Lẽ sống là gì? Thực trạng lẽ sống của giới trẻ hiện nay

1. Tìm hiểu lẽ sống là gì?

“Lẽ sống” hay còn gọi là ý nghĩa cuộc sống – là một trong những vấn đề quan trọng, trung tâm và là nền tảng tinh thần của đời sống con người. Lẽ sống chi phối toàn bộ cũng như liên quan mật thiết đến những định hướng sống như lý tưởng, niềm tin, thái độ sống, những quan niệm về thiện, ác, hạnh phúc,... của con người. Có lẽ sống tốt đẹp sẽ giúp con người có thể vượt quá được mọi khó khăn và vươn lên trong cuộc sống. Và ngược lại, những người không có lẽ sống sẽ có thể gặp khủng hoảng nghiêm trọng, khiến họ suy sụp về tinh thần, mất niềm tin và ảnh hưởng đến hướng đi, rối loạn trong hành động và dẫn đến những hậu quả khó lường.

Lẽ sống bao gồm 2 loại cơ bản, đó là:

- Lẽ sống tầm thường: đây là lẽ sống nảy sinh và bị giới hạn bởi những ham muốn cụ thể, nó ít có liên quan đến trách nhiệm của cá nhân đối với mọi người và xã hội.

- Lẽ sống đạo đức: đây là một quan niệm về cuộc sống của con người mà trong đó nội dung được xác định bởi các mối quan hệ giữa trách nhiệm, nghĩa vụ và hạnh phúc giữa mọi người với nhau. Hiểu theo cách khác, lẽ sống đạo đức chính là ý nghĩa của cuộc sống mà khi đó con người có thể từ đó tự nhận thức được cũng như tự giác hành động theo vì lý tưởng đạo đức đúng đắn và cao đẹp nhất. Lẽ sống tầm thường và lẽ sống đạo đức khác nhau ở chỗ, trong lẽ sống đạo đức, con người có thể nhận ra được ý nghĩa cuộc sống của chính mình và hướng tới những giá trị đích thực, tốt đẹp và mang lại hạnh phúc cho bản thân, gia đình, xã hội.

2. Lẽ sống bao gồm những phạm trù nào?

2.1. Phạm trù về triết học

Bởi lẽ sống là một vấn đề mang tính chất tinh thần sâu xa nhất và gắn liền, liên quan trực tiếp đến con người, xã hội, do đó có rất nhiều nhà triết học đã xem đó là vấn đề vừa mang ý nghĩa triết học vừa thể hiện ý nghĩa về đạo đức và trở thành trung tâm nghiên cứu của tất cả các thời đại. Người đưa vấn đề về lẽ sống ra nghiên cứu đầu tiên phải kể đến chính là nhà triết học cổ đại Epyquya, ông cho rằng lẽ sống của con người được đúc kết từ sự hài hòa với tự nhiên, con người có một cuộc sống tinh thần thoải mái, yên bình. Vì vậy, ông cho rằng lẽ sống đúng đắn của con người có nguồn gốc từ chính sự thông minh của họ, giúp họ có thể lựa chọn được điều hợp lý cũng như loại bỏ được những ảo tưởng, tham vọng không có căn cứ. Vậy thực chất con người sống có ý nghĩa gì? Thực tế là có rất nhiều quan niệm khác nhau để giải đáp cho câu hỏi này.

- Thứ nhất, nhiều người cho rằng con người sống không hề có ý nghĩa gì cả. Và điển hình cho quan niệm này phải kể đến chính là một số trường phái về tôn giáo, duy tân, trường phái về chủ nghĩa bi quan lịch sử,... Họ cho rằng con người sinh ra đã khổ và sống chẳng có ý nghĩa gì trên đời.

- Thứ hai, nhiều người lại nghĩ rằng con người sống chắc chắn phải có ý nghĩa và có sự khác nhau tùy thuộc vào từng quan điểm cũng như hoàn cảnh sống của họ.

+ Thời cổ đại, lẽ sống của con người là đặt gia đình, đất nước, sự yên bình thiên hạ và vấn đề đạo đức, đối nhân xử thế của con người.

+ Thời cận đại, lẽ sống chính là đi tìm kiếm những tri thức khoa học cũng như đề cao lý tưởng, lý trí của con người.

+ Đến thời hiện đại thì lẽ sống chính là tiền bạc, của cải.

