Đo điện tâm đồ là gì trong ngành y và ứng dụng thực tế

1. Tổng quan về điện tâm đồ

1.1. Khái niệm điện tâm đồ

Điện tâm đồ trong tiếng anh là Electrocardiogram hay viết tắt là ECG.

Điện tâm đồ là phương pháp xét nghiệm trong ngành y, nó có nhiệm vụ là ghi lại tất cả các tín hiệu trong tim. Đây là một phương pháp phổ biến bởi nó không gây ra các cảm giác đau khi sử dụng điện tâm đồ và nó có thể phát hiện ra rất nhiều bệnh lý về tim hay đơn giản chỉ là để theo dõi sức khoẻ của tim. 

Điện tâm đồ thường xuất hiện tại các bệnh viện, trung tâm các phòng khám sức khỏe. Ngoài ra điện tâm đồ còn là một thiết bị không thể thiếu trong các xe cứu thương và phòng mổ để giúp bệnh nhân lấy lại được nhịp tim.

Ứng dụng điện tâm đồ còn được sử dụng trong các thiết bị cá nhân như đồng hồ thông minh để đo nhịp tim thường xuyên.

1.2. Các loại điện tâm đồ

Có 3 loại điện tâm đồ hiện nay: 

Điện tâm đồ nghỉ ngơi là khi bạn đang trong trạng thái nghỉ ngơi, thoải mái.

Điện tâm đồ căng thẳng được thực hiện khi bạn hoạt động mạnh như tập thể dục làm cho nhịp tim tăng nhanh.

Máy đo điện tâm đồ lưu động là loại được sử dụng nhiều nhất vì khả năng có thể đo bất  kỳ nơi đâu và bất kỳ khi nào. Nó sẽ sử dụng điện cực được kết nối với máy nhỏ đeo trên người bạn để đo nhịp tim bạn hằng ngày.  

Các loại điện tâm đồ được sử dụng phụ thuộc vào các triệu chứng hay các nghi ngờ về bệnh lý của bạn.

1.3. Vai trò của điện tâm đồ trong ngành y

Điện tâm đồ được sử dụng rộng rãi trong ngành y để hỗ trợ các bác sĩ trong quá trình chẩn đoán và theo dõi các tình trạng bệnh có ảnh hưởng đến tim

Nó có thể được sử dụng để điều tra các triệu chứng của một vấn đề tim mạch, chẳng hạn như đau ngực, nhịp tim đột ngột, chóng mặt và khó thở .

Điện tâm đồ có thể giúp phát hiện các bệnh như loạn nhịp tim lúc tim đập nhanh lúc lại đập chậm, bệnh tim mạch vành nơi mà cung cấp máu đến tim bị tắc nghẽn hay do một vài nguyên nhân khác dẫn đến mạch máu bị tắc nghẽn, bệnh đau tim, bệnh cơ tim.

Điện tâm đồ có thể thực hiện theo thời gian để theo dõi tình trạng tim của một người đã được chẩn đoán mắc bệnh tim hoặc đang dùng thuốc được biết là có khả năng ảnh hưởng đến tim.

2. Nội dung về điện tâm đồ

2.1. Các sóng và phức độ của điện tâm đồ

Để cấu thành lên điện tâm đồ bao các thành phần chính như: sóng P, sóng T, sóng U và phức bộ QRS.

2.1.1. Sóng P

Sóng P được cấu thành từ sự khử cực tâm nhĩ bao gồm cả tâm nhĩ trái và tâm nhĩ phải. Bình thường sóng P sẽ có biên độ dao động dưới 2mm, thời gian cho dao động từ 0,08 giây đến 0.1 giây. Nếu tăng biên độ dao động khử cực và kéo dài thời gian khử cực sẽ dẫn đến sự khử cực tâm nhĩ lớn, tức nếu tăng biên độ gợi ý lớn khử cực tâm nhĩ trái thì thời gian kéo dài gợi ý đến lớn khử cực tâm nhĩ phải và ngược lại. 

