Hiểu đúng Thế giới phẳng là gì? - F5 bản thân theo thời đại!

1. Giải đáp “Thế giới phẳng” là gì?

“Thế giới phẳng: Lịch sử tóm tắt của thế kỷ XXI” là một cuốn sách bán chạy quốc tế của Thomas L. Friedman - Biên tập viên ngoại giao kinh tế xuất sắc của tạp chí lớn nhất nước Mỹ New York Time. Chủ đề mà Thomas L. Friedman nhắc đến xuyên suốt trong cuốn sách của mình chính là phân tích sự toàn cầu hóa vào thế kỷ 21. Tiêu đề cuốn sách như là một phép văn học ẩn dụ ngầm xem thế giới là một sân chơi bình đẳng về lĩnh vực kinh tế, thương mại, nhấn mạnh trong đó mọi đối thủ cạnh tranh đều có cơ hội như nhau. Nhìn chung, khi viết cuốn sách này, tác giả cũng muốn nhắc nhở về sự thay đổi cần thiết cho các quốc gia, các doanh nghiệp và mọi cá nhân nỗ lực trong việc duy trì tính cạnh tranh trong một thị trường toàn cầu bị phân cách về lịch sử và địa lý ngày càng không liên quan. 

Tác giả cuốn sách - Ông Thomas L. Friedman là người ủng hộ mạnh mẽ những thay đổi đó. Ông tự cho mình là “người giao dịch tự do” và là “người theo chủ nghĩa phẳng”. Ông chỉ trích, lên án gay gắt một xã hội chống lại những sự thay đổi. Ông nhấn mạnh tính tất yếu của tốc độ thay đổi chóng mặt và mức độ mà khả năng mới nổi của các cá nhân, các quốc gia đang phát triển tạo ra nhiều áp lực đối với doanh nghiệp và các cá nhân tạo Hoa Kỳ. Tại những cuộc trao đổi hay diễn thuyết của mình, ông luôn có những lời khuyên đặc biệt cho người Mỹ cũng như các nước đang phát triển trên thế giới. Với sự kết hợp nhuần nhuyễn trong nội dung cuốn sách cùng những tư tưởng mạnh mẽ của Thomas L. Friedman, khái niệm về một Thế giới phẳng đã không ngừng lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng. 

Cuốn sách “Thế giới phẳng” được xuất bản và phát hành đầu tiên vào năm 2024, sau đó được tái bản với nội dung đã được cập nhật và mở rộng vào năm 2024. Tiếp đó, năm 2024, một phiên bản cập nhật mới từ cuốn sách lại được tái bản. “Thế giới phẳng” đã giành được Giải thưởng Thời báo Tài chính và Giải thưởng Sách kinh doanh của Goldman Sachs năm 2024. Với sự lan tỏa của nó, tại Việt Nam, một nhóm tác giả cũng đã dịch cuốn sách này ra và được Nhà xuất bản Trẻ công bố phát hành bản đầu tiên vào năm 2024 (bìa mềm). 

2. Tóm tắt nội dung trong “Thế giới phẳng”

Thế giới phẳng như bạn đã biết, là một cuốn sách Best seller về lĩnh vực khoa học kinh tế trên thế giới của tác giả Thomas L. Friedman. Cuốn sách đã đưa ra định nghĩa về một thế giới bị phẳng đi khi mười tác nhân chính tác động lẫn nhau và tạo ra nó. Vậy cụ thể hơn nữa, Thế giới phẳng là gì? Không để bạn đợi lâu, chúng ta cùng phân tích tuần tự nội dung cuốn sách này nhé!

2.1. Các giai đoạn của quá trình toàn cầu hóa

Khi đọc nội dung của cuốn sách này, hẳn bạn sẽ phát sinh một nỗi lo lắng không hề nhỏ về những báo hiệu quan trọng mà nó mang lại. Theo đó, nội dung đầu tiên mà Thomas L. Friedman đã nhắc đến trong cuốn sách đó là tóm tắt các giai đoạn của tiến trình phát triển lịch sử thế giới qua những lần toàn cầu hóa:

+ Giai đoạn 1 (1492-1800): Tiến trình toàn cầu hóa 1.0, chủ yếu dựa vào yếu tố cơ bắp và khái niệm quốc gia trên phạm vi toàn cầu. 

+ Giai đoạn 2 (1800-2024): Quá trình toàn cầu hóa 2.0, nổi bật với những doanh nghiệp đa quốc gia, được giàu lên nhờ áp dụng chi phí vận chuyển và được cắt giảm hóa chi phí viễn thông.

