Tâm lý học tội phạm là gì? Đáp án cho tâm lý bí ẩn của con người

1. Đi tìm câu trả lời – tâm lý học tội phạm là gì?

1.1. Giải nghĩ về tâm lý học tội phạm là gì?

Bạn đã bao giờ nghe về chuyên ngành tâm lý học tội phạm chưa? Ngành tâm lý không còn là một lĩnh vực xa lạ với con người và xã hội hiện nay nữa. Tâm lý học tội phạm là một chuyên ngành có phạm trù nghiên cứu riêng, có đối tượng nghiên cứu riêng. Đây là một ngành khoa học nghiên cứu về tâm lý của những người phạm tội và tìm hiểu về tâm lý để từ đó lý giải hành vi của họ. Để lý giải được tâm lý của tội phạm cần đặt người phạm tội vào môi trường sống và hoàn cảnh của họ để lý giải cho hiện tượng tâm lý phạm tội của họ.

Tâm lý học tội phạm là một chuyên ngành của sự ứng dụng tâm lý học vào các mối quan hệ khác nhau của con người, và thông qua việc phân tích hành vi của con người để từ đí kiểm tra, sưu tầm và đưa ra được các chứng cứ có ích cho việc xét xử của toà án.

Tâm lý học tội phạm và khoa học hành vi có mối quan hệ với nhau. Nghiên cứu về tâm lý con người để lý giải cho các hành vi của họ và động cơ dẫn đến tình trạng phạm tội của họ. Cùng với sự phát triển nhanh chóng của ngành tâm lý kết hợp với việc điều tra tội phạm đã đưa ra việc làm đối với các chuyên gia về tâm lý đó là sự xuất hiện và phát triển của đội ngũ chuyên gia tâm lý học tội phạm nhằm hỗ trợ đắc lực cho quá trình điều tra về tâm lý con người cũng như lý giải các hành vi của con người có liên quan đến tâm lý.

Thông qua quá trình phân tích tâm lý tội phạm của các chuyên gia tâm lý đã hỗ trợ rất nhiều cho quá trình kết án và đưa ra phán quyết tốt nhất với những tội phạm và có cách để điều trị tâm lý cho các phạm nhân bị mắc các bệnh về tâm lý dẫn đến các hành vi sai lệch với chuẩn mực đạo đức xã hội.

Đối tượng nghiên cứu của tâm lý học tội phạm cụ thể đó là các hiện tượng, đặc điểm, cùng các khía cạnh tâm lý phát sinh trong quá trình phạm tội của tội phạm; phân tích để làm rõ động cơ, mục đích trong diễn biến và hậu quả của tâm lý của hành vi phạm tội của thể của cá thể. Nghiên cứu về nhân cách của người phạm tội, đặc trưng trong nhân cách của người phạm tội và các kiểu nhân cách của người phạm tội. Nghiên cứu đến tâm lý của nhóm phạm tội, và nguyên nhân tâm lý xã hội của tội phạm được hình thành trong điều kiện khách quan và điều kiện chủ quan ảnh hưởng đến tâm lý của phạm tội.

1.2. Các thuyết tâm lý trong tội phạm học là gì?

Các thuyết tâm lý trong tội phạm học bao gồm những lý thuyết cơ bản sau để giải thích và lý giải cho các hiện tượng tâm lý của con người, đặc biệt là tâm lý người phạm tội.

1.2.1. Thuyết phân tâm học của tác giả Freud

Trong thuyết phân tâm của Freud, ông khẳng định rằng con người luôn tồn tại hai loại năng lực đối nghịch nhau đó là bản năng sống của con người hướng tới hoạt động và bản năng chết thúc đẩy hoạt động của con người hướng tới sự hủy diệt. Ông cũng đưa ra phân tích của mình về những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực hành vi của bản thân như:

+ Bản năng là thứ được hình thành từ khi con người sinh ra, bản năng là sự tượng trưng cho vô thức trong sự chống đối của cá nhân đối với xã hội.

