Vốn đầu tư công là gì? Tìm hiểu đặc điểm và các loại vốn đầu tư công

1. Tìm hiểu về vốn đầu tư công

1.1. Vốn đầu tư công là gì?

Vốn đầu tư là tên gọi chung của hình thức tài sản bằng tiền mặt hay hiện vật khác có giá trị được sử dụng làm nguồn vốn cho các hoạt động kinh doanh hoặc các dự án xây dựng.

Vốn đầu tư công được hiểu là nguồn vốn trích từ ngân sách Nhà nước để để đầu tư vào các dự án xây dựng phục vụ cho lợi ích chung của cộng đồng và sự phát triển chung của kinh tế – xã hội đất nước.

Vốn đầu tư công là khái niệm khá rộng và có thể được cấu thành từ nhiều nguồn khác nhau. Vốn đầu tư có thể là nguồn tiền được trích từ ngân sách Nhà nước, vốn trái phiếu Chính phủ hoặc vốn trái phiếu của từng địa phương, vốn công trái quốc gia, nguồn vốn ODA, vốn vay ngân sách…

Quy trình cấp nguồn vốn trích từ ngân sách Nhà nước cho các dự án nói trên được gọi là quy trình giải ngân vốn đầu tư công.

1.2. Các loại vốn đầu tư công

1.2.1. Vốn ngân sách nhà nước

Vốn ngân sách nhà nước là một loại vốn đầu tư công được trích ra từ nguồn ngân sách của Nhà nước. Vốn đầu tư công công thường được giải ngân và chuyển đến các địa phương có dự án đầu tư công.

Vốn đầu tư công cũng có thể do các bộ ban ngành năm giữ để triển khai xây dựng các dự án công, công trình công cộng hoặc cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Khác với các nguồn vốn đầu tư thông thường, vốn đầu tư công sau khi giải ngân sẽ không thể hoàn lại và cũng không thể thu hồi lại theo bất cứ hình thức nào. Việc giải ngân vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước chủ yếu đầu tư vào các dự án có vai trò quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế của nhà nước.

1.2.2. Vốn tín dụng đầu tư

Vốn tín dụng đầu tư có tính chất khác với vốn đầu tư nhà nước. Vốn tín dụng đầu tư là nguồn vốn cho vay. Các bộ ban ngành, chính quyền các địa phương có thể vay vốn tín dụng đầu tư để triển khai các dự án công cộng hoặc dự án xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Tuy nhiên, sẽ có hạn mức vay vốn.

Vốn tín dụng có mức lãi suất tương đương với nguồn vốn tự do hoặc nguồn vốn ODA.

1.2.3. Vốn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước

Vốn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước tương đối phức tạp. Đây là nguồn vốn được trích từ ngân sách Nhà nước để giải ngân cho các doanh nghiệp nhà nước. Loại vốn đầu tư công này cũng bao gồm cả vốn vay của doanh nghiệp đó từ những nguồn ngoài Nhà nước nhưng được Nhà nước bảo lãnh.

Vốn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước có tính chất rất nhạy cảm, vì vậy việc giải ngân cần phải được giám sát và quản lý rất chặt chẽ. Mục đích của việc giải ngân là nhằm đẩy mạnh sự phát triển của nền kinh tế quốc gia.

1.2.4. Các loại vốn đầu tư công khác

Bên cạnh ba loại vốn trên, còn có hai loại vốn khác nữa cũng được liệt kê vào danh mục vốn đầu tư công, đó là vốn đầu tư từ các chương trình hỗ trợ và vốn vay trong và ngoài nước.

- Vốn đầu từ từ các chương trình hỗ trợ vốn chủ yếu đến từ các chương trình hỗ trợ đầu tư quốc gia hằng năm của Chính phủ. Việc xét duyệt giải ngân vốn sẽ căn cứ trên quy mô, tính chất, mục đích và kết quả thẩm định dự án đầu tư. Kết quả xét duyệt cuối cùng sẽ được công bố bởi Chính phủ.

- Vốn vay trong và ngoài nước được sử dụng cho các dự án đầu tư và dự án đầu tư công trong nước. Nguồn vốn vay trong nước rất đa dạng, có thể là trái phiếu địa phương, phiếu ngoại tệ, công trái , trái phiếu đầu tư, phiếu kho bạc…

Ngoài ra, vốn đầu tư xuất phát từ nguồn thu của các cơ quan và nước và các đơn vị sự nghiệp cũng có thể sử dụng để là vốn đầu tư. Nguồn vốn này được gọi chung là vốn ngoài đầu tư công.

Bên cạnh đó, cũng có một nguồn vốn được Nhà nước cấp cho các cơ quan bộ ngành, đơn vị hành chính sự nghiệp tuy nhiên không phải là vốn đầu tư công. Nguồn vốn này được gọi là vốn sự nghiệp. Nguồn vốn này được cấp để chi trả cho các hoạt động cải tạo, nâng cấp, sửa chữa… nên không được tính là vốn đầu tư.

Xem thêm: Nội dung và cách viết báo cáo kết quả khảo sát xây dựng

2. Hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công

Tuy quy trình giải ngân vốn đầu tư công dựa trên rất nhiều công đoạn xét duyệt và thẩm định dự án. Tuy nhiên, đôi khi còn tồn tại những bất cập trong khi giải ngân. Để hạn chế hoặc loại bỏ thực tế này, thì công tác quản lý đầu tư công cần phải được hoàn thiện.

Để làm được điều này cần có sự phối hợp của tất cả các bộ ban ngành và các đơn vị hành chính, sự nghiệp. Bên cạnh đó, cần phải chú trọng hơn đến một số công tác quan trọng như sau:

- Công tác thu thập dữ liệu và xử lý thông tin cùng với dữ liệu thẩm định dự án đầu tư phải được tiến hành chính xác, trung thực và đúng quy trình.

- Lựa chọn các dự án đầu tư công phải được thực hiện dựa trên mục đích và hiệu quả kinh tế. Dự án sau khi được triển khai mà không phát huy được hiệu quả sẽ dẫn đến lãng phí đầu tư công.

- Chú trọng hơn đến công tác thẩm định dự án nhằm đánh giá một cách khách quan và chính xác tính minh bạch và giá trị trong thực tế của dự kêu gọi đầu tư. Sử dụng phần mềm quản lý đầu tư xây dựng miễn phí (chẳng hạn như phần mềm quản lý đầu tư xây dựng 365) có thể gia tăng thêm cơ sở dữ liệu để quản lý tốt hơn các dự án đầu tư công.

- Tăng cường xã hội hóa nhằm đa dạng nguồn vốn đầu tư vào xây dựng cơ sở hạ tầng góp phần phát triển kinh tế – xã hội.

- Triển khai tốt việc phân kỳ đầu tư, tránh đầu tư vào những dự án treo, dự án không khả thi. Cần ưu tiên những dự án có tính chất cấp thiết đối với sự phát triển chung của kinh tế – xã hội đất nước.

Trên đây là những thông tin được tổng hợp về vốn đầu tư công là gì, đặc điểm của vốn đầu tư công và các loại vốn đầu tư công. Những năm gần đây, việc giải ngân vốn đầu tư công nhận được càng nhiều sự quan tâm hơn nữa. Chính phủ cần thực hiện những biện pháp nhằm hoàn thiện công tác đầu tư công và sử dụng nguồn vốn đầu tư công một cách hợp lý để phát huy hiệu quả lớn nhất của nguồn vốn này.