+ Giai đoạn 3 (bắt đầu từ năm 2024 - Thế kỷ 21): Quá trình toàn cầu hóa 3.0, kiến tạo một mô hình kinh doanh, chính trị, xã hội hoàn toàn mới. Một giai đoạn mà thế giới chỉ là một yếu tố nhỏ, mọi sự mọi vật đều được liên kết chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, sự bình đẳng và công bằng lên ngôi. Giai đoạn này cũng chính là phản ánh nội dung của Thế giới phẳng. 

2.2. Các quan niệm về Thế giới

Trong cuốn sách của mình, Thomas L. Friedman cũng đã nêu lên những quan niệm về thế giới từ xa xưa cho đến ngày nay. Rằng cách đây từ hàng ngàn năm về trước, thế giới được con người nhận thức là “phẳng”. Phẳng ở đây có nghĩa là một thế giới không tồn tại giới hạn, nơi con người có thể đi đến bất cứ nơi đâu, nhưng không bao giờ đi được đến cuối chân trời, nghĩa là điểm cuối cùng của thế giới. Văn hóa Trung hoa cũng định nghĩa thế giới là “Trời tròn đất vuông” và trong cả lĩnh vực toán học, Euclid cũng đã phát minh định luật hình học phẳng. 

Tuy nhiên đến thế kỷ 16, trái đất được định dạng là một khối hình cầu khổng lồ, nó là một hành tinh nhỏ chuyển động tuần tự xung quanh trục của mình và xoay hướng quanh Mặt trời bởi nhóm khoa học thiên văn:Copernicus, Galileo và Kepler. Lý thuyết này được ủng hộ và gây ra nhiều tranh cãi, nó đi ngược lại và đánh tan những quan niệm về một trái đất phẳng trước đó. Con người đã không còn tin rằng tồn tại một thế giới phẳng, còn hình học phẳng cũng chỉ có thể tồn tại trong không gian toán học của Euclid. Thay vào đó, người ta đã quen nhắc nhiều với một không gian đa chiều. 

Cứ ngỡ quan niệm về một Thế giới phẳng đã đi vào dĩ vãng, cho đến đầu thế kỷ 21, cuốn sách Thế giới phẳng cùng những lý lẽ quyết liệt, sắc bén, những luận điểm thuyết phục của tác giả Thomas L. Friedman đã khiến chúng ta một lần nữa tin vào sự tồn tại của một thế giới phẳng về kinh tế, về thương mại, nơi con người bị san nhỏ như những hạt cát. 

2.3. Mười tác nhân làm phẳng thế giới

Có đến mười tác nhân làm phẳng thế giới, tuy nhiên ba tác nhân chính, quan trọng và cơ bản đầu tiên được Thomas L. Friedman phân tích mới thực sự là những tác động mạnh mẽ nhất, còn các tác nhân khác chỉ là những nhân tố tác động phụ khi một thế giới phẳng đã được hình thành. Cụ thể mười tác nhân đó là:

1) Sự sụp đổ của Bức tường Berlin - 11/9/1989: Friedman gọi người làm phẳng thế giới là “Khi các bức tường sụp đổ, và các cửa sổ xuất hiện”. Sự kiện này không chỉ tượng trưng cho sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh mà còn cho phép mọi người từ phía bên kia bức tường tham gia vào dòng chính kinh tế. Bức tường Berlin sụp đổ chính là “sự sụp đổ” của chủ nghĩa cộng sản và tác động của các PC chạy Windows (máy tính cá nhân) đối với khả năng của mỗi cá nhân tạo ra nội dung của riêng họ và kết nối với lẫn nhau. Vào thời điểm đó, nền tảng cơ bản cho cuộc cách mạng tiếp theo đã được tạo ra: IBM PC, Windows, giao diện đồ họa để xử lý văn bản, modem quay số, một công cụ tiêu chuẩn để liên lạc và mạng điện thoại toàn cầu.

Ngày 8/9/1995, Netscape được ra mắt với giá 28 USD. Netscape và Web đã mở rộng đối tượng cho Internet từ nguồn gốc của nó như một phương tiện truyền thông được sử dụng chủ yếu bởi những chuyên viên máy tính đến một thứ gì đó giúp Internet có thể truy cập được cho mọi người, từ trẻ em 5 tuổi đến 95 tuổi. Việc số hóa diễn ra có nghĩa là những sự xuất hiện hàng ngày như từ ngữ, tập tin, phim ảnh, âm nhạc và hình ảnh có thể được truy cập và thao tác trên màn hình máy tính bởi tất cả mọi người trên khắp thế giới.

