Nắm rõ định luật Murphy là gì và ứng dụng thú vị trong cuộc sống

1. Giải mã nguồn gốc và khái niệm định Luật Murphy

1. Định Luật Murphy Là Gì

Như đã đề cập trước đó, định luật Murphy là một khái niệm được dùng khẳng định các tình huống xui xẻo đột nhiên xảy đến một cách bất ngờ, được chính Murphy kỹ sư hàng không của mình chứng minh thông nhiều tình huống thực tế và giới khoa học ghi nhận thông qua câu nói của chính chủ định luật rằng“ Anything that can go wrong, will go wrong”, hiểu một cách đơn giản là “Nếu có điều gì có thể sai, nó chắc chắn sẽ sai”. Câu nói này ngụ ý rằng bất kỳ điều gì có khả năng xảy ra sai sót, thì khả năng đó sẽ xảy ra vào thời điểm tồi tệ nhất. 

Dù nghe qua có vẻ chỉ là một câu nói đùa, định luật Murphy lại có ý nghĩa sâu xa, nhắc nhở chúng ta rằng rủi ro và sự bất định luôn hiện diện trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Vậy nên hãy chuẩn bị kỹ càng kịch bản cho mọi tình huống trong cuộc sống nhất là những sự kiện quan trọng, bởi lẽ các kết quả xấu sẽ luôn tiềm ẩn bên trong, cùng với đó là một tâm lý vững vàng sẵn sàng đối mặt với thách thức thay vì lo sợ. Trong kho tàng thành ngữ Việt Nam có câu Họa vô đơn chí thì người Mỹ cũng có câu định luật Murphy. 

Tuy nhiên, chắc chắn không nhiều người biết rằng, định luật Murphy cũng là tên gọi khác là “định luật Bánh bơ”. Hai khái niệm này đều là một và đều bắt nguồn và trở nên nổi tiếng từ những thực nghiệm của Edward A. Murphy Jr. - một kỹ sư hàng không vũ trụ người Mỹ. Khi ấy, Murphy bị thất bại trong thực nghiệm tại không căn cứ không quân của mình với một nhầm lẫn cực kỳ hy hữu. Một con người không dễ thỏa hiệp với những xui xẻo như Murphy vẫn phải thốt lên rằng “Anything that can go wrong, will go wrong”. Câu nói bỗng chốc trở nên nổi tiếng trong ngành hàng không vũ trụ và đặc biệt trở thành “định luật” áp dụng trên mọi tình huống tại nước Mỹ sau hàng loạt các thử nghiệm khác ngoài cuộc sống của ông được “lên dây cót”.

Đối tượng các lần sau này của Murphy chính là chiếc bánh mỳ được phết bơ. Sau hàng trăm lần làm thí nghiệm, lấy một miếng bánh mỳ phết bơ và sau đó thả từ từ miếng bánh đó từ không trung, thì đa số lần, mặt bánh được phết bơ sẽ tiếp đất đầu tiên, điều mà những người thưởng thức chiếc bánh không hề muốn một chút nào. Tần suất dày đặc lặp lại  của mặt chiếc bánh được phết bơ bị úp xuống đất càng chứng minh rõ hơn về độ chính xác của định luật Murphy.

Với không ít người đầu tiên tiếp xúc với những ví dụ về chiếc bánh mỳ phết bơ hay câu nói của Murphy đều cảm thấy phì cười. Tuy nhiên, đó chỉ là một “đại diện” vui nhộn để chứng minh định luật Murphy là hoàn toàn có cơ sở. Nghiệm lại các tính huống trong cuộc sống của bản thân, chắc chắn rằng, bạn thấy được bản sao của chính mình đang ứng dụng định luật Murphy trong đó.

"Cả tuần bạn mang ô đầy đủ trong túi, duy nhất ngày cuối tuần không mang đi thì trời lại mưa tầm tã và bị ướt sũng"

 "Bạn tự tin vào kết quả bài thi tiếng Anh, nhưng kết quả lại không như ý vì lỗi sai chính tả các từ cơ bản"

"Bạn học thuộc lòng 29/30 vấn đáp trên trường và kết quả là thấy hỏi đúng vào câu duy nhất không học một chút nào (...).

