Hội thẩm nhân dân là gì? Cơ chế, nhiệm vụ của hội thẩm nhân dân

1. Hiểu cơ bản về hội thẩm nhân dân

1.1. Khái niệm hội thẩm nhân dân

Hiện nay, pháp luật nước ta chưa có một quy định cụ thể nào về hội thẩm nhân dân. Tuy nhiên, từ nhiều nguồn khác nhau, chúng ta có thể hiểu: Hội thẩm nhân dân là những người được bầu theo quy định của pháp luật để làm nhiệm vụ xét xử các vụ án, tố tụng thuộc thẩm quyền của Tòa án. Do vậy, hội thẩm nhân dân còn được biết là một chức danh tố tụng.

Hội thẩm nhân dân sẽ do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu thông qua sự giới thiệu của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp. Bên cạnh đó, Hội thẩm nhân dân cũng sẽ bị Hội đồng nhân dân cùng cấp bãi nhiệm, miễn nhiệm theo sự đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân cùng cấp, sau khi đã có sự thống nhất với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp.

Pháp luật đã quy định rất rõ ràng rằng, Hội thẩm nhân dân bắt buộc phải có trong các xét xử, sơ thẩm dân sự, hành chính, hình sự. Nhiệm vụ chính của Hội thẩm nhân dân là xét xử các vụ án công bằng, đúng người, đúng tội và có thể nêu ra ý kiến của mình trong quá trình tiến hành xét xử.

Ngoài ra, Hội thẩm còn có quyền hành ngang với thẩm phán trong một biểu quyết ra một bản án theo hình thức đồng ý đa số. Có thể nói, việc Hội thẩm nhân dân xét xử, sơ thẩm hình sự, dân sự, hành chính là một quyết định đúng đắn nhằm thể hiện sức mạnh tư pháp của nhà nước Việt Nam. Đảng chúng ta đã sớm quan tâm, ý thức được điều này kể từ khi luật tổ chức tòa án đầu tiên ra đời năm 1960.

Xem thêm: Hội đồng nhân dân là gì? Những điều bạn cần biết về hội đồng nhân dân

1.2. Các điều kiện cần có để trở thành Hội thẩm nhân dân

Để có thể trở thành Hội thẩm nhân dân, người được cần có đủ các điều kiện đã được quy định trong Luật tổ chức tòa án nhân dân năm 2014.

Đầu tiên, người được bầu vào Hội thẩm nhân dân bắt buộc là công dân của Việt Nam, luôn trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nhà nước Việt Nam. Bên cạnh đó, người được bầu phải có phẩm chất đạo đức chính trị vững vàng, có bản lĩnh, uy tín trong trong cộng đồng dân cư, có tinh thần dũng cảm, sẵn sàng bảo vệ công lý, liêm khiết, trung thực.

Không chỉ vậy, người được bầu phải có kiến thức về pháp luật, hiểu biết xã hội. Đặc biệt, họ phải sức khỏe đủ tốt để hoàn thành bất kỳ nhiệm vụ mà nhà nước giao phó.

1.3. Những ai có thể làm Hội thẩm nhân dân?

Theo quy định của pháp luật hiện hành, Hội thẩm nhân dân sẽ bao gồm 2 bộ phận sau:

1.3.1. Tố tụng dân sự

Theo Bộ luật tố tụng dân sự đã ban hành, đối với các vụ án có đương sự là người chưa thành niên, Hội thẩm nhân dân sẽ là người đã hoặc đang công tác tại Đoàn thanh niên Cộng sản Việt Nam, Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em, cơ quan quản lý nhà nước về gia đình.

Còn đối với các vụ án lao động, Hội thẩm nhân dân sẽ là những người đã và đang công tác tại tổ chức đại diện tập thể lao động. Hoặc, đó là người có kiến thức về luật lao động.

1.3.2. Tố tụng hình sự

Theo Bộ luật tố tụng hình sự, đối với các vụ án có bị án dưới 18 tuổi, Hội đồng xét xử sơ thẩm phải có một người là cán bộ giáo viên hoặc Đoàn Viên. Hay, Hội thẩm là người có kinh nghiệm, sự hiểu biết tâm lý đối với người dưới 18 tuổi.

