CLI là gì? Làm thế nào để khởi động CLI trên máy tính?

1. CLI là gì?

1.1. Định nghĩa

“Command-line Interface” – CLI trong tiếng Việt mang nghĩa là “giao diện dòng lệnh”, “interface” nghĩa là cách thức mà các đối tượng giao tiếp với nhau. Nó là phương tiện dùng để tương tác với chương trình máy tính mà máy khách (người dùng) đưa ra một lệnh cho chương trình dưới phương thức sử dụng các văn bản liên tiếp (hay còn gọi là các dòng lệnh liên tiếp). Giao diện này cho phép người dùng thao tác viết các lệnh trong cửa sổ console hoặc terminal để có thể giao tiếp với hệ thống máy tính. Ví dụ như hệ thống đưa ra một lời nhắc bằng hình ảnh, CLI sẽ không thể dùng hình ảnh để phản hồi mà chỉ dùng thao tác gõ bàn phím viết lệnh để đưa ra phản hồi của mình cho hệ thống. CLI có độ chính xác cực cao và nghiêm ngặt vì là do tự bản thân người dùng sử dụng bàn phím để gõ ra, người dùng bắt buộc phải gõ lệnh hoặc tự tạo lệnh cho mình để thực hiện thành công một tác vụ nào đó. Ở CLI, mọi lệnh và cú pháp phải thật thành thạo, giao diện này được đánh giá là cực kì thích hợp cho việc tính toán mà độ chính xác ở khâu nhập liệu là thứ uy tiên duy nhất.

Command-line Interpreter (chương trình xử lý giáo diện) được gọi là thông dịch dòng lệnh, hoặc dùng thuật ngữ Command-line processor (trình xử lý dòng lệnh)

Dù cho máy tính của bạn đơn giản hay phức tạp, là máy tính của những người “gà mờ” về công nghệ hay là “lão làng” thì máy tính cũng chỉ có 2 thứ phải quan tâm: đó là INPUT – nhập đầu vào, và OUTPUT – nhập đầu ra.

Giữa những năm 60 của thế kỷ XX, CLI được coi là phương thức tương tác chính với đại đa số các hệ thống máy tính trên một thiết bị có phần cứng điện tử hoặc điện cơ với mục đích nhập dữ liệu vào – xuất dữ liệu ra (nôm na gọi đây là “thiết bị đầu cuối”). Tiếp đến những năm 70 và 80 của thế kỉ XX trên hệ thống máy tính cá nhân gồm Apple DOS, MS-DOS, CP/M; hệ thống Unix; OpenVMS vẫn sử dụng rộng khắp. Shell dòng lệnh là chương trình có các lệnh nhập văn bản từ đó chuyển đổi các lệnh này thành chức năng tương xứng với từng hệ điều hành.

1.2. GUI và CLI 

Có 2 thuật ngữ trong giới công nghệ thông tin thường hay nhắc, đó là GUI và CLI. Liệu bạn đọc đã nghe đến 2 thuật ngữ chuyên ngành này? Trong phần này, timviec365.vn sẽ giúp các bạn tìm hiểu sự khác nhau giữa GUI và CLI, để các bạn đọc không còn nhầm lẫn và có thể phân biệt rạch ròi, rõ ràng hai giao diện này.

GUI là viết tắt của từ “Graphical User Interface”: Giao diện đồ họa. Nếu như bên trên tôi đã giới thiệu kĩ càng rõ nét về CLI thì ở phần này, tôi xin phép nói qua về GUI để cho bạn đọc hiểu giao diện này là gì. Giao diện này sẽ sử dụng đồ họa – nghĩa là các cửa sổ, các nút bấm, các hình ảnh biểu tượng để tạo thuận lợi cho người dùng. Không cần phải nhớ những câu lệnh dài ngoằng, bạn chỉ cần click 1 folder, mở chuột phải chuột OPEN, và thế là mở được rồi. GUI khá trực quan, dễ học và đặc biệt là không cần phải suy nghĩ quá nhiều khi sử dụng như CLI

Xin phép nhắc lại với bạn đọc thì CLI là viết tắt của “Command-line Interface”: Giao diện dòng lệnh

Giờ chúng ta sẽ phân tích những sự khác nhau của hai giao diện này.

Thứ nhất về khái quát cái nhìn ban đầu, như đã nói ở bên trên, CLI là giao diện dòng lệnh cho phép hệ thống và người dùng giao tiếp qua các văn bản (dòng lệnh), không có hình ảnh hay biểu tượng đồ hoa. GUI thì ngược lại, giao diện chỉ cho phép người dùng và hệ thống giao tiếp bằng hình ảnh hoặc biểu tượng chứ không qua văn bản hay câu lệnh.