Và với ý nghĩa cuộc sống, mỗi người sẽ có cho mình cái nhìn nhất định, thường sẽ có hai cách nhìn sau đây:

- Lẽ sống có ý nghĩa tích cực, nghĩa là con người có thể thấy rõ được bản chất của xã hội, cuộc sống có ý nghĩa nhân đạo, con người nhận thấy được trách nhiệm của bản thân cũng như hạnh phúc của mình trong các mối quan hệ.

- Lẽ sống có ý nghĩa tiêu cực, tức là mọi giá trị trên đời chỉ là hư ảo, cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi con người thực hiện nghĩa vụ của họ. Nói cách khác, con người chỉ thấy được những lợi ích của bản thân mình mà không quan tâm đến lợi ích của người khác như thế nào. Cuộc sống đối với con người chỉ có ý nghĩa khi họ đạt được những ham muốn, tham vọng của mình.

Từ những phân tích trên có thể khẳng định, ước mơ, khát vọng cần vươn tới chính là lẽ sống của con người.

2.2. Phạm trù đạo đức học

Còn theo quan niệm về lẽ sống của đạo đức học Mác – Lênin khẳng định, lẽ sống là nền tảng tinh thần của con người. Và để có thể giải quyết được những vấn đề về lẽ sống một cách khoa học nhất, cần phải xuất phát từ tiền đề thực tế, khách quan và phải gắn liền với các hoạt động của con người, lẽ sống đạo đức là sống thật đúng đắn và biết kết hợp hài hòa giữa lợi ích của cá nhân với lợi ích của xã hội.

Con người muốn tồn tại và phát triển thì phải dựa vào lao động, sản xuất. Đây chính là động lực lớn nhất, là phương thức để hình thành cũng như phát triển con người về cả thể chất lẫn tinh thần. Hoạt động lao động sản xuất của con người không chỉ có ở trong một mục đích là duy trì được sự tồn tại của họ mà còn đó còn là đối tượng để hình thành ý thức và ý chí để hoạt động đó trở nên chủ động, sáng tạo hơn và theo đúng quy luật. Theo quan niệm của đạo đức mác xít, quá trình họat động sống của con người mà cốt lõi nhất chính là lao động sản xuất luôn mang tính xã hội. Tất cả những chủ thể tham gia vào hoạt động này đã tạo ra được những giá trị to lớn về vật chất và tinh thần, đóng góp vào thành quả chung của xã hội.

Bên cạnh đó, trong quá trình thực hiện các hoạt động đó, con người không chỉ thực hiện với ý nghĩa là cống hiến, là đóng góp cho xã hội mà còn làm cho các hoạt động đó có ý nghĩa với chính bản thân họ. Qua đó, con người có thể hoàn thiện được những năng lực hoạt động, kỹ năng, trí tuệ, bồi dưỡng những tình cảm tốt đẹp,... và tạo ra được nguồn thu nhập ổn định cho bản thân.

3. Vai trò của lẽ sống

Lẽ sống được coi là phạm trù của trung tâm đạo đức học bởi nó quyết định đến tất cả các nội dung, tính chất của các phạm trù khác trong cuộc sống. Cụ thể là:

- Lẽ sống góp phần xác định những điều đúng đắn: có lẽ sống đúng đắn tức là con người có một lối sống, quan điểm sống đúng và tốt đẹp. Từ đó con người sống để cống hiến cho xã hội, sống vì sự hạnh phúc của bản thân cũng như mọi người, thúc đẩy con người vươn lên vì những điều tốt đẹp. Qua đó nhân phẩm, danh dự của con người cũng được đánh giá cao.

- Lẽ sống đạo đức giúp mang lại cho con người và xã hội niềm hạnh phúc chân chính. Lẽ sống đúng đắn sẽ tạo nên tinh thần lạc quan, yêu đời hơn cho dù có bất kỳ khó khăn , thử thách nào cũng luôn vui vẻ và vượt qua. Chính vì vậy, tạo cho bản thân một lẽ sống tốt đẹp, đúng đắn là điều rất quan trọng và cần thiết đối với tất cả mọi người trong xã hội, nhất là đối với giới trẻ hiện nay.

