Thể chế chính trị là gì? Kiến thức về thể chế chính trị bạn cần rõ

1. Bổ sung khái niệm thể chế chính trị là gì vào kho tri thức 

Để duy trì một xã hội ổn định về mọi mặt, con người được yên tâm hoạt động sản xuất việc xây dựng thể chế chính trị đóng vai trò trung tâm mang tính quyết định cao. Định nghĩa về thể chế chính trị là các quy định của luật pháp, các nguyên tắc xác định tổ chức và hoạt động của các lực lượng chính trị, nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội mà mỗi quốc gia lựa chọn để quyết định xây dựng những quy định, luật lệ để chính phủ nước đó sử dụng khi quản lý xã hội. Mỗi nước trên thế giới hướng theo dạng thể chế chính trị riêng trong đó có nhiều tập hợp các nước cùng chung một thể chế chính trị và thể chế chính trị được quy định trong hiến pháp - văn bản pháp luật cao nhất của mỗi nước. 

Ngoài ra thể chế chính trị còn được hiểu là chế độ chính trị - cách tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, luật pháp, hành chính có nhiệm vụ điều hành đời sống của một quần thể sống chung với nhau để cùng nhau phát triển, đảm bảo duy trì sự ổn định của một vùng lãnh thổ. Theo nghĩa này có thể hiểu thể chế chính trị như phần móng giữ cho ngôi nhà vững chức còn con người chính là người sống trong căn nhà đó. Nền móng được xây dựng cẩn thận với chất liệu tốt gắn kết bền chặt với đất thì ngôi nhà mới đủ sức tồn tại lâu bền, con người sống trong đó mới an tâm làm ăn, tạo ra của cải vật chất làm đẹp cho căn nhà. Trái lại, nếu ngôi nhà được hình thành trên nền móng không vững chắc, gắn kết lỏng lẻo nó có thể sập bất cứ lúc nào theo thời gian hoặc chỉ cần một biến cố bất chợt ập đến và tất nhiên con người chính là người chịu hậu quả nặng nề nhất. 

Có hai loại thể chế chính trị hình thành trong xã hội từ thuở khai nguyên đến nay là thể chế chính trị độc tài và thể chế chính trị dân chủ. Trong đó:

- Thể chế chính trị độc tài là một thể chế nhà nước chuyên quyền mà ở đó nhà nước được cai trị bởi một cá nhân một nhóm người, họ nắm trong tay quyền quyết định mọi vấn đề xảy ra trong phạm vi nhất định. Đặc điểm của thể chế này là để duy trì quyền lựa người nắm quyền thường dùng những biện pháp trù dập đối phương. 

- Thể chế chính trị dân chủ: Là thể chế được xây dựng theo hình thức tổ chức quyền lực nhà nước dựa trên nguyên tắc nhân dân là chủ thể duy nhất của mọi quyền lực. Theo đó, mọi thành viên đều tham gia vào việc ra quyết định về các vấn đề của mình, thường bằng cách bỏ phiếu để bầu người đại diện trong quốc hội hoặc thể chế tương tự. Thể chế này có 4 đặc điểm chính:

+ Một hệ thống chính trị cho việc lựa chọn và thay thế các chính phủ thông qua bầu cử tự do và công bằng

+ Khuyến khích tham gia tích cực của công dân trong chính trị và đời sống dân sự 

+ Bảo vệ quyền con người của mọi công dân 

+ Pháp quyền và mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, không ai đứng trên pháp luật, mọi hoạt động thực hiện đều phải tuân theo quy tắc chung được đề ra trong văn bản pháp luật. 

Trong lịch sử nhân loại, nhắc tới thể chế chính trị độc tài người ta nhớ tới chế độ quân chủ, chế độ phát xít, quân phiệt và chế độ cộng sản – nguyên nhân gây ra những cuộc chiến tranh tàn khốc, trở thành nỗi ám ảnh của con người. Còn thể chế chính trị dân chủ là chế độ của sự hài hòa, đồng thuận giữa những người sống trong đó với đại diện là chế độ đại nghị, chế độ tổng thống. Theo đó:

- Thể chế chính trị đại nghị được xây dựng dựa trên lý thuyết tam quyền phân lập tức là giữa các cơ quan quyền lực nhà nước có sự phân công và kiểm soát lẫn nhau. 