3) Phần mềm xử lý công việc : Đây là phần mềm bắt kịp của Friedman cho các tiêu chuẩn và công nghệ cho phép công việc lưu chuyển. Đó là khả năng của máy móc để nói chuyện với các máy khác mà không có con người tham gia.

Thomas L. Friedman tin rằng ba tác nhân đầu tiên đó đã trở thành một nền tảng ban đầu để kiến tạo nên một thế giới phẳng. Kết quả cuối cùng của sự tác động này là mọi người có thể làm việc với những người khác về nhiều thứ hơn bao giờ hết. Điều này tạo ra một nền tảng toàn cầu cho nhiều hình thức hợp tác. 7 tác nhân tiếp theo bổ sung cho 3 tác nhân đầu tiên để cấu thành một thế giới phẳng như sau:

4) Tải lên : Tải lên liên quan đến các quá trình tải lên và cộng tác trên các dự án trực tuyến. Ví dụ là phần mềm nguồn mở , blog và Wikipedia. Thomas L. Friedman coi tác nhân này chính là “lực lượng gây rối nhất trong tất cả”.

5) Gia công phần mềm : Thomas L. Friedman lập luận rằng việc thuê ngoài đã cho phép các công ty phân chia các hoạt động dịch vụ và sản xuất thành các thành phần có thể được ký hợp đồng phụ và thực hiện theo cách hiệu quả nhất, tiết kiệm chi phí nhất. Quá trình này trở nên dễ dàng hơn với việc phân phối hàng loạt cáp quang trong khi giới thiệu World Wide Web.

6) Chuyển sản xuất ra nước ngoài: Đây là việc di dời nội bộ sản xuất của công ty hoặc các quy trình khác sang đất nước ngoài để tận dụng các hoạt động ít tốn kém hơn ở đó. 

7) Xâu chuỗi cung : Thomas L. Friedman so sánh chuỗi cung ứng bán lẻ hiện đại với một con sông bằng cách trỏ đến Wal-Mart là ví dụ tốt nhất của một công ty sử dụng công nghệ để sắp xếp bán hàng, phân phối và vận chuyển.

8) Thuê bên ngoài làm : Thomas L. Friedman sử dụng UPS làm ví dụ điển hình cho việc cung cấp hàng hóa, theo đó nhân viên của công ty thực hiện các dịch vụ  ngoài vận chuyển cho một công ty khác.

9) Thông báo : Google và các công cụ tìm kiếm khác và Wikipedia là những ví dụ điển hình. Chưa bao giờ trong lịch sử hành tinh có nhiều người như vậy, một mình có khả năng tìm thấy nhiều thông tin về rất nhiều thứ và về rất nhiều người khác.

10) “Các steroid” : Các steroid là không dây, Thoại qua IP (VoIP) và chia sẻ tệp và được sử dụng trên các thiết bị kỹ thuật số cá nhân

2.4. Vậy Thế giới phẳng là thế giới như thế nào?

Vậy rốt cuộc Thế giới phẳng là gì qua những phân tích của Thomas L. Friedman. Bạn có thể hình dung một thế giới mà mọi cá nhân, các cá thể đang sống được san bằng nhỏ, thu hẹp lại trong một phương tiện kỹ thuật số, chẳng hạn như tivi màn hình phẳng, thì đấy chính là  thế giới phẳng. 

Thế giới phẳng được nói đến ở đây là một không gian mà tất cả cá thể sống trong thế giới ấy đi vào một sân chơi chung, sân chơi mà ai cũng có cơ hội bình đẳng như nhau. Thế giới phẳng đến mức không còn tồn tại một giới hạn nào về kinh tế hay chính trị. Nó đã xóa bỏ những tàn dư được xem là “hệ lụy” của các mối quan hệ lợi ích, như thời chiến tranh lạnh giữa Liên Xô và Mỹ. Và cuối cùng, thế giới phẳng là một thế giới buộc mỗi quốc gia, mỗi cá nhân phải không ngừng thay đổi bản thân, hội nhập văn hóa, bản sắc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục,.. tất cả phải được bảo vệ, được phát huy, được gìn giữ, hướng về một thế giới phẳng hoàn toàn. Vì vậy, quốc gia và cá nhân nào không chịu điều chỉnh và thay đổi trong một thế giới như thế, họ sẽ bị cô lập một mình. 