4. Thực trạng lẽ sống của giới trẻ hiện nay

Từ xa xưa, ông cha ta đã có câu: “Thời gian là vàng là bạc” để nhắc nhở con người phải biết nắm bắt thời gian để làm những điều đúng đắn, mở ra cơ hội cho bản thân mình. Nhất là đối với các bạn trẻ, cần phải có lẽ sống, tận dụng thời gian tốt nhất và mang lại những giá trị tốt đẹp cho chính mình cũng như gia đình và xã hội. Bởi thực chất, thời gian là một thức tuy rất vô hình nhưng lại luôn luôn có giá trị trong đời sống con người. Nhịp sống thay đổi từng giây, từng phút, một giây trôi qua cũng có thể để lại bao điều tiếc nuối và nó không thể quay trở lại được. Vậy mà hiện nay lại có một thực trạng vô cùng đáng buồn, đó là đa số giới trẻ vẫn chưa ý thức được giá trị của thời gian cũng như ý nghĩa cuộc sống. Họ vẫn đang lãng phí rất nhiều thời gian vào những thứ vô bổ, sai lầm mà không xác định được lẽ sống của bản thân, có có mục tiêu, lý tưởng đúng đắn. Người ta vẫn thường nói, tuổi trẻ chính là quãng thời gian đẹp nhất, đó là lúc chúng ta tràn đầy sức khỏe, năng lượng, là thời gian thích hợp nhất để học tập và xây dựng sự nghiệp. Thế nhưng lại có rất nhiều bạn trẻ không nghĩ đến điều đó, trong đầu họ luôn quan niệm rằng, cố gắng học hết 3 năm cấp 3, bước chân vào đại học là có thể hưởng thụ, vui chơi cho hết tuổi trẻ, chẳng phải có người đã nói rằng: “Vào đại học sướng lắm” hay sao?

Thực tế cho thấy, xã hội ngày càng phát triển, văn hóa phương Tây du nhập vào Việt Nam cũng ngày càng rõ nét, khiến lẽ sống của con người, nhất là giới trẻ cũng thay đổi. Lẽ sống của một bộ phận giới trẻ hiện nay được đánh giá là kém hơn rất nhiều so với các thời đại trước. Nhiều gia đình khi có điều kiện hơn đã mang đến cho con em của mình một cuộc sống tốt hơn về vật chất, từ đó nhiều bạn không hiểu được những khó khăn, vất vả và có lối sống buông thả và không có lý tưởng, trí cầu tiến cho tương lai. Đặc biệt, hiện nay khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ, hàng loạt những ứng dụng tiện ích ra đời, ảnh hưởng trực tiếp đến thế hệ giới trẻ. Những chủ nhân tương lai của đất nước không còn nhận thức được vai trò, trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, xã hội, sống một cuộc sống công nghệ không lành mạnh, buông thả, ăn chơi sa đọa, nghiện ngập và hàng loạt những tệ nạn xã hội khác. Điều này dẫn đến sự lười biếng, không chịu học hành tử tế, không xác định được mục đích sống, lẽ sống của chính bản thân mình là gì. Điều này thật sự đang là mối nguy hại lớn của xã hội và cần phải có biện pháp để thay đổi. Các bạn trẻ hãy hiểu rằng, địa vị, sự nghiệp, giàu sang, phú quý,... không tự sinh ra, để có được một cuộc sống tốt đẹp như bây giờ, ông bà, cha mẹ đã phải trải qua những thời gian khó khăn, vất vả ra sao? Và quan trọng nhất, họ đã có lẽ sống đúng đắn, có mục tiêu và lý tưởng tốt đẹp, có ý chí vươn lên mới có được những thành quả như ngày hôm nay. Do đó, ngay từ bây giờ, với nhiệt huyết và năng lượng của tuổi trẻ, với những cơ hội rộng mở phía trước, hãy thức tỉnh và suy nghĩ về cuộc sống, đặt ra lẽ sống thật đúng đắn, xác định cho mình lý tưởng vì bản thân, gia đình và xã hội, hướng đến một tương lai tươi sáng bởi tuổi trẻ sẽ không đến hai lần và thời gian qua rồi cũng không thể quay trở lại!

Lẽ sống nghĩa là gì? Có lẽ bài viết trên đây đã lý giải khá chi tiết cho các bạn rồi phải không nào? Hy vọng những chia sẻ của timviec365.vn sẽ cũng cấp cho các bạn những thông tin thú vị, hữu ích nhất, giúp các bạn có cái nhìn đúng đắn và xác định được lẽ sống của bản thân nhé!