Bộ tộc là gì? Phân biệt các khái niệm thị tộc, bộ tộc, dân tộc

1. Bộ tộc là gì?

Bộ tộc là một tổ chức hay một community được hình thành từ sự liên minh của nhiều bộ lạc trên cùng một lãnh thổ, vị trí địa lý và họ thường có mối quan hệ huyết thống với nhau. Theo đó, bộ tộc sẽ đông hơn và bao quát các bộ lạc thành một tập thể thống nhất. Họ sẽ bầu ra một người đứng đầu, có quyền quyết định mọi việc được gọi là tộc trưởng.

Xem thêm: Community là gì? Đặc điểm, ý nghĩa của cộng đồng

2. Đặc trưng của bộ tộc là gì?

2.1. Xuất hiện vào thời nguyên thuỷ

Bộ tộc xuất hiện vào thời nguyên thuỷ sau thế hệ thị tộc. Bộ tộc được coi như một nhà nước thời bấy giờ có những nguyên tắc xử sự riêng và được mọi người thống nhất. Cho đến bây giờ, trên thế giới vẫn còn tồn tại một số bộ tộc có đặc điểm kỳ lạ hoặc họ sống với phong cách khác biệt với tập thể chung trên toàn thế giới.

2.2. Ngôn ngữ chưa thống nhất

Khi bộ tộc ra đời, ngôn ngữ trao đổi của con người còn chưa phát triển và chủ yếu là trao đổi qua ngôn ngữ hình thể. Hoặc một số bộ tộc tiên tiến đã có ngôn ngữ riêng. Điều này dẫn đến việc bất đồng ngôn ngữ, các bộ lạc trong bộ tộc không thể thống nhất những khái niệm, từ ngữ chung cho từng hoạt động, ngữ cảnh.

2.3. Bị cản trở trao đổi văn hoá

Các bộ lạc thời bấy giờ thường không thể trao đổi văn hoá với nhau một phần do bất đồng ngôn ngữ, một phần do chịu ảnh hưởng của chế độ kinh tế, chính trị cổ hủ, không cho phép họ giao lưu với nhau. Thậm chí có những bộ tộc chỉ có một bộ lạc duy nhất, mang tính thống trị rất cao.

2.4. Chế độ phong kiến, lạc hậu

Bộ tộc sau khi hình thành sẽ chuyển thành chế độ tự cung tự cấp nhưng các chế độ về xã hội, kinh tế, chính trị còn thể hiện rõ những đặc điểm phong kiến. Từ đó, dẫn đến các bộ tộc trở nên lạc hậu, nghèo nàn và khó lòng phát triển trong một thời gian dài.

3. Phân biệt các khái niệm thị tộc, bộ tộc, dân tộc

3.1. Về quá trình hình thành

3.1.1. Đối với thị tộc

Mỗi hình thái cộng đồng sẽ được hình thành vào những thời điểm khác nhau và nối tiếp tạo thành những giai đoạn lịch sử. Trong đó, thị tộc chính là giai đoạn tập trung cộng đồng đầu tiên của xã hội nguyên thuỷ.

Ban đầu, khi hình thành thị tộc, người phụ nữ có vai trò sinh nở, cung cấp sữa, kiếm thức ăn và là trụ cột chính trong nhà nên đã hình thành thị tộc mẫu hệ do người phụ nữ nắm quyền. Sau một thời gian, chuyển qua giai đoạn con người bắt đầu biết chăn nuôi, sản xuất thì họ thấy rằng người đàn ông luôn khoẻ hơn phụ nữ, làm được nhiều việc quan trọng hơn nên đã chuyển thành những thị tộc phụ quyền thay thế cho thị tộc mẫu quyền và tồn tại đến thời phong kiến.

3.1.2. Đối với bộ tộc

Tiếp theo, bộ tộc bắt đầu hình thành và phát triển. Kể từ khi xuất hiện, bộ tộc đã xoá bỏ dần các chế độ công xã nguyên thuỷ bao gồm cả các thị tộc lúc bấy giờ. Xã hội nguyên thuỷ đã tan rã và thay vào đó là những chế độ, nguyên tắc mới.

Bộ tộc ra đời làm thay đổi chế độ kinh tế, chính trị, xuất hiện nhà nước, các giai cấp xã hội được ra đời và cũng thay đổi phạm vi thống trị. Có thể nói rằng, bộ tộc là hình thái cộng đồng con người có sự phát triển cao hơn thị tộc.