Thứ hai là về thiết bị người dùng có thể sử dụng khi thao tác với 2 dạng giao diện này, CLI chỉ dùng hoàn toàn bàn phím, còn GUI là giao diện kết hợp cả bàn phím và chuột. Ví dụ như việc chúng ta xóa 1 file nào đó trong máy, khi dùng GUI, cách thức chỉ là nhấn chuột phải, chọn DELETE là hoàn thành, nhưng với CLI thì sẽ không như thế, các bạn sử phải sử dụng một câu lệnh để làm bất cứ thao tác nào. Hoặc ví dụ như khi bạn muốn xóa một file trên máy, GUI sẽ đưa cho bạn một màn hình có 2 ô “Yes”, hoặc “No”. Bạn sẽ phải ấn vào một trong hai ô này, còn ở CLI thì sẽ là dạng “Nếu đồng ý xóa thì bạn nhấn Y”.

Thứ ba là về nhận xét chung của nhiều người trong lĩnh vực lập trình hoặc phát triển phần mềm – phát triển web, CLI yêu cầu chuyên môn cao và rất khó để thực hiện một thao tác nào đó vì 100% thao tác làm bằng bàn phím. Trong khi đó GUI thì dễ hơn rất nhiều, giao diện này dễ dàng để thực hiện các nhiệm vụ mà không đòi hỏi bất cứ yêu cầu nào về chuyên môn.

Thứ tư là về độ chính xác và tính mềm dẻo, linh hoạt, CLI có độ chính xác cao và khá cứng nhắc, sẽ không có tính linh hoạt mạnh như GUI, còn GUI có độ chính xác thấp hơn nhưng lại khá linh hoạt khi sử dụng.

Thứ năm là về mức độ tiêu thụ bộ nhớ cũng như tốc độ, điểm này CLI thể hiện khá rõ ưu điểm của mạnh khi CLI ít tiêu thụ bộ nhớ và tốc độ nhanh, còn GUI ngốn khá nhiều dung lượng và tốc độ chậm.

Cuối cùng là về mặt tích hợp và mở rộng, CLI có thể cải tiến và nâng cấp khá tốt và tiềm năng, trong khi GUI thì sẽ bị ràng buộc về mặt mở rộng giao diện.

Tóm lại qua phần chỉ ra sự khác biệt theo từng phương diện, cả 2 giao diện đều bộc lộ rõ điểm mạnh và điểm yếu của mình. Trong thực tế hiện nay người ta thường dùng GUI nhiều hơn mà ít khi sử dụng CLI, nhưng giới lập trình hay phát triển web thì vẫn sử dụng song song hai thuật nhữ này vì mỗi thứ đều có đặc điểm riêng biệt, kết hợp thuần thục tạo nên hệ thống chắc chắn. Rất nhiều quản trị viên hệ thống, diễn đàn; những người dùng nâng cao đặc biệt hoặc nhà phát triển phần mềm sử dụng CLI như một cách để thực hiện hiệu quả các tác vụ , giao diện đồ họa có rất nhiều chương trình và tính năng không có sẵn; nên sử dụng CLI cũng là một cách khá hợp lí để giải quyết vấn đề này.

​Việc làm IT phần mềm tại Hồ Chí Minh

1.3. Lợi ích của CLI

Nghe về CLI thì có vẻ khó, mặc dù đúng trong thực tế CLI yêu cầu chuyên môn cao và kĩ năng nhiều, nhưng rất nhiều người vẫn chọn CLI, lý do là vì?

- Dùng tốt và thành thạo CLI sẽ mất ít thời gian hơi dùng GUI: không thể phủ nhận GUI rất thuận tiện cho công việc, cũng rất dễ để quan sát, nhưng khi bạn đã quen CLI rồi, chắc chắn sẽ không muốn quay về GUI nữa, vì chỉ cần quen tay mọi thao tác ở CLI là mọi thứ đã không còn khó nhằn rồi. Bạn thử quan sát nhé, lập trình viên chuyên nghiệp chỉ cần dùng bàn phím là đã chạy xong một chương trình rồi, tất cả nhờ CLI đó!

- CLI có mặt ở hầu hết các công cụ (tool) dùng cho các nhà phát triển phần mềm và trang web, nguyên nhân của việc này là do các nhà lập trình và phát triển thì ưu tiên dùng CLI vì nó thuận tiện và nhanh, mà bây giờ trong một cộng đồng sân chơi toàn dùng CLI, muốn dùng GUI thì cực kì khó kiếm.