2.1.2. Phức bộ QRS

Phức bộ QRS lại thể hiện sự khử cực của tâm thất, tuỳ thuộc vào vị trí đặt điện cực và chiều khử cực mà kết quả được ghi trên giấy nói lên rằng các phức bộ QRS khác nhau. Thời gian kéo dài phức bộ QRS sẽ dao động từ 0,06 giây đến 0,1 giây, ưu thế trong quá trình khử cực thuộc về sóng R và sóng S.

Sóng Q: Sóng Q là sóng âm xuất hiện đầu tiên trong sự khử cực của tâm thất. Sóng Q thường xuất hiện khá ngắn và nhỏ trên người các bệnh nhân, nhưng nếu sóng Q có biên độ lớn và thời gian kéo dài nhiều đây sẽ là tin không tốt cho tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Lúc này tình trạng của bệnh nhân là hoại tử cơ tim trong nhồi máu cơ tim không có ST chênh lệch.

Sóng R: là sóng dương đầu tiên trong phức bộ QRS và đứng trước sóng S và nó xuất hiện do sự khử cực thất. Sóng R sẽ chiếm ưu thế khi điện cực được đặt ở một vị trí theo chiều khử cực hướng đến như phải nằm trong chuyển đạo DII, V5, V6. Nếu đặt vị trí điện cực đặt ở vị trí chiều khử cực càng xa trong chuyển đạo V1, V2 thì sóng R chiếm ưu thế nhất.

2.1.3. Sóng T

Sóng T luôn đứng sau phức bộ QRS và được hình thành từ sự tái phân cực của tâm thất. Việc phát hiện một người có bị tình trạng cơ tim thiếu máu đều được thể hiện từ sóng T.

2.1.4. Sóng U

Sóng U là sóng khá nhỏ sau sóng T thường sẽ rất khó có thể nhìn thấy trên điện tâm đồ. Nếu sóng U có xuất hiện thì chúng cũng ở dạng đảo ngược và nhô cao nhọn và thường xuất hiện trong các bệnh lý về tim như: ngộ độc, tim bẩm sinh, tăng huyết áp, bệnh về van  tim,....

2.2. Điện tâm đồ được sử dụng khi nào?

Một số lý do mà bác sĩ có thể yêu cầu làm điện tâm đồ (ECG) bao gồm:

Điện tâm đồ được sử dụng khi các tình trạng đau ngực xuất hiện và việc sử dụng điện tâm đồ để tìm ra các nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Các vấn đề liên quan đến tim như: mệt mỏi nghiêm trọng, chóng mặt hay tình trạng ngất xỉu đều có thể dùng điện tâm đồ để kiểm tra tìm ra vấn đề do đâu mà có các tình trạng đó xuất hiện.

Để xác định nhịp tim: nhanh, chậm, loạn nhịp.

Để giúp xác định sức khỏe tổng thể của tim trước các thủ tục như phẫu thuật; hoặc sau khi điều trị các tình trạng như đau tim (nhồi máu cơ tim, hoặc MI), viêm nội tâm mạc (viêm hoặc nhiễm trùng một hoặc nhiều van tim); hoặc sau khi phẫu thuật tim hoặc thông tim.

Để xem máy tạo nhịp tim cấy ghép đang hoạt động như thế nào?

Để xác định một số loại thuốc tim hoạt động tốt như thế nào?

Để có được dấu vết cơ bản về chức năng của tim khi khám sức khỏe; điều này có thể được sử dụng để so sánh với ECG trong tương lai, để xác định xem có bất kỳ thay đổi nào không.

Ngoài các lý do trên thì còn rất nhiều lý do khác có thể bác sĩ sẽ yêu cầu, đề nghị bạn làm điện tâm đồ.

2.3. Những rủi ro của điện tâm đồ là gì?

Điện tâm đồ (ECG) là một cách nhanh chóng, dễ dàng để đánh giá chức năng của tim. Rủi ro liên quan đến điện tâm đồ là tối thiểu và hiếm.

Bạn sẽ không cảm thấy gì trong khi làm điện tâm đồ, nhưng có thể khó chịu khi các điện cực dính được tháo ra. Nếu để các miếng dán điện cực quá lâu, chúng có thể gây phân hủy mô hoặc kích ứng da. 