+ Bản năng là thứ cá tính riêng trong tâm lý của mỗi người, bản ngã cá nhân của con người thể hiện ý thức và ý chí cá nhân của người đó.

+ Siêu bản ngã là nói đến khả năng của bản thân họ trong quá trình học hỏi về các quy tắc, giá trị văn hóa trong xã hội. Và thể hiện lương tâm của cá nhân trong xã hội.

Quá đó ông muốn nói đến tội phạm là kết quả của bản năng cá nhân người đó trỗi dậy đi quá với chuẩn mực xã hội và khiến bản năng đó họ không thể kiểm soát được hành vi của bản thân. Và ông cũng cho rằng sự thăng hoa không phải là nguyên nhân tương xứng dẫn đến các nguyên nhân phạm tội khác của các cá nhân.

Lấy ví dụ về tâm lý người phạm tội theo lý thuyết phân tâm như sau: Một người đàn ông đã sống hơn 20 năm với người mẹ độc ác và luôn phải chịu sự đánh đập và  chửi bới của người mẹ. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian sống cùng đó anh ta không thể phản kháng lại mẹ mình, anh ta dần hình thành tâm lý căm ghét mẹ mình. Dẫn đến tâm lý của anh ta bị ảnh hưởng và anh ta bắt đầu ghét phụ nữ và có những hình vi đi trái với đạo đứng xã hội để giải tỏa tâm lý bị kìm hãm của mình trong suốt hơn 20 năm sống với mẹ.

1.2.2. Thuyết hành vi trong tâm lý tội phạm của tác giả Skinner 

Ông dựa vào tâm lý học tội phạm và học hành vi để đưa ra lý thuyết về hành vi để thực hiện hành động phạm tội của mình. Lý thuyết này nói đến các tác nhân bên ngoài làm ảnh hưởng đến hành vi của con người. Môi trường sống tác động ảnh hướng đến việc thúc đẩy hành vi của con người.

Ông đưa ra lý thuyết về sự khen thưởng khiến con người thực hiện nhiều hơn các hành vi của mình. Ví dụ như hành động đua xe của chàng trai nhận được sự cổ vũ và đồng tình từ bạn bè thì anh ta sẽ tiếp tục hành vi đó của mình vì cho rằng đó là hành vi đúng và được mọi người tán thưởng. 

Thông qua thuyết hành vi này để nói đến môi trường bên ngoài chính là nguyên nhân chính dẫn đến hành vi phạm tội của tội phạm. Từ đó để đưa ra nguyên nhân khác quan dẫn đến hình thành nền tâm lý phạm tội của những kẻ tội phạm.

1.2.3. Thuyết về sự bắt chước trong tâm lý phạm tội của tác giả Gabriel Tarde

Gabriel Tarde cho rằng cơ sở tạo nên xã hội lag từ sự bắt chước của con người. Ông cho rằng hành vi của con người chính là sự bắt chước lại hành vi của người khác. Qua đó ông cho rằng hành vi phạm tội của người tội phạm đến từ sự bắt chước từ hành vi phạm tội của người khác.

Ông chia giai đoạn trong bắt chước hành vi con người thành 3 loại như sau:

+ Con người bắt chước những người mà bản thân học có tần số và mức độ tiếp xúc nhiều, tiếp xúc bao nhiêu thì sẽ bị ảnh hưởng nhiều hoặc ít từ hành vi của người khác.

+ Những người thấp hơn thường bắt chước những người giỏi hơn mình mà người ta thường hay gọi đó là hình mẫu mình muốn trở thành.

+ Ông đưa ra giả thuyết rằng khi hai khuôn mẫu của hành vi có sự mâu thuẫn với nhau thì sẽ có một khuôn mẫu mạnh hơn chiếm lấy vị trí của khuôn mẫu còn lại.

Từ đó ông đưa ra thuyết bắt chước của con người đến từ hành vi quan sát của người đó với các hành động của người khác và bắt chước lại những hành động đó của họ.