Ngoài ra, vụ án còn có Hội thẩm nhân dân. Phiên tòa có các vụ án này sẽ được tòa án quân sự có thẩm quyền xét xử. Đối với các vụ án hình sự có các bị cáo là quân dân, hoặc liên quan đến Quân đội nhân dân, liên quan đến bí mật quân sự, gây thiệt hại đến sức khỏe, tính mạng, nhân phẩm của quân nhân tại ngũ, công nhân viên chức quốc phòng. Hoặc, đây là những quân dân dự bị trong thời gian huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.

2. Hội thẩm nhân dân có cơ chế hoạt động và nhiệm vụ thế nào?

2.1. Cơ chế hoạt động

Hội thẩm nhân dân sẽ được bầu ra dưới sự kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc. Bên cạnh đó, Hội thẩm nhân dân sẽ do Hội đồng nhân dân bãi nhiệm, miễn nhiệm theo sự kiến nghị của Chánh án Tòa án nhân dân cùng cấp, sau khi đã thống nhất ý kiến với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, nhiệm kỳ của Hội thẩm nhân dân sẽ là 5 năm. Số nhiệm kỳ này tương đương với Hội đồng nhân dân cùng cấp.

2.2. Nhiệm vụ

Theo sự phân công của Chánh án Tòa án nhân dân cùng cấp, Hội thẩm nhân dân sẽ tham gia Hội đồng xét dân sự, hành chính, hình sự. Trong trường hợp không thể thực hiện theo sự phân công, Hội thẩm nhân dân cần nêu rõ lý do.

Bên cạnh đó, trong 1 năm công tác, nếu Hội thẩm nhân dân không được phân công nhiệm vụ, Chánh án cần nêu rõ lý do theo sự yêu cầu của Hội thẩm nhân dân. Hội thẩm nhân dân khi tham gia xét xử cùng thẩm phán, cần hoạt động độc lập và chỉ tuân theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, trong một hội đồng xét xử cần đảm bảo có ít nhất 2 thành viên là Hội thẩm nhân dân.

3. Hội thẩm nhân dân có chế độ chính sách ra sao?

Theo quy định của pháp luật hiện hành, Hội thẩm nhân dân sẽ được tập huấn, bồi dưỡng nhiệm vụ, tham gia tổng kết công tác xét xử của tòa án. Toàn bộ kinh phí bồi dưỡng nghiệp vụ Hội thẩm sẽ được dự toán trong kinh phí hoạt động của tòa án. Ngoài ra, Hồi thẩm còn có sự hỗ trợ của ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật.

Nếu Hội thẩm nhân dân là cán bộ, công nhân viên chức, quân dân tại ngũ, công nhân quốc phòng thì thời gian làm nhiệm vụ Hội thẩm sẽ được tính vào thời gian làm việc của cơ quan, đơn vị. Hội thẩm còn được tôn vinh, khen thưởng thành tích thi đua theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Hội thẩm còn có phụ cấp xét xử, được cấp trang phục, Giấy chứng minh Hội thẩm nhân dân để tiến hành công tác nhiệm vụ. Đồng thời, các phụ cấp, giấy chứng minh hay trang phục sẽ được quy định bởi Ủy ban thường vụ Quốc hội, điều này được đề nghị bởi Chánh án Tòa án nhân dân.

4. Nguyên tắc xét xử của Hội thẩm nhân dân

Tại phòng Hội đồng xét xử, thẩm phán và Hội thẩm nhân dân sẽ hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Pháp luật nghiêm cấm mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của thẩm phán và Hội thẩm dưới mọi hình thức. Các cá nhân, cơ quan có hành vi can thiệp vào xét xử của Hội thẩm và thẩm phán sẽ bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo tính chất, mức độ mà quy định pháp luật đã ban hành.

Như vậy, Hội thẩm nhân dân là tiếng nói của người dân khi tham gia vào Hội đồng xét xử, để từ đây người dân sẽ được nâng cao vai trò mình trong mọi quá trình thực thi pháp luật. Đây cũng chính là tiến bộ cải cách tư pháp mà nhà nước đặt ra trong tương lai.

Mong rằng, với những gì mà timviec365.vn đã cung cấp, các bạn đã hiểu hơn Hội thẩm nhân dân là gì và những quy định của pháp luật liên quan đến Hội thẩm nhân dân. Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp cho bạn đọc những kiến thức bổ ích về pháp luật ở bài đăng kỳ sau.