Định nghĩa quyền lập pháp là gì và những vấn đề liên quan

Việc làm luật - pháp lý

1. Định nghĩa về quyền lập pháp

Quyền lực nhà nước được xây dựng dựa trên ba quyền lực chính, bao gồm quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp. Trong đó quyền lập pháp được định nghĩa như là quyền ban hành pháp luật của Quốc hội – cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất mà do toàn thể nhân dân bầu ra

Quyền lập pháp rất dễ bị nhầm lẫn với quyền soạn thảo pháp luật. Pháp luật nhà nước ta cho phép nhiều chủ thể khác nhau được soạn thảo cùng một đạo luật và trình lên Quốc hội. Đa số các bộ luật nước ta đều được Chính phủ soạn thảo, bên cạnh ấy là số ít được soạn bởi các chủ thể khác như Mặt trận Tổ quốc, Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội luật gia,…

Chính vì thế không phải chủ thể ban hành quyền lập pháp không hẳn là chủ thể soạn thảo luật. Quyền lập pháp có nội dung cốt lõi là quyết định đồng ý hoặc không đồng ý đối với một chính sách hoặc một bộ luật nào đó. Nhà nước quy định Quốc hội là chủ thể duy nhất có quyền lập pháp có nghĩa là chỉ mình Quốc hội được ban hành và thông qua các chính sách, sự án luật, tạo nên một chuẩn mực mà buộc tất cả các chủ thể trong xã hội phải tuân theo.

Tóm lại quyền lập pháp là một hoạt động mà thông qua đó quyền lực của nhà nước được ban hành và thực hiện, tạo nên một quy tắc xử sự chung được xã hội thừa nhận và qua đó, trở thành pháp luật và mang tính bắt buộc thực hiện.

Xem thêm: Cơ quan lập pháp là gì? Tầm ảnh hưởng của cơ quan lập pháp

2. Quy trình xây dựng lập pháp diễn ra như thế nào?

Quy trình lập pháp nước ta được trải qua 2 giai đoạn chính, được căn cứ theo trình tự thời gian ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bước đầu tiên là thành lập, quyết định xây dựng các trương trình luật và pháp lệnh; bước tiếp theo là chuẩn bị, xem xét và cuối cùng là thông qua các dự án luật

Căn cứ theo chủ thể ban hành có thể chia quy trình lập pháp thành hai công đoạn: Công đoạn Chính phủ và công đoạn Quốc hội. Trong đó công đoạn Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ đề xuất các chương trình xây dựng pháp luật, phân tích các dự án và soạn thảo các văn bản luật. Còn công đoạn Quốc hội sẽ đảm nhận các hoạt động thẩm định và xem xét các dự án luật, xem xét, biểu quyết và chính thức thông qua.

Quy trình lập pháp được thực hiện qua nhiều công đoạn. Đầu kiên từ nêu ý kiến dự án luật từ những phát hiện nhu cầu quan hệ xã hội cần được pháp luật điều chỉnh, sau đó soạn thảo văn bản, trình bày dự án luật, thẩm tra, biểu quyết, thảo luận lấy ý kiến, điều chỉnh và cuối cùng là thông qua. Trình tự này được tiến hành một cách thường xuyên theo các chương trình xây dựng luật pháp, pháp lệnh hàng năm và xuyên suốt cả nhiệm kỳ của Quốc hội.

Trong từng giai đoạn lại có những hoạt động nhỏ hơn. Ví dụ như ở giai đoạn soạn thảo văn bản luật, sẽ có các hoạt động thành lập Ban soạn thảo, phân công các cơ quan, phòng ban chủ trì soạn thảo. Giai đoạn biểu quyết, điều chỉnh tổ chức những hoạt động tổ chức lấy ý kiến, tổng hợp ý kiến và nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến,…

CV xin việc mẫu

3. Vai trò của lập pháp đối với xã hội

Vai trò của lập pháp đối với việc điều chỉnh các hành vi và xây dựng hành vi đi theo chuẩn mực xã hội là vô cùng quan trọng. Lập pháp đề ra những đạo luật hướng con người ta sống theo quan điểm chân – thiện – mỹ, điều chỉnh các mối quan hệ trong xã hội theo đúng đường lối và quan điểm của Đảng, đảm bảo định hướng Xã hội chủ nghĩa. Những đạo luật lập pháp đề ra có dựa trên sự tổng kết những kinh  nghiệm thực tiễn của Việt Nam, có nghiên cứu và tham khảo một cách chọn lọc kinh nghiệm của nước ngoài và điều chỉnh chứ không hề sao chép rập khuôn.