- Bạn có thể tự tạo ra CLI của riêng mình, ví dụ như quản lý memo (giấy nhớ - ghi lại những việc bạn cần làm), quản lý Task trên màn hình máy tính, quản lý thời gian của mình…

1.4. Hạn chế của CLI

CLI đã có mặt cách đây hơn 50 năm rồi, nhưng nó vẫn còn khá nhiều hạn chế đối với người dùng. Bạn đọc biết là gì không? Hạn chế của CLI có thể thấy rõ nhất ở việc nó chỉ phù hợp với những người dùng sử dụng giao diện CLI thường xuyên, có chuyên môn sâu rộng, người dùng bắt buộc phải ghi nhớ phạm vi của các lệnh một cách rõ ràng. Nếu như không biết đủ sâu thì việc dẫn đến rối loạn và sai lầm trong thao tác là chuyện rất dễ xảy ra. Các lệnh ở đây sẽ là các lệnh ẩn, nghĩa là các lệnh không trực quan, không thể nhìn bằng mắt, ví dụ như ấn “OPEN” để mở một folder dễ dàng như hầu hết chúng ta vẫn quen dùng bây giờ trên tất cả các hệ điều hành của máy tính. Nếu như bạn muốn xây dựng một mô hình tương tác đồ họa thì rất tiếc là CLI và bạn không thuộc về nhau rồi, vì giao diện này hoàn toàn dùng bàn phím để thao tác, chứ không có hình ảnh đồ họa.

Việc làm IT phần mềm tại Hà Nội

2. Khởi động CLI

Sau khi tìm hiểu CLI là gì, các bạn có tò mò làm thế nào để sử dụng nó không? Phần 2 này tôi sẽ giúp các bạn trả lời thắc mắc đó. Chúng ta sẽ tìm hiểu cách khởi động Command Line trên 3 hệ điều hành máy tính khác nhau, là Windows, Mac OS và Linus

2.1. Khởi động CLI trên Windows

Cách khởi động đối với các bạn đọc dùng Windows 7,8,10 là các bạn sử dụng phím tắt Windows + R để tạo ra hộp thoại Run, gõ vào hộp thoại từ trong ngoặc kép “cmd”,

Hoặc các bạn đọc nào sử dụng Windows XP có thể vào bảng chọn START để gõ từ trong ngoặc kép “Command Prompt” hoặc “cmd”

Sau đó, hãy để CLI chạy thử một câu lệnh nhé, ví dụ tôi đang muốn chạy dòng lệnh Ipconfig để hiển thị tất cả thông tin của máy tính gồm IP, DNS, tên host… thì tôi sẽ gõ ipconfig /all, kết quả trả về sẽ đúng theo yêu cầu các bạn mong muốn.

2.2. Khởi động CLI trên MAC OS

Để khởi động giao diện CLI trên MAC OS, hãy click vào biểu tượng tên lửa ở thank Dock bên dưới cùng của màn hình máy (Launch Pad), gõ vào thanh tìm kiếm từ khóa “terminal” và click vào đây như ảnh bên dưới minh họa.

Thử nghiệm trên Macbook của bạn xem nhé, ví dụ bạn muốn máy của bạn nói chuyện với bạn, hãy gõ vào Terminal dòng chữ “Say + câu bạn muốn nói”

Ví dụ: Say Hi World

Xem thêm: Lương công nghệ thông tin hiện nay là bao nhiêu?

2.3. Khởi động CLI trên Linux

Ở hệ điều hành này, khởi động CLI cũng tươg tự như trên hệ điều hành MAC OS. CLI cũng có tên là Terminal như ở hệ điều hành MAC OS, bạn có thể khởi động DASH (giống Launchpad của MAC), gõ “terminal” và kết quả hiện ra như thế nào thì bạn click vào biểu tượng đó nhé.

Như vậy, trong bài viết này, timviec365.vn đã trả lời cho bạn đọc câu hỏi CLI là gì? Đây là những kiến thức cơ bản về giao diện dòng lệnh cũng như cách dùng “sương sương” cửa sổ này để chạy những câu lệnh bạn mong muốn. Thực chất đây là những câu lệnh khá đơn giản và thông thường, nhưng sống trong cuộc đời mỗi người chúng ta đều mong muốn tìm tòi, khám phá nhiều hơn nên tôi sẽ hẹn gặp lại các bạn trong những chuyên mục sau để chúng ta tiếp tục có cơ hội tìm hiểu thêm về CLI nhé. Cảm ơn các bạn đã đọc bài trên timviec365.vn! Bạn có thể quan tâm tham khảo thêm rất nhiều tin tuyển it cập nhật mới nhất trên timviec365.vn

Tìm việc làm