Trước khi được chính thức công nhận sau 54 năm kể từ lần đầu tiên công bố, định luật Murphy vấp phải không ít ý kiến trái chiều từ hội đồng khoa học thế giới. Rất nhiều chuyên gia cho rằng, các ví dụ của Murphy và ví dụ về chiếc bánh bơ thậm chí là những lần xui xẻo trong đời sống thực tế chỉ là kết quả của quá trình sàng lọc trí nhớ.

Theo họ, những kỷ niệm xấu bao giờ cũng có thời gian ghi nhớ trong não bộ lâu hơn so với các tình huống thông thường. Mãi đến năm 1995, Robert mathews đã đập tan nhưng quan điểm đó bằng bài viết “Tumbling toast, Murphy's Law and the fundamental constants” của Robert Mathews đăng trên tập san European Journal of Physics. Trong bài viết này nhà khoa học đề cập đến ứng dụng của định luật Murphy về các vấn đề vật lý bao gồm moment ngẫu lực, lực hấp dẫn, trọng trường,...” và khẳng định định luật Murphy là một nguyên tắc tồn tại trong vũ trụ, không dừng lại ở thành ngữ hay một câu nói đùa. 

2. Nội Dung Cơ Bản Của Định Luật Murphy

Theo thời gian, định luật Murphy đã phát triển với nhiều cách diễn đạt và biến thể khác nhau. Một số biến thể nổi bật bao gồm:

- "Bất cứ điều gì có thể đi sai, sẽ đi sai vào thời điểm tồi tệ nhất."

- "Khi bạn cần một thứ gì đó hoạt động, nó chắc chắn sẽ không hoạt động."

- "Khi bạn chuẩn bị mọi thứ hoàn hảo, điều không lường trước sẽ xảy ra."

Vậy nên nghe ở đâu đó các phiên bản trên và nhắc đến Murphy bản chất của nó chỉ là một. Định luật đó là lời nhắc nhở với tất cả chúng ta rằng để những tình huống xấu đều bất thình thình xảy đến và để hạn chế những sai sót và tình huống không mong muốn, bạn cần thận trọng hết và chuẩn bị hết các giải pháp có thể.

Bên cạnh ý nghĩa là một thành ngữ “cửa miệng” trong các tình huống xấu của người nhiều hay là bằng chứng khoa học giúp Robert Mathews giật giải Nobel Vật Lý năm  1996, định luật Murphy được hiểu mở rộng và minh chứng cho các nguyên lý ở nhiều ngành khoa học khác. Điển hình như:

- Nguyên lý tối đa hóa thiệt hại: Những sự cố nhỏ nhất cũng có thể dẫn đến hậu quả lớn.

- Hiệu ứng domino: Một sai lầm nhỏ có thể kéo theo chuỗi sai lầm lớn hơn.

- Tính chất bất khả thi của sự hoàn hảo: Không có kế hoạch nào hoàn hảo; luôn tồn tại yếu tố rủi ro.

3. Ứng dụng định luật Murphy trong đời sống

Ngay từ những ngày đầu công bố, định luật Murphy đã cực kỳ nổi tiếng trong riêng ngành hàng không vũ trụ, mặc dù không phải bất kỳ ai cũng chấp nhận được “tính khoa học” của định luật này hơn là lời nói đùa, tuy nhiên không thể phủ nhận được ứng dụng của định luật này trong vô số các lĩnh vực của đời sống. Đầu tiên phải nói đến Tâm lý học nhận thức.

3.1. Ứng dụng của định luật Murphy trong tâm lý học

Định luật Murphy nhấn mạnh đến sự không chắc chắn trong cuộc sống, giúp con người nhận thức rằng: không có gì là chắc chắn và đi theo đúng dự toán, vì có chuẩn bị hoàn hảo cỡ mấy, những điều không mong muốn cũng có thể xảy ra. Muốn hạn chế tối đa những việc chẳng ngờ, không cách nào khác bạn phải có một bước chuẩn bị kỹ lưỡng các tình huống. 

