Stan Lee - Người khai sinh ra vũ trụ Marvel và các siêu anh hùng

1. Tiểu sử và thời thơ ấu của Stan Lee, ông là ai?

Tên thật của Stan Lee chính là Stanley Martin Lieber, ông sinh vào ngày 28/12/1922 ở thành phố New York. Bố mẹ của ông đều là người gốc Do Thái và nhập cư từ đất nước Romania, sau đó đã di cư tới Mỹ. Bố của Stan Lee chính là ông Jack Lieber, là một người thợ may quần áo, công việc vốn dĩ đã không ổn định, nhất là sự ảnh hưởng đến từ cuộc khủng hoảng về kinh tế ở trên thế giới. 

Chính vì sự bấp bênh của cả nhà mà sau đó, gia đình ông đã phải chuyển đến Manhattan. Năm Stan Lee sắp tròn 9 tuổi thì mẹ của ông là bà Celia đã sinh thêm một bé trai, đặt tên là Larry Lieber. Từ những năm 1920 cho đến 1940, đây được xem là thời điểm xảy ra của cuộc đại suy thoái, do vậy mà Stan Lee luôn phải chứng kiến những nỗi lo của cha mẹ về vấn đề kinh tế. 

Mặc dù vẫn là một đứa trẻ, thế nhưng, Stan Lee lại là đứa trẻ thấu hiểu được hoàn cảnh của mình một cách rất sớm. Vì gia đình nghèo khó, thế nên, ông đã bắt đầu đi làm thêm từ rất sớm. Các công việc cũng hết sức đa dạng, từ phát bánh mỳ cho tới việc chỉ chỗ ngồi ở nhà hát, viết cáo phó tại Trung tâm Bệnh Lao quốc gia hay soạn thảo các thông cáo báo chí,...

Niềm đam mê của Stan Lee chính là việc viết lách, ước mơ của ông là có thể viết ra được những tác phẩm tuyệt vời nhất cho mọi người. Niềm đam mê này của ông có thể được nói là bắt nguồn từ sự ảnh hưởng của điện ảnh cũng như sách truyện. Và đặc biệt chính là diễn viên Errol Flynn, một diễn viên chuyên đóng các vai anh hùng.

Một minh chứng cho khả năng viết lách của ông chính là việc ông đã tham gia  cuộc thi viết tiểu luận được tổ chức bởi tờ New York Herald Tribune. Sự việc sẽ không có gì nếu như ông không giành chiến thắng 3 tuần liên tiếp cuộc thi này. Ban tổ chức đã phải đề nghị ông ngừng tham gia để giành phần thắng cho những người khác nữa. Thay vào đó thì ông nên tham dự các cuộc thi chuyên nghiệp về viết lách hay trở thành một nhà sáng tác.

Tốt nghiệp trường trung học Dewitt Clinton vào năm 16 tuổi. Stan Lee đã có những bước chập chững vào nghề của mình khi mới ở độ tuổi 17 còn rất trẻ.

2. Chặng đường sự nghiệp và thành công với đế chế Marvel

2.1. Bắt đầu sự nghiệp với vị trí chân sai vặt

Năm 1939, khi ấy, Stan Lee khoản 17 tuổi, ông đã được nhận vào làm tại Timely Comics (được biết đến là một chi nhánh của công ty Atlas Comics, thuộc sở hữu của Martin Goodman) thông qua sự giúp đỡ của người chú Robbie Solomon. 

Ban đầu, công việc của Stan Lee thực sự rất nhàm chán. Ông chỉ là một người chạy vặt tại công ty mà thôi. Hồi tưởng lại quãng thời gian đó, chính ông đã chia sẻ rằng: “Hồi đó các họa sĩ trước khi vẽ phải bơm mực, tôi có nhiệm vụ giữ cho lọ mực không bị cạn.” hay “tôi còn phải đi lấy đồ ăn cho mọi người; đóng dấu biên tập; tẩy những nét bút chì trên truyện tranh cho họ.”

Công việc của Stan Lee thời điểm đó thực sự không quá quan trọng hay thỏa mãn được niềm đam mê viết lách của ông. Thế nhưng, đôi khi, việc bắt đầu ở một vị trí thấp lại chính là nền tảng cho những sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ trong tương lai. Đặc biệt là khi môi trường làm việc này lại cực kỳ thuận lợi và thích hợp để cho Stan Lee có thể tỏa sáng với tài năng của mình.

Năm 1941, một năm đánh dấu về tác phẩm đầu tiên của Stan Lee trong sự nghiệp sáng tác của mình. Tác phẩm Captain America và bút danh “Stan Lee” đã được ra đời ở sự kiện tiêu biểu này. Ban đầu là vì còn là một tác giả vô danh, thế nên Stan Lee đã không dám để tên thật của chính mình. Thế nhưng, điều mà ông không ngờ đến nhất có lẽ chính là việc cái tên “Stan Lee” giờ đây đã nhanh chóng được cả thế giới biết đến.

