Những bộ óc thiên tài nức tiếng lịch sử có nguồn gốc Do Thái

1. Albert Einstein

Một gương mặt vô cùng thân quen đối với nhiều thế hệ trên khắp thế giới, nổi danh qua hình tượng tóc trắng xù, bộ ria mép cùng đôi mắt to buồn chính là nhà bác học lỗi lạc Albert Einstein. Ông sinh ngày 14/3/1879 tại Ulm, Wurttemberg, Đức, mất ngày 18/04/1955 ở New Jersey, Mỹ. Ông là một nhà vật lý học người Đức đã phát triển thành công Thuyết Tương đối, và đạt giải Nobel năm 1921 qua công trình luận giải về hiệu ứng quang điện. Einstein được nhiều người công nhận là nhà vật lý học có tầm ảnh hưởng bậc nhất thế kỷ 20.

Thuở thiếu thời, đáng ngạc nhiên thay là ông học không giỏi bằng những người bạn cùng trăng lứa. Ông hay gặng hỏi giáo sư khiến họ không thể trả lời, ghét những môn học thuộc lòng và được cho là có suy nghĩ “dị thường” thời điểm đó. Chính điều này đã khiến ông không thể ở lại trường Đại học để nghiên cứu sinh hay làm trợ giảng viên, khiến ông lâm vào cảnh thất nghiệp. Chỉ cho đến khi làm việc ở Cục bản quyền Bern (Thụy Sỹ) thì ông mới có thu nhập đủ để duy trì nghiên cứu trong tương lai gần.

Ngay từ những năm đầu của thế kỷ 20, Einstein đã viết 4 bài luận văn liên quan tới những vấn đề về lượng tử hay về sự truyền dẫn ánh sáng. Sau đó nhờ sự hướng dẫn tận tình từ những đồng nghiệp, ông được mời về làm giảng viên vật lý. Ông rất hạnh phúc vì đã có thể nuôi gia đình bằng nghiên cứu vật lý. Vào năm 1916, ông đã hoàn thành những kết luận cuối cùng về Thuyết Tương đối, đưa ra những giả thuyết về vũ trụ và sự truyền dẫn ánh sáng. Ông nhanh chóng được thế giới mến mộ cuồng nhiệt sau khi tham gia những buổi diễn thuyết về đứa con tinh thần này.

Những năm tháng cuối đời của mình ông rời nước Đức để phản đối Hitler xoay quanh vấn đề bài xích người Do Thái, chuyển sang Mỹ. Ông mất vào ngày 18/04/1955, để lại câu nói nổi tiếng - “Thực ra tôi chả có tài năng gì đặc biệt, chỉ là tôi quá tò mò mà thôi.”

2. Karl Marx

Karl Marx (hay còn được gọi là Các Mác), tên đầy đủ là Karl Heinrich Marx, sinh ngày 05/05/1818 ở Trier, Đức; mất ngày 14 tháng 3 năm 1883 ở London Anh). Ông là một nhà cách mạng, nhà xã hội học, sử học và kinh tế học. Là một nhà tư tưởng có tầm ảnh hưởng lớn, ông chưa sống tới khi những tư tưởng của mình được thế giới phân tích và sử dụng rộng rãi nhưng những xuất bản phẩm của ông là những tài liệu vô cùng quan trọng nhằm xây nên học thuyết về chủ nghĩa cộng sản quốc tế.

Ông là con trai của một luật sư tài năng gốc Do Thái, từ nhỏ ông đã chứng kiến những sự phân biệt đối xử với gốc gác dân tộc mình và tự hỏi rằng có phải là sự chênh lệch giữa các tầng lớp là yếu tố gây nên những vấn đề xã hội hãy không. Ông tham gia học luật ở Bonn và Berlin, và ở đó được giới thiệu tới tư tưởng của Hegel và Feuerbach. Vào năm 1841, ông tốt nghiệp bằng tiến sĩ Triết học ở đại học Jena, và ông trở thành cộng tác viên của những tờ báo tự do. Sau khi lấy được vợ và có một gia đình nhỏ, ông chuyển tới Paris, điểm nóng của những tư tưởng chính trị của thế giới. Ở đây ông trở thành một người theo tư tưởng cộng sản, kết thân với người đồng hành lâu năm của mình sau này, Friedrich Engels.