Bên cạnh đó là việc mặc định trong suy nghĩ rằng chúng ta cần biết điểm dừng khi vươn đến sự hoàn hảo. Định luật Murphy dạy con người ta cách hạ cái tôi của mình xuống, biết chấp nhận sai để từ từ tiến bộ. 

3.2. Quản lý rủi ro trong kỹ thuật, kinh doanh, sản xuất

 Bên cạnh lĩnh vực tâm lý, nhận thức tính ứng dụng của định luật Murphy cũng được thể hiện cụ thể trong kỹ thuật, kinh doanh và sản xuất trên khía cạnh quản lý rủi ro. Cụ thể:
- Dự phòng lỗi kỹ thuật: Dù nắm vững các nguyên lý và có cơ chế hoạt động của các cỗ máy, ngay cả với ngành không khoan nhượng với những lỗi kỹ thuật rất nhỏ như hàng không cũng phải ghi nhận rằng, sai sót dù nhỏ nhất vẫn có khả năng xảy ra. Do đó, đây chính là căn cứ để ưu tiên phát triển ngành kiểm thử, ngành bảo vệ để rà soát, kiểm tra và phòng ngừa các lỗi xảy ra. 

-Trong Quản lý dự án: Bên cạnh lên kế hoạch và phương án thực hiện cho các dự án, các nhà quản lý thường chuẩn bị các phương án dự phòng cho những tình huống không mong muốn. Đây được xem là quy trình bắt buộc trong công cuộc quản lý dự án.

4. Định luật Murphy và tác động đến tư duy và hành động

Với hàng loạt những sai sót, xui xẻo bất ngờ ập đến mọi lúc trong cuộc sống, định luật Murphy nhắc nhở chúng ta rằng thế giới này luôn đầy rẫy những điều bất ngờ, và thay vì sợ hãi, chúng ta nên học cách thích nghi và vượt qua, đặc biệt là với công việc - nhiệm vụ gắn liền với mỗi cá nhân hằng ngày. Nói cách khác, định luật Murphy nếu hiểu đúng và biết ứng dụng đúng lúc, đúng chỗ sẽ đích thị tạo nên một sự đột phá trong tư duy và hành động của chúng ta. 

Thứ nhất, là thay đổi tư duy.

Định luật Murphy khuyến khích con người suy nghĩ sâu hơn về các tình huống có thể xảy ra, chuẩn bị tốt hơn cho những bất trắc phải đối mặt trong đời sống.

Thứ hai là cải thiện tâm lý và kỹ năng ứng biến.

Khi bạn đã nhận thức được tính không chắc chắn của vấn đề, bạn sẽ tự mình cải thiện kỹ năng ứng viên, linh hoạt với các vấn đề phát sinh và đặc biệt là chuẩn bị một tâm lý vững vàng để đón nhận và giải quyết các khó khăn. 

Định luật Murphy cũng là nguồn gốc để khuyến khích con người chúng ta trở nên thực thực tế hơn. Lạc quan trong cuộc sống là điều rất tốt, tuy nhiên thay vì lạc quan thái quá, định luật Murphy khuyến khích một cách tiếp cận thực tế hơn trong việc lập kế hoạch và hành động, lập giải pháp giải quyết các sự cố để hướng đến một kết quả tốt nhất. Ngay cả trong thời buổi phát triển của trí tuệ nhân tạo, big data và Internet of Things, định luật Murphy vẫn giữ nguyên giá trị. Các hệ thống phức tạp ngày nay càng dễ xảy ra lỗi, đòi hỏi con người phải chuẩn bị kỹ lưỡng hơn.

Định luật Murphy không chỉ là một câu nói đùa mang tính hài hước, mà còn là một triết lý sâu sắc về sự không chắc chắn trong cuộc sống. Việc hiểu và áp dụng định luật này giúp con người chuẩn bị tốt hơn cho những rủi ro, cải thiện khả năng ứng biến, và tiếp cận mọi vấn đề với cái nhìn thực tế. Dù bạn đang làm việc trong lĩnh vực kỹ thuật, kinh doanh, hay đơn giản là sống một cuộc đời bình thường, định luật Murphy luôn là một lời nhắc nhở rằng: "Không có gì là chắc chắn, và chúng ta phải luôn sẵn sàng đối mặt với điều bất ngờ."