Ví dụ về tâm lý người phạm tội theo thuyết bắt chước như sau để bạn dễ hình dung: Một thanh niên trong độ tuổi dậy thì anh ta thường xuyên xem các phim về bạo lực dần hình thành một tâm lý bắt chước và trước các vấn đề xảy đến với mình anh ta bắt chước dùng bạo lực để xử lý vấn đề đó.

Đây là tâm lý đáng báo động về hành vi bắt chước đặc biệt là ở lứa tuổi trẻ nhỏ, đặc biệt là giai đoạn từ từ 1 tuổi đến 6 tuổi là giai đoạn được đánh giá là giai đoạn giúp trẻ hình thành nhân cách và chúng bắt đầu bắt chước rất nhiều từ người lớn, và bắt chước những hành động mà chúng được tiếp xúc hàng ngày. Chính vì vậy, cần hết sức quan tâm đến sự phát triển của trẻ trong những năm đầu đời của bé.

1.3. Vai trò của các chuyên gia tâm lý tội phạm là gì?

Với sự gia tăng ngày càng nhiều các tội phạm và lứa tuổi phạm tội ngày càng giảm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của xã hội. Sự ra đời của các chuyên gia tâm lý tội phạm giúp cho con người nhận thức tâm lý học tội phạm một cách rõ ràng hơn và nguyên nhân phạm tội một phần đến từ tâm lý hành vi của con người. Vai trò của các chuyên gia tâm lý rất quan trọng trong phân tích tâm lý của tội phạm và giúp cho công tác kết án được dễ dàng hơn, cùng giúp cho công tác điều tra được hiệu quả tốt hơn.

Vai trò của chuyên gia tâm lý thể hiện cụ thể qua 4 vai trò sau:

+ Vai trò của các chuyên gia tâm lý là chẩn đoán lâm sàng với các hành vi của những người tội phạm. Đây là cách tiếp cận được áp dụng trong quá trình phỏng vấn, giúp đánh giá và kiểm tra về tâm lý của người bị cáo. Thông qua những đánh giá của bạn để khai báo với cảnh sát, các cơ quan quản lý và giám sát tù nhân có các biện pháp để đảm bảo an toàn cho phạm nhân và những người xung quanh phạm nhân.

+ Vai trò thực nghiệm thông qua những nghiên cứu của mình cung cấp tài liệu và tin tức cụ thể cho vụ án, làm sáng tỏ các nguyên nhân về tâm lý của tội phạm cung cấp thông tin cho tòa án.

+ Vai trò về tư vấn tâm lý và cung cấp cho tòa án, cảnh sát những lời khuyên về tâm lý tội phạm của các phạm nhân, đưa ra các lời cảnh báo đối với những người tội nhân có tâm lý bất ổn và không bình thường dẫn đến họ là một người tội phạm cực kỳ nguy hiểm cần có những biện pháp tâm lý phù hợp.

+ Thông kế các nguyên nhân cùng với các tiền án tiền sự của phạm nhân để lý lải về hành vi và tâm lý của những người tội phạm là có cơ sở khoa học.

Các chuyên gia tâm lý có vai trò trợ giúp đắc lực cho quá trình điều tra án và đánh giá tâm lý của người phạm tội, nghiên cứu các nguyên nhân dẫn đến tâm lý hành vi của họ để đưa ra được các giải pháp tâm lý cùng như các giải pháp nhằm ngăn ngừa và hạn chế hành vi phạm tội của con người.

Học luật ra làm công an được không? Đâu mới là câu trả lời mà bạn cần. Làm công an là ước mơ của bao nhiêu bậc phụ huynh và cả các em học sinh, nếu đã không thể đi “đường thẳng” thì liệu các em có thể đi “đường vòng” để trở thành một chiến sĩ công an được hay không? Không để các bạn đợi lâu nữa, chúng ta cùng nhau tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé.