Ông cũng kết thúc vị trí chân chạy vặt với vai trò là chủ bút khi Simon rời khỏi Timely Comics. Sự thăng chức này của Stan Lee đầy những cú twist như trong phim, bởi khi đó ông mới chỉ là cậu thanh niên 19 tuổi và không hề có kinh nghiệm.

2.2. Thăng hoa trong sự nghiệp với các siêu anh hùng và Marvel

Có được những thành tựu đầu tiên, thế nhưng, năm 1942 thì ông phải tham gia quân đội. Đến giữa năm 1950, Stan Lee trở về với một gia tài các bộ truyện với những thể loại khác nhau. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm mà ông cảm thấy chán chường và muốn từ bỏ sự nghiệp của mình nhất.

Thế nhưng, cuộc đời có lẽ đã không cho phép một người tài năng như Stan Lee từ giã sự nghiệp viết lách và khả năng sáng tạo nghệ thuật của mình khi một sự kiện đã diễn ra và giúp ông gặt hái được thành công trong sự nghiệp của mình.

Vào cuối những năm 1950, DC Comics là một trong những ông lớn về mảng truyện tranh ở thời kỳ này. Và những nhân vật như Batman hay Superman đã trở nên rất phổ biến và được đón nhận. Điều này đã khiến cho Goodman, ông chủ của Timely cực kỳ nóng mắt và khó chịu. Do vậy ông đã yêu cầu Stan Lee sáng tạo ra một biệt đội siêu anh hùng để có thể đối lại được với DC lúc đó.

Ban đầu Stan Lee đã quyết định từ chối đề nghị này. Thế nhưng, với lời khuyên “không còn gì để mất” của vợ mình, ông đã quyết định thử sức lần cuối. Nguồn cảm hứng sáng tạo của ông chính là từ cuộc đời và bản thân mình. Nếu như các siêu anh hùng với khả năng phi thường, xuất chúng dễ dàng trở nên nhàm chán thì Stan Lee đã hướng tới siêu anh hùng gần gũi với con người hơn rất nhiều.

Những siêu anh hùng có đầy đủ cảm xúc hỉ, nộ, ái, ố, cũng biết lo lắng vì những hóa đơn hàng tháng, cũng biết sợ người yêu giận dỗi,... đã nhanh chóng được công chúng đón nhận và yêu mến. Các siêu anh hùng phản ánh được hơi thở của cuộc sống là một nước đi cực kỳ mạo hiểm nhưng cũng rất hoàn hảo của Stan Lee.

Với sự kết hợp cùng Jack Kirby, mở màn là Fantastic Four gây tiếng vang. Ngay sau đó chính là sự ra đời lần lượt của các siêu anh hùng như Thor, Hulk, Iron Man và tiêu biểu nhất chính là Spiderman. Thừa nhận những đấng này, Stan Lee và Jack Kirby đã sáng tạo ra vũ trụ Marvel với đội siêu anh hùng có tên là The Avengers. 

Các tác phẩm của bộ đôi hoàn hảo Lee và Kirby nhanh chóng trở nên thu hút được số lượng độc giả trung thành rất lớn. Mỗi một tác phẩm được ra mắt là một sự thành công mà Marvel có được. Thế nhưng, hạnh phúc chẳng thể dài lâu khi Kirby cho rằng Stan Lee đã chiếm hết ánh hào quang của mình và quyết định ra đi, sau đó đầu quân cho DC. Chính điều này đã tạo nên cuộc chiến giữa các siêu anh hùng của DC và Marvel ngày nay.

Stan Lee vẫn tiếp tục trở thành một tượng đài trong lòng công chúng về thế giới giả tưởng của các siêu anh hùng. Tuy nhiên, ông đã dừng việc viết truyện vào năm 1972 để nhận chức vụ chủ bút. 

2.3. Đứng trên đỉnh cao danh vọng với đế chế điện ảnh Marvel

Với việc chuyển thể thành phim cùng với kỹ xảo hiện đại của công nghệ đã giúp cho Stan Lee ngày càng thành công và thăng hoa trong sự nghiệp của mình. Mở đầu là X-men vào năm 2024, sau đó là Spiderman năm 2024, Iron Man năm 2024,... tất cả các bộ phim về siêu anh hùng của Marvel cũng như Stan Lee đều tạo ra những thành quả vô cùng ấn tượng. 