Lập pháp có vai trò chủ đạo trong việc thực thi và đảm bảo chủ quyền nhân dân, thực tiện tốt nhiệm vụ “nhà nước của dân, do dân và vì dân”. Thông qua các hoạt động như cử tri, tiếp nhận các ý kiến và nguyện vọng của nhân dân để Quốc hội xây dựng các đạo luật nhằm thể  hiện ý chí và nguyện vọng của nhân dân.

Thêm vào đó, lập pháp còn có vai trò xây dựng nền tảng vào tạo dựng một hành lang pháp lý cho toàn thể xã hội và góp phần tổ chức hoạt động cho bộ máy nhà nước; Thể chế hóa các định hướng Xã hội chủ  nghĩa, chủ trương lãnh đạo chính trị của Đảng đối với nhà nước và toàn xã hội.

Một vai trò nữa không kém phần quan trọng của lập pháp đấy là góp phần phòng chống và đẩy lùi nạn quan liêu, tham những; đảm bảo và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.

Và cuối cùng, lập pháp giúp tạo dựng những chuẩn mực pháp lý giúp hoạt động của quyền hành pháp và tư pháp được diễn ra nhanh chóng, thuận lợi, góp phần thực hiện cơ chế “phân công, phối hợp và kiểm soát” giữa các cơ quan đầu não nhà nước.

Xem thêm: Tư cách pháp nhân là gì?

4. Định hướng hoàn thiện lập pháp của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn có một định hướng đúng đắn để xây dựng và hoàn thiện lập pháp theo chuẩn mực xã hội và theo chủ trương đặt lợi ích nhân dân lên hàng đầu

Thứ nhất, nhà nước luôn có định hướng hoàn thiện thể chế lập pháp bằng những quy định rõ các phạm vi thẩm quyền của Quốc hội trong quy trình lập pháp, quy định trách nhiệm của từng bộ phận trong cơ quan nhà nước về việc tham khảo ý kiến nhân dân đối với các dự thảo luật và pháp lệnh. Bên cạnh đó, nhà nước luôn có định hướng xây dựng các căn cứ pháp lý một các rõ ràng cho những hoạt động phân tích chính sách, xem xét và đánh giá sự tác động của pháp luật tới các mối quan hệ xã hội. Quy định một cách chi tiết và rõ ràng chế tài đối với những hành vi không thi hành và vi phạm pháp luật trong hoạt động của lập pháp.

Thứ hai, Đảng và nhà nước luôn định hướng xây dựng và đổi mới các hoạt động của Quốc hội nhằm đảm bảo lập pháp và lợi ích nhân dân. Quốc hội luôn được xây dựng dựa trên ý chí và lợi ích của nhân dân nên phải được tổ chức một cách chuyên nghiệp và hiện đại, đảm bảo cả trong phương thức hoạt động. Bên cạnh đó, nhà nước luôn đề cao định hướng nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội; tập trung nâng cao trình độ nhân lực, chất lượng kỹ thuật, thông tin và cơ sở vật chất cho tất cả các hoạt động của đại biểu Quốc hội.

Thứ ba, nhà nước luôn sát sao và thúc đẩy việc hoàn thiện hoạt động lập pháp thông qua những hành động cụ thể, điển hình như tăng cường ban hành văn bản luật, giảm thiếu tối đa Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành pháp lệnh. Thêm vào đó, Đảng và nhà nước cũng chú trọng trong việc phân tích cách dự án luật; tổ chức thường xuyên việc tham khảo ý kiến nhân dân; đề cao tính chuyên nghiệp và chuyên môn hóa của các ban soạn thảo văn bản luật. Quan trọng hơn, việc chú trọng trong kiểm soát quyền lực của các cơ quan tối cao, phát hiện và xử lý kịp thời những vi phạm của các cơ quan tối cao cũng được phát huy. Nhà nước cũng đầu tư xây dựng một đội ngũ chuyên viên có trình độ cao tư vấn và giúp đỡ hoạt động lập pháp diễn ra một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.

Trên đây là tất cả những định nghĩa về quyền lập pháp và các vấn đề liên quan. Hy vọng bài viết sẽ giúp độc giả củng cố kiến thức về luật pháp cũng có những thông tin hữu ích phục vụ cho đời sống.

Xem thêm: Việc làm luật sư