Osamu Tezuka: Biểu tượng danh bất hư truyền của nền công nghiệp manga

1. Thuở thiếu thời của Osamu Tezuka

1.1. Thuở thiếu thời

Không ngoa mà nói rằng, Osamu Tezuka sinh ra là để vẽ truyện tranh. Thuở nhỏ ông đã có những tiếp xúc đầu đời với sách truyện trong nước và quốc tế, nhưng có thể nói yếu tố ảnh hưởng sâu đậm nhất tới ông chính là đoàn hát kịch Takarazuka ở quê nhà Hyogo của ông. Từ khi mới 5 tuổi, ông đã thường được mẹ dẫn đi xem những buổi biểu diễn Takarazuka, nơi mà ông được trầm trồ trước tài kể chuyện và những thiết kế phục trang, sân khấu vô cùng tỉ mỉ và màu sắc - những yếu tố đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp vẽ truyện của ông sau này. 

Thuở đi học, Tezuka luôn được đánh giá là một cậu bé hiếu kỳ, chăm quan sát và học hỏi. Cậu bé luôn dành sự yêu thích đặc biệt cho những vở hát kịch, thiên văn học cho tới việc… sưu tầm côn trùng sau giờ học. Chính tài quan sát và hoa tay thiên bẩm của mình, ông đã nổi tiếng trong trường nhờ cái tài vẽ vời của mình. Ngay từ năm lớp 3, ông đã sáng tác được tác phẩm của riêng mình có tên “Pin Pin Namachan”, đồng thời bắt đầu nhận những yêu cầu vẽ từ các người bạn của mình.

Vào năm ông 16 tuổi (năm 1944), ông nhập ngũ. Trong doanh trại, ông vẫn tranh thủ thời gian để vẽ nhằm giải trí tinh thần cho mọi người. Hồi đó ông thường vẽ những biếm họa của những sĩ quan trong quân đội, hoặc sáng tác truyện tiếu lâm ngắn trên những mẩu giấy vệ sinh để các đồng chí có thể lén đọc trong lúc rảnh rỗi. Từ cuối năm 1944, những nỗ lực trên chiến trường Thế Chiến II của Nhật bước đầu thất bại, chính ông đã tận mắt chứng kiến được sức mạnh hủy diệt ghê gớm của loài người và những nỗi đau mất mát không thể đong đếm được do nó gây ra. Đây là một trong những tiền đề sáng tác của ông sau này.

1.2. Đam mê với ngành y và thành công đầu tay

Dù chiến tranh vẫn không có dấu hiệu dừng lại, Tezuka vẫn tốt nghiệp được trung học phổ thông và đỗ vào khoa Y Dược của trường Đại học Osaka vào tháng 7, 1945. Tưởng rằng sau khi nhập học ông sẽ có ít cơ hội tiếp xúc với nghệ thuật hơn, nhưng ngược lại; ông đã được nhiều chủ biên tập tòa soạn ở Osaka liên lạc và đề xuất cho ông sáng tác những mẩu truyện tranh tiếu lâm 4 ô trên các ấn phẩm của họ. Thế là, Tezuka đã chính thức ra mắt độc giả toàn Nhật Bản vào tháng 1 năm 1946 với tác phẩm đầu tay “Nhật ký Ma-chan”. Một bước ngoặt mới với tân sinh viên ngành Y đã chạm ngõ thành công vào nghề vẽ truyện chuyên nghiệp đã bước đầu thành công rực rỡ.

Cùng năm đó, Tezuka cũng nhận được một lời mời hợp tác với một họa sĩ chuyên nghiệp người Osaka tên Shichima Sakai, hai người cùng nhau cách tân tác phẩm văn học nổi tiếng “Đảo Giấu vàng”. Tác phẩm “Tân Đảo giấu vàng” được ra mắt vào năm 1947, nhanh chóng trở thành hiện tượng ngành xuất bản với hơn 400,000 bản được tẩu tán (mặc dù nước Nhật đang trong quá trình hồi phục từ chiến tranh). Về góc nhìn chuyên môn, đây là tác phẩm mà thể hiện được cách kể chuyện mang tính điện ảnh cực kỳ đặc trưng, kết hợp với xây dựng hình tượng nhân vật “mắt to, đầu nhỏ” dễ thương mà trở thành tiêu chuẩn sau này của Tezuka. Tuy nhiên, ông có nhiều trăn trở về tác phẩm này bởi lẽ nó bị chỉnh sửa quá nhiều theo yêu cầu của bên xuất bản, đôi chỗ còn không tham khảo ý kiến của ông. Chính vì vậy ông không thực sự cảm nhận được rằng đây là tác phẩm “của mình” nên đã không cho phép tái bản tác phẩm này. 