Một số yếu tố hoặc điều kiện có thể gây trở ngại hoặc ảnh hưởng đến kết quả của điện tâm đồ. Chúng bao gồm, nhưng không giới hạn như: Béo phì, trong thời gian đang mang thai, tích tụ các chất lỏng trong bụng, chuyển động cơ thể trong quá trình kiểm tra, vận động mạnh hay hút thuốc trước khi đo điện tâm đồ. Ngoài ra một số loại thuốc mà bạn uống cũng có thể là nguyên nhân  dẫn đến việc kết quả đo điện tâm  đồ không chính xác, một số loại thuốc sẽ làm mất cân bằng điện giải.

2.4. Làm thế nào để bạn biết sẵn sàng cho một điện tâm đồ?

Cách đơn giản nhất đó chính là hỏi ý kiến của bác sĩ, đồng thời bạn cần nói hết các tình trạng hay các loại thuốc bạn đang dùng để bác sĩ có thể đánh giá và đưa ra các lời khuyên dành cho bạn.

Hay bác sĩ của bạn hoặc kỹ thuật viên sẽ giải thích xét nghiệm cho bạn và để bạn đặt câu hỏi.

Với những rủi ro của điện tâm đồ như tôi đã kể trên thì không bắt buộc bạn phải nhịn ăn trước khi thử nghiệm.

Ngoài ra trong một số trường hợp bác sĩ sẽ yêu cầu bạn chuẩn bị một số thứ trước khi đo điện tâm đồ dựa trên tình trạng bệnh của bạn.

2.5. Điều gì xảy ra khi đo điện tâm đồ?

Điện tâm đồ (ECG) có thể được thực hiện trên cơ sở bệnh nhân ngoại trú hoặc trong thời gian nằm viện của bạn. Các bước có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng của bạn và thực hành của bác sĩ.

Nói chung, một ECG tuân theo quy trình này:

Bạn sẽ được yêu cầu loại bỏ bất kỳ đồ trang sức hoặc các đồ vật khác có thể gây trở ngại cho bài kiểm tra.

Để đo điện tâm đồ bắt buộc bạn phải cởi bỏ những chiếc áo đang mặc trên người mới có thể đo một cách chuẩn xác. Nhưng trên thực tế để đảm bảo tính riêng tư cho bạn, bác sĩ sẽ sử dụng một tấm khăn che người bạn và chỉ lộ những phần cần thiết.

Bạn sẽ nằm thẳng trên bàn hoặc giường để làm bài kiểm tra. Điều quan trọng là bạn phải nằm yên và không nói chuyện trong khi đo điện tâm đồ, để không làm thay đổi dấu vết.

Nếu ngực, cánh tay hoặc chân của bạn có nhiều lông, kỹ thuật viên có thể cạo hoặc kẹp những mảng lông nhỏ nếu cần để các điện cực bám sát vào da.

Các điện cực sẽ được gắn vào ngực, cánh tay và chân của bạn.

Các dây dẫn sẽ được gắn vào các điện cực.

Sau khi các dây dẫn được gắn vào, kỹ thuật viên có thể nhập thông tin nhận dạng về bạn vào máy tính của máy.

Điện tâm đồ sẽ được khởi động. Sẽ chỉ mất một thời gian ngắn để hoàn thành việc truy tìm.

Sau khi hoàn tất quá trình truy tìm, kỹ thuật viên sẽ ngắt kết nối các dây dẫn và loại bỏ các điện cực trên da.

Sau đó bạn sẽ ngồi chờ để các bác sĩ sẽ đem kết quả đi đánh giá để biết bạn đang gặp tình trạng gì.

Bài viết trên đây chúng tôi đã cung cấp cho bạn những thông tin về một phương pháp giúp bác sĩ tìm ra các nguyên nhân, chẩn đoán và theo dõi các hoạt động của tim trong y học đó chính là điện tâm đồ. Hy vọng mọi chia sẻ của chúng tôi về đo điện tâm đồ là gì sẽ đem đến những thông tin bổ ích và hữu ích dành cho bạn.