3.1.3. Đối với dân tộc

Về sau, chúng ta đã bắt đầu hình thành một xã hội tổng quát hơn chính là dân tộc. Dân tộc sẽ bao gồm nhiều bộ tộc trên khắp các miền trong một phạm vi lãnh thổ nhất định. Dân tộc biểu thị cho một quốc gia được chia ra nhiều cấp bậc dưới đó là bộ tộc. Để dễ hiểu hơn thì bạn có thể thấy chúng ta thường gọi là dân tộc Việt Nam có 54 anh em đồng bào trên cả nước tương ứng với 54 bộ tộc khác nhau.

Các bộ tộc trong một dân tộc có thể có những đặc điểm, bản sắc văn hoá khác nhau, song tất cả đều có chung tư tưởng về văn hoá, chính trị, kinh tế. Vì vậy, khi nhắc đến dân tộc chúng ta sẽ nghĩ về sự thống nhất của một cộng đồng hùng mạnh.

3.2. Về bản chất từng hình thái

3.2.1. Đối với thị tộc

Những người trong một thị tộc sẽ có quan hệ huyết thống với nhau. Ngoài ra, họ còn có những mối quan hệ về ngôn ngữ, văn hoá, tín ngưỡng và một vài tập toán có tính chất cộng đồng. Mỗi thị tộc sẽ hoạt động và cư trú tại một khu vực nhất định và riêng biệt với những thị tộc khác.

Thị tộc hoạt động theo chế độ bao cấp, sở hữu chung. Mọi người sẽ lao động làm ra của cải vật chất, sau đó giao nộp và chia đều cho tất cả mọi người. Những của cải được chia không chỉ là thành phẩm mà còn là những tư liệu sản xuất cho người dân.

Người đứng đầu thị tộc là tộc trưởng. Khi có những việc quan trọng cần quyết định thì tộc trưởng sẽ họp hội đồng với những thành viên trọng thị tộc. Mọi sự quản lý, ý kiến hay điều khiển của tộc trưởng, các thành viên đều phải tình nguyện nghe theo và luôn tôn trọng tộc trưởng.

3.2.2. Đối với bộ tộc

Bộ tộc sẽ đa dạng về dân cư địa lý hơn so với thị tộc. Hơn nữa, vùng định cư ổn định, kinh tế, chính trị cũng có quy định cụ thể hơn. Khi đó, dân tộc nào đông người và chiếm ưu thế thì ngôn ngữ của họ sẽ trở thành ngôn ngữ chung của bộ tộc.

Nhà nước xuất hiện nhưng không đồng nghĩa với các khái niệm về bộ tộc vì có nhà nước có một bộ tộc, có nhà nước đa tộc. Tuy nhiên, khi có nhà nước, các bộ tộc sẽ được thống nhất về văn hoá, kinh tế, chính trị, được giao lưu và trao đổi văn hoá với nhau.

3.2.3. Đối với dân tộc

Dân tộc là hình thức cộng đồng người gắn liền với các giai cấp xã hội, có tính thống nhất, ổn định giữa các chủ thể dựa trên những nguyên tắc pháp lý cao mà con người đã đúc kết ra được. Đây được xem là mức độ phát triển cao nhất của tộc người. 

Dân tộc được đánh giá là bền vững và độ chặt chẽ hơn so với các bộ tộc về kinh tế, ngôn ngữ, lãnh thổ và các đặc điểm về ý thức, tư duy của con người. Họ đã biết sáng tạo và tìm kiếm việc làm, lao động để tạo ra của cải, tạo ra những giá trị sống cho đời. Kể cả các dân tộc thiểu số tại nước ta hiện nay cũng đã hoà nhập hơn với cộng đồng, bắt đầu từ những việc làm xây dựng phổ biến trên thị trường lao động.

Nhìn chung, bộ tộc là gì chắc hẳn bạn cũng đã nắm rõ được phần nào theo những ý hiểu mà timviec365.vn chia sẻ. Admin hy vọng rằng qua bài viết này bạn không chỉ hiểu được khái niệm mà còn có thể phân biệt rạch ròi được với những khái niệm thường xuyên bị nhầm lẫn như thị tộc, dân tộc.