2. Tâm lý học tội phạm với ứng dụng về tâm lý tội phạm

2.1. Ứng dụng trong phân tích về tâm lý tội phạm

Tâm lý học tội phạm có ứng dụng trong việc phân tích tâm lý phạm tội. Các tâm lý tội phạm sẽ lấy thông tin về phạm nhân từ phía cảnh sát sau đó làm csc phân tích về tâm lý để giúp các cảnh sát trong quá trình điều tra được dễ dàng hơn. Các nhà tâm lý tội phạm sẽ kết nối các chi tiết của vụ án lại với nhau và các chi tiết này có liên quan đến tâm lý để từ đó đưa ra những đánh giá về cách cư xử và thái đọc của phạm nhân theo lần tiếp xúc của bạn với phạm nhân và theo lời tường thuận của chính những người phạm tội.

Các nhà tâm lý học tội phạm sẽ đưa ra những dấu hiệu về hành vi của phạm nhận, và đưa ra những yếu tố để ảnh hướng đến tâm lý của họ từ đó tạo cơ sở dữ liệu để khiến hung thủ thừa nhận về hành vi của mình. Báo cao về các dấu hiệu để tố giác hành vi của phạm nhân để dễ dàng hơn trong việc điều tra kết án. Và ngược lại cũng giúp cho phía cảnh sát biết được người đó có thật sự là hung thủ của vụ án hay không qua diễn biến tâm lý của họ lúc phỏng vấn.

2.2. Ứng dụng trong thiết lập hồ sơ và điều tra tội phạm thông qua tâm lý

Thông qua việc thu thập thông tin của vụ án và thông tin về tội phạm sẽ giúp các chuyên gia tâm lý tội phạm thiết lập nên hồ sơ của phạm nhận, thông qua đó điều tra tâm lý phạm tội của họ. Các yếu tố khác quan và yếu tố chủ quan đều có tác động đến tâm lý phạm tội và góp phần vào việc hình thành tâm lý phạm tội của các phạm nhân. Hình thành hồ sơ để từ đó giúp đỡ phía cảnh sát và tòa án có được một kết luật đúng nhất cho phạm nhân và động cơ gây án của kẻ phạm tội.

Từ việc hình thành hồ sơ phạm tội này sẽ giúp bạn đưa ra được các kết quả về nơi sống của hung thủ có ảnh hưởng đến động cơ gây án hay không, lứa tuổi gây án nhiều nhất, các nguyên nhân ảnh hướng đến tâm lý của người phạm tội để có thông tin cung cấp cho cảnh sát và tòa án có thể xem xét để giảm án cho phạm nhân.

2.3. Ứng dụng trong phỏng vấn, phát hiện nói dối, nghiên cứu tâm lý nhân chứng

Trong cuộc phỏng vấn với tội phạm hay với nhân chứng, những chuyên gia về tâm lý cũng sẽ đánh giá được tâm lý của họ qua cuộc trò chuyện của hai bên để từ đó phát hiện xem họ nói dối hay đàng nói thật. Để phát hiện ra những thông tin họ cung cấp là thật hay giả sẽ có những biểu hiện trong tâm lý của họ mà các nhà tâm lý sẽ nhìn thấy được từ đó hỗ trợ công tác điều tra và tìm ra sự thật của vụ án.

Thông qua những đánh giá về tâm lý của tội phạm và nhân chứng để đưa ra các cách phỏng vấn và các câu hỏi đánh vào đúng tâm lý của người phạm tội hoặc nhân chứng để học cung cấp một lời khai chính xác giúp quá trình kết án và điều tra thuận lợi hơn.

2.4. Ứng dụng trong đánh giá và điều trị tâm lý tội phạm

Tâm lý học tội phạm còn được ứng dụng trong việc đánh giá tâm lý của người phạm tội để biết được họ có vấn đề về tâm lý, vấn đề về suy nghĩ hay không để từ đó đưa ra các cách điều trị tâm lý tội phạm phù hợp, đưa họ về đúng với chuẩn mực trong nhân thức hành vi của con người.