Sau khi bị trục xuất khỏi Pháp, ông dành ra 2 năm ở Brussels (Bỉ), cùng Engels viết nên tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”, nhấn mạnh rằng lịch sử nhân loại là đấu tranh giai cấp, và tất cả sẽ biến mất để xây dựng kiểu nhà nước mới nếu giai cấp vô sản đứng lên nắm chính quyền. 

Vào năm 1849, ông di cư tới London và là nơi ông sống tới cuối đời. Ở đây, ông và cộng sự Engels đã cùng xuất bản ra bộ sách có ý nghĩa vô cùng quan trọng tới kinh tế chính trị quốc gia - đó chính là bộ “Tư bản” (Das Kapital). Dù chỉ xuất bản được 1 cuốn khi còn sống (3 cuốn còn lại Engels hoàn thành sau khi ông mất), nhưng bộ tác phẩm này đã gây tiếng vang lớn, được so sánh như một viên đạn chí mạng bắn vào tầng lớp thượng lưu và cách vận hành kinh tế tư bản thời bấy giờ. Cho đến ngày hôm nay, những tư tưởng của Marx về triết học, kinh tế chính trị được sử dụng trong giảng dạy ở các trường đại học, đồng thời được coi như là “kim chỉ nam” cho những nhà cách mạng lừng danh thế giới, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh đáng mến.

3. Rosalind Franklin

Rosalind Franklin là nhà khoa học người Do Thái, người đã tìm ra cấu trúc của DNA (hay còn được biết đến như là phân tử chứa mã genes của muôn loài). Chính bà là người tạo nên mô hình ADN có dạng xoắn kép, giống như một chiếc thang cuộn xoáy trôn ốc. Nghiên cứu của Rosalind đã mở đường cho các nhà khoa học khác sau này tìm hiểu sâu hơn về mã genes và cách cha mẹ truyền lại những đặc tính mang tính cả thể của mình cho con cái.

Rosalind Elsie Franklin sinh ngày 25/07/1920 ở London trong một gia đình giàu có người Do Thái. Ngay từ tấm bé, bà đã rất xuất sắc những môn như khoa học, tiếng Latinh và thể thao, không giống như những bạn nữ khác. Vào năm 18 tuổi, bà đi nghiên cứu về khoa học tự nhiên, chuyên ngành Hóa học tại Newnham College ở Cambridge. Trong khoảng thời gian này bà đã tìm ra cấu trúc của than đá, một phát kiến quan trọng trong thời kỳ chiến tranh bởi lẽ nó có thể được ứng dụng rất rộng rãi về các vấn đề nguyên liệu. Mới 25 tuổi, bà đã được phong hàm Tiến sĩ nhờ phát hiện đáng giá này. Sau chiến tranh, bà sang Paris và có được ngay sự quan tâm mới: phương pháp nhiễu xạ x-ray.

Nhờ phương pháp nhiễu xạ x-ray mà Rosalind đã tìm ra được cấu trúc của đoạn phân tử DNA. Tuy nhiên, vì làm việc trong một môi trường phần đông là nam giới, không phải lúc nào ý kiến của Rosalind cũng được tôn trọng. Bên cạnh bà thì cũng có nhiều đồng nghiệp nam cũng có những ý định xây dựng nên bộ mô hình ADN của riêng mình, trong đó có Maurice Wilkins, James Watson và Francis Crick. Vào khoảng năm 1953, mô hình ADN của 2 người họ đã cơ bản hoàn thành nhưng vẫn chưa thực sự chính xác. Maurice, do đã có tư thù từ trước với Rosalind, đã rò rỉ tài liệu của bà cho 2 tên đồng nghiệp kia để họ có thể hoàn thành và xuất bản tìm kiếm mới của mình.