2. Bước vào con đường họa sĩ chuyên nghiệp

2.1. Thành công vang dội liên tiếp

Sau thành công của “Tân đảo giấu vàng”, Tezuka tiếp tục hoàn thành công việc học tập ở trường Đại học, vừa kết hợp sáng tác. Là một kẻ đam mê vẽ vời và tham vọng muốn thử sức ở nhiều thể loại khác nhau, lần đầu tiên Tezuka thử nghiệm với thể loại truyện tranh cho trẻ em qua tác phẩm “Chúa tể rừng xanh”, ra mắt lần đầu vào năm 1950 và kéo dài tới năm 1954. Đây là tác phẩm quan trọng trong sự nghiệp của Tezuka, đánh dấu sự trưởng thành trong nét vẽ, cách kể chuyện sử dụng đặc tả nhiều giác quan đầy tính điện ảnh của ông, mà cũng bước đầu nhen nhóm danh tiếng của ông ở nước ngoài. Câu chuyện xoay quanh hành trình trưởng thành và những chuyến phiêu lưu qua các nẻo rừng xanh của chú sư tử trắng Leo (hay sau này được biết đến với tên Kimba) trên con đường trở thành chúa tể muôn loài.

Sau thành công vang đội của “Chúa tể rừng xanh”, các nhà xuất bản của Tokyo đã cố gắng liên lạc với ông bằng những hợp đồng sáng tác béo bở, và thế là ông cứ đi lại từ Tokyo tới Osaka liên tục trong một khoảng thời gian để sáng tác series dài tập đầu tiên xuất bản tại thủ đô Nhật Bản mang tên “Đội trưởng Atom”. Cái tên “atom” (nguyên tử) được sử dụng như một chiêu gây sốt cho bạn đọc ở Nhật bởi lẽ người dân luôn quan tâm tới bom nguyên tử và những khả năng của nó. Không may, “Đội trưởng Atom” không được đón nhận nồng nhiệt như dự kiến, nhưng nhân vật nhỏ tuổi Astro Boy lại đặc biệt gây thiện cảm với bạn đọc. Chính vì thế nên nhà xuất bản yêu cầu ông thay vì để nhân vật chính là người thật, thì hãy để tên truyện và nhân vật chính là Astro Boy. Thông qua các tác phẩm này, Tezuka mong muốn trẻ em đọc được nó có thể làm quen được với những vấn đề mang tính thời sự như sự phân biệt giai cấp, vấn đề môi trường, dự báo về một kỷ nguyên công nghệ đầy biến động và thách thức…. qua nét vẽ dễ thương, cốt truyện dễ đọc. Và thế là khởi điểm từ một series dự kiến kết thúc sau 1 năm, Astro Boy đã làm mưa làm gió ngành xuất bản ở Nhật thời điểm đó với thời gian kéo dài kỷ lục 16 năm có lẻ (từ năm 1952 đến năm 1968). Đi cùng với tác phẩm là vô số những đồ chơi, vật phẩm ăn theo được bày bán; đặc biệt bản chuyển thể phim hoạt hình còn được Mỹ mua lại và phát sóng.

2.2. Ra mắt xưởng phim hoạt hình và những thành công tiếp theo

Nhận thức được bản thân đang có những bước tiến không ngừng và rất có thể sẽ là tiên phong của nền công nghiệp hoạt hình Nhật Bản, ông đã dùng vốn liếng sau vài năm vẽ truyện của mình mở ra studio hoạt hình tên Mushi Productions. Sau khi gác lại ngành Y với luận án tốt nghiệp và có một gia đình nhỏ, ông chuyên tâm vào sản xuất phim hoạt hình. Những năm đầu tiên phim ra mắt chỉ là hoạt hình đen trắng, thiết bị và tiền lương do một tay Tezuka chi trả hết. Tuy vậy, xưởng Mushi vẫn hoàn thành tiến độ và cho ra mắt “Astro Boy” bản hoạt hình đen trắng cho các đài truyền hình, thu lại kết quả đáng nể với hơn 40% dân số theo dõi. Nhờ xuất phẩm này mà ông được đài NBC Mỹ chú ý, ký được hợp đồng phát hành bên nước ngoài và được gặp thần tượng lâu năm của mình - không ai khác chính là Walt Disney.