Ứng dụng cho giai đoạn sau khi kết án để đưa ra được những biện pháp tâm lý phù hợp với tội phạm, đưa ra được đánh giá về mức độ tái phạm hành vi phạm tội và khả năng nguy hiểm, khả năng gây sát thường cho người khác để có công tác quản lý phạm nhân phù hợp. Thông qua phân tích tâm lý tội phạm để xếp mức độ ảnh hưởng của tội phạm đó đối với sự phát triển của xã hội và khuyên cáo cho mọi người, cùng với việc giải pháp để giảm thiểu các hiểm họa cho công đồng.

Thông qua các đánh giá về tâm lý của tội phạm giúp các nhà tâm lý có biện pháp cụ thể trong việc cải tạo phạm nhân đưa họ về đúng với tâm lý và suy nghĩ theo đúng chuẩn mực đạo đức của xã hội. Bảng cách tạo ra các chương trình và các biện pháp nhằm tác động đến tâm lý của kẻ phạm tội để giúp học phát triển tâm lý hành vi của mình theo đúng với sự phát triển của xã hội.

2.5. Nghiên cứu về tâm lý hành vi phạm tội

Nghiên cứu về tâm lý tội phạm không còn là một chuyên ngành hiếm người học nữa. Hiện nay với sự gia tăng về số lượng và quy mô, cũng như về hậu quả của các phạm nhân ngày càng nghiêm trọng thì chuyên ngành về nghiên cứu tội phạm và sự phát triển trong tâm lý của người phạm tội trở thành một lĩnh vực vô cùng quan trọng và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của xã hội hiện nay. 

Các chuyên gia luôn tiến hành nghiên cứu về sự phát triển tâm lý của người phạm để tìm ra biện pháp tâm lý và giải pháp hiệu quả giúp giảm tội phạm trong xã hội, hạn chế nguy cơ và mối đe dọa từ tâm lý suy thoái.

Thông qua nghiên cứu về tâm lý tội phạm sẽ đưa ra được các kết luận về hành vi như thế nào của con người có thể dẫn đến phạm tội, nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến việc phạm tội và hình thành tâm lý sai lệch trong nhân cách của con người như thế nào?

Vấn đề an ninh và an toàn là điều mà cả xã hội quan tâm. Bởi có sự an toàn mới có sự ổn định và làm tiền đề để hoạt động kinh tế phát triển. Trong từng khu vực, lãnh thổ nhất định có những đặc điểm riêng biệt. Vì vậy để đảm bảo ổn định, chúng ta cần có những biện pháp tích cực, gọi là nghiệp vụ an ninh nhằm đảm bảo vấn đề an toàn của mổi khu vực đó. Cùng tìm hiểu về nghiệp an ninh là gì và ý nghĩa của nó trong việc bảo đảm an ninh.

3. Gợi ý bổ ích về tâm lý học tội phạm học trường nào?

Hiện nay ngành tâm lý học tội phạm ở nước ta chưa có nhiều trường chuyên sâu về linh vực này. Mới chỉ có các trường thuộc khối ngành công an an ninh là đào tạo chuyên sâu về chuyên ngành này. Ngoài ra một số trường có đào tạo về tâm lý học cũng có một số môn chuyên ngành liên quan đến tâm lý học tội phạm. Một số trường đào tạo chuyên ngành tâm lý học tội phạm bạn có thể tham khảo và theo học nếu thấy hứng thú với tâm lý bí ẩn của con người:

+ Trường Học viện An ninh Nhân dân

+ Trường Đại học An ninh Nhân dân

+ Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân

+ Trường Đại học Luật – khoa luật hình sự

Trong tương lai không chỉ ngành tâm lý nói chung mà cả chuyên ngành về tâm lý tội phạm đều sẽ có cơ hội phát triển và trở thành một ngành quan trọng trong sự phát triển toàn diện của con người, và đánh giá về tâm lý phát triển con người trong hành vi của mình.

Tâm lý học tội phạm là gì qua những thông tin chia sẻ đó? Bạn đã có thêm cho mình những kiến thức cần thiết về tâm lý tội phạm. Nếu bạn có hứng thú và tò mò về tâm lý bí ẩn của con người, vậy hãy lựa chọn ngay cho mình ngành học về tâm lý tội phạm ngay thôi.