- Hệ thống chính trị tổng thống đầu tiên tại Mỹ được hình thành dựa trên lý thuyết tam quyền phân lập một cách tối ưu nhất. Trong thể chế này, nguyên thủ quốc gia đồng thời là người đứng đầu hành pháp, quyền lập pháp thuộc về nghị viên, quyền hành pháp thuộc về tổng thống và quyền tư pháp thuộc về tòa án.  

Học luật ra làm công an được không? Đâu mới là câu trả lời mà bạn cần. Làm công an là ước mơ của bao nhiêu bậc phụ huynh và cả các em học sinh, nếu đã không thể đi “đường thẳng” thì liệu các em có thể đi “đường vòng” để trở thành một chiến sĩ công an được hay không? Không để các bạn đợi lâu nữa, chúng ta cùng nhau tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé.

Kiếm việc làm

2. Vai trò quan trọng của thể chế chính trị

Thể chế chính trị giữ một vai trò quan trọng trong mọi giai đoạn phát triển của xã hội. Nếu ví quốc gia như cơ thể con người là tế bào của xã hội thì bộ não và trái tim được coi là hai cơ quan chính thực hiện chức năng điều khiển sự hoạt động của các bộ phận cơ thể trong đó đôi tay chính là thể chế chính trị. Như vậy hệ thống chính trị của một quốc gia trong xã hội hiện đại tức là nói đến một cấu trúc phức tạp bao gồm các tiểu thể chế của thể chế chính trị như các đảng phái chính trị, nhà nước, các tổ chức xã hội với các chức năng nhất định. Tuy nhiên, mọi hoạt động của chúng phải gắn liền với các cơ quan đầu não của quốc gia. Đây được coi là chủ quyền nhân dân thông qua bản hiến pháp – khế ước xã hội. 

Thể chế chính trị gắn bó hữu cơ với tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trở thành điều kiện, tiền đề của nhau. Thể chế phát triển có mục tiêu phát triển đất nước theo từng giai đoạn bắt kịp với xu thế toàn cầu thì thể chế chính trị có những quy định thúc đẩy sự phát triển, hoàn thiện tổ chức bộ máy hệ thống chính trị - chủ thể xây dựng, hoàn thiện và vận hành thể chế phát triển. Việc một quốc gia lựa chọn loại thể chế chính trị để xây dựng quy tắc, quy định chung có ảnh hưởng trực tiếp tới mọi hoạt động của quần chúng nhân dân sống trong quốc gia đó. 

Một xã hội ổn định cần có một hệ thống quy định chung phù hợp với giai đoạn lịch sử, giải quyết được những mâu thuẫn xảy ra trong xã hội, ngăn chặn nguy cơ xấu có thể xảy ra gây tổn hại tới quá trình phát triển của đất nước. Sự giàu mạnh của một quốc gia ít được đánh giá bởi yếu tố có nhiều tài nguyên hay nhân lực, đây chỉ là những nhân tố thực hiện hoạt động được xây dựng từ đội ngũ cán bộ với nhiều phát minh sáng kiến. Và nếu được sống dưới thể chế chính trị tự do, dân chủ, con người có điều kiện để phát triển bản thân với tâm lý thoải mái nhất để có được phát minh sáng kiến mới có ích cho đất nước nói riêng và nhân loại nói chung. 

Không thể phủ nhận vai trò của việc lựa chọn đúng thể chế chính trị khi nhắc tới nhân chứng sống là nước Anh về sự thay mình đổi vận từ bỏ chế độ quân chủ độc tài để bước qua chế độ quân chủ lập hiến làm nên cuộc cách mạng kỹ nghệ đầu tiên trên thế giới. 

Kiến thức pháp luật không bao giờ là thừa để mỗi ngày cập nhật thêm hiểu biết mới. Chỉ khi tìm hiểu về khái niệm thể chế chính trị là gì mới biết vai trò và tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của một quốc gia. Chúng ta thật may mắn khi được sống trong một thế chế chính trị dân chủ hòa hợp, có quyền tự do ngôn luận,…

Các vấn đề xoay quanh việc nghỉ hưu có một số thay đổi trong quy định pháp luật về cả độ tuổi lẫn chế độ. Vậy chế độ nghỉ hưu trước tuổi trong quân đội có thay đổi không? Nếu có thì sự thay đổi đó được thể hiện như thế nào? xem ngay.

Việc làm luật - pháp lý tại hà nội

Trên đây là các thông tin chia sẻ xoay quanh lĩnh vực: thể chế chính trị để củng cố thêm kiến thức cũng như trình độ chuyên môn đừng quên truy cập timviec365.vn mỗi ngày để có được những kiến thức, kinh nghiệm quý báu.