Sau hơn 3 năm ròng phát triển Astro Boy, ông được đài NBC tài trợ để sản xuất “Chúa tể rừng xanh” phiên bản có màu, xuất bản phẩm hoạt hình đầu tiên có màu ở Nhật đã ra đời như vậy. Ngoài những dự án lớn, ông vẫn chuyên tâm thực hiện những phim ngắn nghệ thuật mang tính thử nghiệm, đồng thời luôn nhận thức rõ xu hướng manga/hoạt hình mới. Từ những năm 1968, nền công nghiệp đã chứng kiến sự trỗi dậy của dòng truyện tranh cho tuổi trưởng thành, soán ngôi các sản phẩm cho thiếu niên. Nắm bắt được xu hướng, Tezuka ra mắt “Nuốt chửng Trái đất” (1968) và phim hoạt hình chiếu rạp “Nghìn lẻ một đêm” (1969). Sau sự kiện này, Tezuka không còn là CEO của Mushi Productions, mà tách riêng thành lập Tezuka Productions, ra mắt một vài tác phẩm có màu sắc khá u tối nhưng không còn nhiều tiếng tăm như trước. Thời kỳ đen tối của Tezuka bắt đầu từ đây.

2.3. Thời kỳ “đen tối” và vực dậy huy hoàng

Sự rời đi của Tezuka khỏi Mushi đánh dấu sự xuống dốc trong vấn đề sáng tạo của ông. Nó tệ đến nỗi, các tòa soạn đã có yêu cầu cho ông 5 tháng vẽ tác phẩm “cuối” trước khi nói lời tạm biệt với công chúng. Tuy nhiên, ông không bỏ cuộc, mà ông đã có ý định quay về gốc rễ của mình - ngành Y khoa để viết nên “Bác sĩ Quái dị” (Black Jack). Tác phẩm từ những mẩu truyện ngắn xuất bản trong 5 tháng theo dự định, nay đã trở thành siêu phẩm kéo dài 10 năm, trở thành tác phẩm ăn khách nhất trong sự nghiệp của Tezuka từ trước tới nay, đưa ông lên một tầm cao mới, đồng thời đưa ông về nhịp độ làm việc sung sức: có hôm tới hơn 400 trang/tháng. 

Trớ trêu thay, thời kỳ đen tối nhất của Tezuka lại trở thành thời kỳ mà ông làm việc cực kỳ hăng hái, thay đổi các phong cách liên tục từ liêu trai kinh dị của Black Jack hay “Cậu bé Ba Mắt”, cho tới những tác phẩm cổ tích như “Pinocchio”, “Bambi” hay cú hit chuyển thể “Tây Du Ký”. Thời điểm này ông còn sung sức tới nỗi vẽ lại toàn bộ tác phẩm đầu tay - “Tân Đảo Giấu vàng” từ trí nhớ của mình. Công việc bận rộn, thư của fans luôn chật kín nhà, nhưng ông vẫn chăm chút cho công việc, gia đình và những cộng đồng fans lớn mạnh từ những tác phẩm của ông. Đặc biệt, ông đã có khả năng tiếp tục series “Phượng hoàng”, tác phẩm mà ông cho rằng là “tác phẩm của cả đời ông”.

3. Những chương cuối cùng của cuộc đời Tezuka

Tuổi cao sức yếu, nhưng Tezuka chưa bao giờ mất đi niềm đam mê với sáng tác và làm hoạt hình. Sự nghiệp hoạt hình của ông lên tới một tầm cao mới, khi ra mắt loạt tác phẩm lẻ (ông đứng vai trò sản xuất), và những tác phẩm nghệ thuật thử nghiệm, đạt được nhiều giải thưởng quốc tế. Trong giai đoạn này, ông đã hoàn thành xong “Di nguyện gửi Adolf” mang tinh thần phản chiến cao độ, và đồng thời vẽ xong chương cuối cùng của “Phượng hoàng” - “tác phẩm của cả đời” ông.

Đây có thể nói là giai đoạn đầy bi thương của cuộc đời Tezuka. Thân mẫu và thân phụ của ông lần lượt qua đời do tuổi cao sức yếu, còn ông nhập viện liên tục do sỏi thận. Những tháng nhập viện của ông lại truyền cảm hứng mới, ông liên tục đi du lịch, giảng dạy và cho ra mắt những tác phẩm mới “Jumping”, “Ludwig B” (dựa trên cuộc đời Beethoven), nhưng chưa bao giờ có thể hoàn thành. Đến những năm tháng ông phải trải qua nhiều cuộc phẫu thuật, ông vẫn trên giường bệnh cùng trợ lý cố gắng hoàn thành những dự án dang dở. Ngày 9 tháng 2 năm 1989, Osamu Tezuka, hay còn được biết đến với biệt danh “Huyền thoại Manga”, đã từ trần do ung thư dạ dày, với lời trăn trối ám ảnh: “Tôi xin mọi người…. Hãy cho tôi được làm việc…”

Dưới đây là những thông tin về cuộc đời của huyền thoại manga Osamu Tezuka, cảm ơn bạn đã theo dõi cùng Timviec365.vn!