3. Người tìm việc cần làm gì khi sống trong một Thế giới phẳng?

Cuốn sách như một lý thuyết hữu dụng trong thời đại hiện nay, bởi nó phản ánh lên những điều thực tế nhất. Khi đã biết thế giới phẳng là gì, chúng ta không thể ngồi yên một chỗ, trong một vị trí bị động bất kể mọi thứ xung quanh dường như đang thay đổi chóng mặt. Những chia sẻ dưới đây được rút ra từ những nội dung trong cuốn sách của Thomas L. Friedman, và liên hệ trực tiếp với cá nhân các bạn trẻ đang loay hoay cho sự nghiệp còn dang dở của mình. 

3.1. Đừng đánh rơi ước mơ và hãy không ngừng nuôi dưỡng nó

Thế giới phẳng là gì? Là nơi mà mọi giới hạn đã được phá bỏ, chúng ta bình đẳng về cả cơ hội lẫn những thách thức đan xen. Vì vậy, bạn có năng lực và hoàn toàn có thể tận dụng được nó một cách tốt hơn. Ai cũng có một ước mơ, ai cũng mong muốn trở thành một cá nhân có thương hiệu nào đó trong cuộc đời. Và nếu bạn cũng thế, đừng làm đánh rơi ước mơ của mình. Hãy nuôi dưỡng đam mê, loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực và tin một niềm tin, rằng trên thế giới phẳng này, thế giới mà mọi người có thể tự do kết nối lại với nhau, thì đến một ngày, bạn cũng có thể kết nối được với những cá nhân ưu tiên và tôn trọng ước mơ của bạn.

Công việc của bạn sẽ ở một trạng thái tốt nhất trong một thế giới phẳng. Nếu không ngừng nuôi dưỡng đam mê và lòng nhiệt huyết, công việc tốt nhất đó cũng sẽ có xu hướng bỏ qua những cá thể tồi tệ và đến với những cá nhân tốt hơn, có lòng nhiệt huyết hơn. Nếu như mọi chuyên môn, kỹ năng đều có thể học hỏi trong một thế giới phẳng, ai nấy đều giống nhau, nhưng cơ hội sẽ chỉ thuộc về những người có đam mê và lòng nhiệt huyết. 

3.2. Xây dựng các sợi dây liên kết hữu ích

Định nghĩa thế giới phẳng là gì rồi mới biết, con người chúng ta là một cá thể độc lập nhưng lại không hề cô đơn. Và trên thực tế không nên cô đơn. Khi bạn đi tìm kiếm việc làm, bạn không biết tận dụng các mối quan hệ trong thế giới phẳng này, bạn sẽ có thể thất bại ra về. Kết nối với những người có mục đích, mục tiêu chung. Kết nối với những người có thể tạo ra những cơ hội cho bạn khi cần thiết. Chúng ta không thể sống mãi trong vỏ bọc của riêng mình, chúng ta phải biết chấp nhận, không ngừng học hỏi, không ngừng giao lưu, không ngừng kết nối. Khi đó chúng ta sẽ có nhiều lựa chọn hơn là một. 

3.3. Áp dụng những lời khuyên từ chính tác giả “Thế giới phẳng”

Những lời khuyên trong chuyến ghé thăm Việt Nam của biên tập viên tài ba Thomas L. Friedman, đã khiến cho chúng ta tỉnh ngộ về một sự thật của thế giới phẳng. Một thế giới song song với sự tồn tại của công nghệ Robot, của công nghệ AI,... 

+ Tìm việc với một tư duy làm giàu và một thái độ tích cực.

+ Tìm kiếm công việc trong một hoàn cảnh của những người thợ, những người không quá chú ý đến các điều kiện và tự hào làm việc miệt mài vì những giá trị vô hạn. 

+ Tìm việc trong tư thế một doanh nhân, không ngừng thay đổi, không ngừng kiến tạo và F5 bản thân, F5 công việc, F5 cuộc đời. 

Cuối cùng, Thomas L. Friedman nhấn mạnh rằng một nền giáo dục vững mạnh là một nền giáo dục không chỉ dạy nghe nói đọc viết,... Mà hãy bổ sung thêm những kiến thức về kỹ năng và thúc đẩy sự sáng tạo không ngừng nghỉ. Để mỗi cá thể sau khi ra trường, có thể đi tìm việc như một người lao động có chuyên môn, giỏi nghiệp vụ, tinh thông về kỹ năng. 

Hy vọng với những quan niệm trong cuốn sách nổi tiếng này, chúng ta đã hiểu hơn Thế giới phẳng là gì để không tự biến mình đi sau thời đại!