Tuy rằng những phát hiện của Rosalind đóng vai trò nòng cốt trong những xuất bản của 3 người kia, tên của bà chưa bao giờ được một lần nhắc tới khi họ diễn thuyết trước công chúng. Tiếc thay, bà đã sớm qua đời vào năm 37 tuổi do ung thư. Cho tới năm 1962, khi 3 người họ được trao giải Nobel vì phát hiện về cấu trúc DNA, giải thưởng cũng không ghi tên bà. Thật may mắn là ngày nay khi lịch sử khoa học được lật lại kiểm chứng, nhiều người đã đứng lên công nhận những đóng góp lớn lao của cô gái trẻ người Do Thái luôn cống hiến hết mình vì khoa học, không màng vụ lợi và không đầu hàng trước những thế lực chống phá. Hiện nay đã có nhiều tòa nhà, phòng thí nghiệm, trường đại học… được xây dựng mang tên bà trên khắp thế giới.

4. Franz Kafka

Nhà văn nổi tiếng Franz Kafka được sinh ra trong một gia đình Do Thái nói tiếng Đức vào ngày 03/07/1883 in Prague, Bohemia - nay là Cộng hòa Séc. Franz là con cả trong số 6 anh chị em. Kafka có nhiều xung đột với cha của mình, Hermann Kafka, người mà thường được mô tả là một kẻ “vũ phu nóng tính”, nhiều lần thô lỗ với con cái và đặc biệt tỏ thái độ với văn chương của Kafka. 

Ngay từ nhỏ, Kafka đã là một đứa trẻ nhạy cảm, hiểu chuyện, chăm quan sát và rất giỏi những môn trên lớp như tiếng Hy Lạp, Latinh và lịch sử. Cuối năm 1907, ông đi làm việc ở trong một công ty bảo hiểm Ý. Tuy được đãi ngộ nhưng giờ làm việc khắt khe đã khiến ông không tập trung viết lách được, sau đó ông đã chuyển sang nơi khác với công việc tương tự nhưng giờ làm thoáng hơn. Công việc bán bảo hiểm này được ông coi như chỉ để trả các sinh hoạt phí, nhưng ông chưa bao giờ là một nhân viên hời hợt khi ông được các sếp đề cử lên các vị trí cao hơn nhiều lần song song với việc viết văn.

Trên nơi làm việc, anh được đánh giá là người dễ gần và hòa đồng, nhưng cuộc sống riêng tư của anh có nhiều biến cố dẫn đến việc Felice Bauer, người vợ đầu của anh, rời bỏ anh nhanh chóng. Trong suốt khoảng thời gian này, ông chống chọi với nhiều loại bệnh khác nhau. Các học giả cho rằng ông đã ít nhất trải qua trầm cảm, rối loạn lo âu, đau nửa đầu và chứng mất ngủ triền miên.

Thật ngạc nhiên khi được biết văn chương của Franz Kafka chỉ được biết đến rộng rãi sau khi ông mất (ông còn yêu cầu đốt tất cả sách của mình sau khi ông qua đời). Có nhiều tác phẩm nổi tiếng như “Hóa thân” (1915) - tuyển tập truyện ngắn, Vụ án, Nước Mỹ, Lâu Đài… nổi tiếng tới nỗi văn chương của ông còn được đặt tên riêng trong tiếng Anh - “Kafkaesque”. Giá trị của ông được chứng thực vào năm 1988 khi có người đấu giá cho bản thảo viết tay của tác phẩm “Vụ Án” đẩy giá lên tới gần 2 triệu đô, cao nhất thời bấy giờ.

