định khoảng thời gian cung cấp cho các bên liên quan thông tin tài chính đáng tin cậy và có liên quan để đưa ra quyết định kinh doanh đáng tin cậy một cách kịp thời.

Việc lựa chọn định kỳ niên độ kế toán phụ thuộc vào nhu cầu và hoàn cảnh kinh doanh có thể đủ phức tạp để đảm bảo các kỳ kế toán khác nhau. Tất cả các doanh nghiệp được phép xác định bao nhiêu thời gian họ muốn miễn là họ đáp ứng các yêu cầu pháp lý.

3. Yêu cầu đối với niên độ kế toán - kỳ kế toán

Niên độ kế toán là gì? Niên độ kế toán hẳn là vô cùng quan trọng không chỉ cần các doanh nghiệp mà còn với các nhà đầu tư. Vậy khi thực hiện niên độ kế toán, có cần những yêu cầu cụ thể nào hay không?

3.1. Tính nhất quán

Thực hiện niên độ kế toán cần thiết phải có tính nhất quán. Niên độ kế toán được thiết lập cho mục đích báo cáo và phân tích. Về lý thuyết, một thực thể hi vọng trải nghiệm sự nhất quán trong tăng trưởng qua các niên độ kế toán để hiển thị sự ổn định và triển vọng lợi nhuận dài hạn. Phương pháp kế toán hỗ trợ lý thuyết này là phương pháp kế toán dồn tích.

Phương pháp kế toán dồn tích đòi hỏi phải có một mục kế toán được thực hiện khi một sự kiện kinh tế xảy ra bất kể thời điểm của yếu tố tiền mặt trong sự kiện. Thí dụ, phương pháp kế toán dồn tích đòi hỏi khấu hao một tài sản cố định trong suốt vòng đời của tài sản. Việc ghi nhận chi phí này qua nhiều kỳ kế toán cho phép so sánh tương đối trong giai đoạn này trái ngược với báo cáo đầy đủ về chi phí khi khoản mục được thanh toán.

3.2. Nguyên tắc phù hợp

Một quy tắc kế toán chính liên quan đến việc sử dụng một niên độ kế toán là nguyên tắc phù hợp. Nguyên tắc phù hợp yêu cầu các chi phí được báo cáo trong niên độ kế toán, trong đó chi phí phát sinh và tất cả doanh thu liên quan kiếm được do kết quả của chi phí đó được báo cáo trong cùng niên độ kế toán. Thí dụ: khoảng thời gian mà giá vốn hàng bán được báo cáo sẽ là cùng khoảng thời gian doanh thu được báo cáo cho cùng một hàng hóa.

Nguyên tắc phù hợp chỉ ra rằng dữ liệu tài chính được báo cáo trong một niên độ kế toán phải càng đầy đủ càng tốt và tất cả dữ liệu tài chính không nên được trải đều qua nhiều niên độ kế toán.

4. Các loại niên độ kế toán - kỳ kế toán

Thông thường, kỳ kế toán theo năm dương lịch Gregorian bao gồm mười hai tháng bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 31 tháng 12. Kỳ kế toán tuân theo chuỗi tháng tự nhiên này.

Năm tài chính đề cập đến giai đoạn hàng năm không kết thúc vào ngày 31 tháng 12. Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) cho phép 52 tuần làm kỳ kế toán. Có nhiều công ty tuân theo lịch tài chính 52 hay 53 tuần để theo dõi và báo cáo tài chính.

Dịch vụ doanh thu nội bộ (IRS) cho phép người nộp thuế sử dụng người nộp thuế theo năm dương lịch hay năm tài chính để báo cáo thuế.

Thí dụ: một doanh nghiệp có thể chọn một năm tài chính từ ngày 1 tháng 2 đến ngày 31 tháng 1 hay quan sát năm tài chính 52-53 tuần, trong đó mỗi năm xoay quanh thời gian là 52 hay 53 tuần. Nếu như một doanh nghiệp muốn chọn năm tài chính để báo cáo thuế, họ có thể làm như thế bằng cách nộp tờ khai thuế thu nhập đầu tiên của họ theo dõi năm tính thuế đó. Trong trường hợp một doanh nghiệp muốn thay đổi từ năm dương lịch sang năm tài chính, họ sẽ cần sự cho phép đặc biệt từ IRS.