5. Natalie Portman

Minh tinh Natalie Portman được sinh ra ở Israel vào năm 1981, lớn lên ở New York và bắt đầu chọn đi làm mẫu từ năm 11 tuổi. Bắt đầu diễn xuất từ năm 13 tuổi, Natalie nhanh chóng được giới mộ điệu săn đón, trở thành thần đồng mới của điện ảnh và bắt đầu tham gia vào những tác phẩm lớn hơn. Trong quá trình diễn xuất, Natalie vẫn tốt nghiệp bằng Tâm lý học ở đại học Harvard. Năm 2024, Natalie nhận giải Oscar đầu tiên trong sự nghiệp.

Thuở bé, Natalie đã sớm được đại diện nhãn hàng mỹ phẩm Revlon để mắt tới và cho cô đi làm mẫu. Tuy nhiên, cô có vẻ muốn thử sức ở lĩnh vực điện ảnh hơn, nên Natalie đã chuyển hướng tới những trại diễn xuất để luyện tập. Vào năm 13 tuổi, cơ hội cho Natalie đã đến khi cô được lựa chọn đóng vai chính bộ phim “Leon: The Professional”. Đây được đánh giá là một vai diễn cực kỳ khó nhằn khi cô phải hóa thân vào một đứa trẻ bị sang chấn tâm lý và bắt buộc phải trả thù cho gia đình của mình bị sát hại nhẫn tâm. Màn debut của cô được giới phê bình hết lời ca ngợi là “thần đồng điện ảnh thế hệ mới”. Những năm sau đó dù nhỏ tuổi nhưng cô được đóng cùng với loạt sao hạng A thời bấy giờ như Matt Dillon, Uma Thurman trong Những cô gái đẹp (1996) hay Người sao hỏa tấn công! với Jack Nicholson và Glenn Close.

Ngoài điện ảnh, Natalie cũng đam mê với sân khấu và cũng gặt hái được những thành công nhất định khi hóa thân thành Anne Frank trong vở nhật ký Anne Frank. Vào năm 1999, thời tới cản không nổi khi Natalie được đóng vai Nữ hoàng Amidala trong loạt siêu phẩm “Chiến tranh giữa các vì sao” của đạo diễn George Lucas, tên tuổi cô lên hạng quốc tế. 

Trưởng thành cùng vai diễn, Natalie thường lựa chọn những vai diễn yêu cầu chiều sâu cảm xúc như vai vũ nữ trong phim Closer (2024), V for Vendetta (2024). Cuối cùng vào năm 2024, vai cô vũ công ballet trong “Thiên Nga Đen” đã giúp Natalie càn quét các đề cử diễn xuất vào năm đó - khi cô vừa được Quả cầu Vàng lẫn Oscar cho vai diễn này. 

Có thể nói trong Hollywood, hiếm ai giữ được lửa diễn xuất như cô. Việc các sao nhí nổi danh từ những bộ phim không phải là hiếm, nhưng họ còn giữ được thanh danh đó để phát triển trong sự nghiệp sau này hay không là một dấu hỏi, khi những Lindsay Lohan (trong phim Bẫy phụ huynh) hay Macaulay Culkin (series phim Ở Nhà Một Mình) đều không thể chọn được những vai diễn phù hợp với thực lực để rồi bị chìm dần. Natalie thực sự biết cách thách thức bản thân bằng cách chọn những vai diễn khó khăn để lấy lòng giới phê bình và lượng khán giả chuyên môn trước, sau đó mới chọn những vai ở trong những phim bom tấn dễ tiếp cận hơn như Chiến tranh giữa các vì sao hay sau này là Thần sấm Thor. Như một con tắc kè hoa, một nhà phê bình đã từng nói: “Tôi chưa bao giờ thấy một Natalie trên màn ảnh bao giờ”, như muốn trân trọng những hy sinh của cô vì những màn trình diễn vô cùng ấn tượng trên màn bạc.