Một năm dương lịch liên quan đến các niên độ kế toán cho thấy một thực thể bắt đầu tổng hợp các hồ sơ kế toán vào ngày đầu tiên của tháng 1 và sau đó dừng việc tích lũy dữ liệu vào ngày cuối cùng của tháng 12. Kỳ kế toán hàng năm này bắt chước một giai đoạn lịch mười hai tháng cơ bản.

Một thực thể cũng có thể chọn báo cáo dữ liệu tài chính thông qua việc sử dụng năm tài chính. Một năm tài chính tùy ý thiết lập thời điểm bắt đầu của niên độ kế toán thành bất kỳ ngày nào và dữ liệu tài chính được tích lũy trong một năm kể từ ngày này. Ví dụ: một năm tài chính bắt đầu từ ngày 1 tháng 4 sẽ kết thúc vào ngày 31 tháng 3 của năm sau.

Báo cáo tài chính bao gồm các niên độ kế toán, chẳng hạn như báo cáo thu nhập và bảng cân đối. Báo cáo thu nhập đưa ra kỳ kế toán trong tiêu đề, chẳng hạn như cho năm kết thúc vào ngày 31 tháng 12 năm 2024. Trong khi đó, bảng cân đối kế toán bao gồm một thời điểm, tức là kết thúc niên độ kế toán.

Tại quy định trên cơ sở là Luật kế toán của nước ta, niên độ kế toán được chia làm các loại như sau:

• Các loại niên độ kế toán thông thường

Xuất phát từ chức năng của niên độ kế toán là hỗ trợ cho việc xây dựng báo cáo tài chính, chính vì vậy, niên độ kế toán cũng được phân loại trên cơ sở phân loại báo cáo tài chính. Bao gồm ba loại: niên độ kế toán theo năm, niên độ kế toán theo quý và niên độ kế toán theo tháng.

- Niên độ kế toán theo năm (kỳ kế toán năm): Là một niên độ thực hiện tổng hợp hoạt động trong 12 tháng (01/01 - 31/12).

- Niên độ kế toán théo quý (kỳ kế toán quý): Là một niên độ được thực hiện tổng hợp hoạt động trong vòng 3 tháng (tính từ ngày đầu tiên của tháng thứ nhất đến ngày cuối cùng của tháng thứ ba).

- Niên độ kế toán theo tháng: Là một niên độ thực hiện tổng hợp hoạt động trong vòng một tháng (tính từ ngày đầu của tháng đó đến ngày cuối cùng của tháng đó).

• Niên độ kế toán đầu tiên

- Niên độ kế toán đầu tiên của một công ty khi mới thành lập: Là một niên độ thực hiện hoạt động trong khoảng thời gian hoạt động đầu của công ty, tính từ ngày được cấp phép giấy kinh doanh đến thời điểm (ngày) cuối cùng của niên độ kế toán năm, hoặc niên độ kế toán quý hoặc niên độ kế toán tháng tương ứng.

- Niên độ kế toán đầu tiên của đơn vị khác mới thành lập: Là một niên độ thực hiện hoạt động trong khoảng thời gian hoạt động tính từ ngày trong quyết định được thành lập đến thời điểm (ngày) cuối cùng của niên độ kế toán năm, hoặc niên độ kế toán quý hoặc niên độ kế toán tháng tương ứng.

• Niên độ kế toán cuối cùng

Đây là một khái niệm được dùng cho các đơn vị trong trường hợp sáp nhập, hợp nhất, chia tách, chấm dứt hay đình chỉ hoạt động. Niên độ kế toán cuối cùng được tính từ ngày đầu niên độ kế toán theo năm (theo quý và theo tháng) đến trước ngày trong quyết định thực hiện việc sáp nhập, hợp nhất, chia tách, chấm dứt hay đình chỉ hoạt động.

Trên đây là toàn bộ thông tin về niên độ kế toán là gì, tầm quan trọng và các yêu cầu cũng như các loại niên độ cụ thể. Hy vọng bạn sẽ có nhiều kiến thức để áp dụng vào nghiệp vụ kế toán của mình!