Không chỉ các bộ phim về từng siêu anh hùng, cuộc chiến của các siêu anh hùng, đội quân The Avengers cũng trở thành điểm sáng của vũ trụ điện ảnh Marvel. Chắc có lẽ các bạn sẽ chẳng bao giờ quên được sức hút của The Avengers 4 lớn như thế nào trên toàn thế giới khi tất cả các rạp đều cháy vé ở thời điểm phim này được ra mắt vào ngày 26/4/2024. Sự thành công này cũng đã đem lại cho Stan Lee một mức thu nhập cực kỳ khổng lồ và sự nổi tiếng trên phạm vi toàn thế giới.

Điện ảnh cũng là một lĩnh vực mà ông Stan Lee có những trải nghiệm thú vị trong cuộc đời của mình với vai trò là diễn viên. Ông được biết đến là một trong những nhân vật cameo cực kỳ nổi tiếng.

3. Sóng gió ở những năm cuối của cuộc đời

Năm 1947, ông kết hôn với bà Joan Clayton Boocock. Họ có với nhau một cô con gái là Joan Celia (J.C) vào 3 năm sau khi cưới. Có thể nói, vợ của Stan Lee, bà Joan là người có sự ảnh hưởng rất lớn tới thành công của ông. Tháng 7 năm 2024, vợ của ông qua đời. Thế nhưng, bi kịch tiếp nối bi kịch khi ông gặp vấn đề về việc quản lý tài chính cũng như bị con gái cố gắng bòn rút tiền. Thời điểm đó là thời điểm đen tối với Stan Lee và ông thường xuyên bị mất ngủ.

Các vụ kiện về pháp lý cũng xảy đến với ông vào hồi tháng 5 khi công ty mà ông thành lập lúc đó là Pow Entertainment đã bị bán lại cho một công ty khác ở Hong Kong bới 2 nhân viên lợi dụng lúc ông đang lo lắng về bệnh tình của vợ. 

Không những vậy, tác giả sinh năm 1922 này cũng bị mất thị lực hoàn toàn 100% và không thể đọc được các tác phẩm đã làm nên tên tuổi của mình. Ông tiết lộ điều này với Radio Times vào năm 2024. Ngày 12/11/2024, ông Stan Lee đã qua đời ở độ tuổi 95.

4. Những giá trị vẫn còn sáng mãi với cái tên Stan Lee

Mặc dù đã qua đời, thế nhưng, Stan Lee vẫn là nhân vật khiến cả thế giới ghi nhớ về tài năng, sự sáng tạo không ngừng nghỉ và cả những giá trị nhân văn ẩn chứa bên trong mỗi một đứa con tinh thần của ông. 

Ở Mỹ, vào thời đại của Stan Lee thì vấn đề phân biệt chủng tộc, giới tính vẫn khá gay gắt và cực kỳ rõ ràng. thế nhưng, là một người có tư tưởng tiến bộ, các tác phẩm của Stan Lee luôn có sự lồng ghép về các quan điểm vô cùng nhân văn của ông. Có lẽ bạn sẽ chẳng thể quên được Black Panther của xứ Wakanda do diễn viên Chadwick Boseman thủ vai.

Chính Stan Lee cũng chia sẻ: “Tôi luôn lồng ghép những nhân vật thuộc nhóm thiểu số trong các tác phẩm của mình, thường thường là các siêu anh hùng. Chúng ta đang sống trong một xã hội đa dạng - thực tế là một thế giới đa sắc diệu, và chúng ta chắc chắn cần học cách sống hòa bình và tôn trọng lẫn nhau.

Sự ra đi của Stan Lee không chỉ là niềm tiếc nuối của Marvel, của những người hâm mộ mà là của cả một lĩnh vực nghệ thuật sáng tạo. Là người hùng của những người hùng, Stan Lee sẽ là cái tên sáng mãi trên bầu trời nghệ thuật của nhân loại. 

Giống với chữ ký của chính ông, “Excelsior”, trong tiếng Latinh có ý nghĩa là “Mãi mãi vươn cao”. Chính ông Kevin Feige, Chủ tịch của Marvel Studios cũng đã khẳng định rằng: “Không ai ảnh hưởng đến sự nghiệp của tôi - cũng như những gì chúng tôi đang làm ở Marvel Studios - nhiều hơn Stan Lee. Ông ấy đã để lại một di sản sẽ còn trường tồn sau khi chúng tôi mất đi. Mãi mãi vươn cao”.

Có những đóng góp cực kỳ thiết thực trong lĩnh vực nghệ thuật, giải trí, tác giả Stan Lee đã nhận được giải thưởng Will Eisner Award vào năm 1994. Đây được xem như một giải Oscar của lĩnh vực truyện tranh. Bên cạnh đó, năm 2024, ông cũng nhận được Huân chương nghệ thuật Quốc gia.

Trên đây chính là tiểu sử cũng như hành trình đi tới thành công trong sự nghiệp sáng tác của Stan Lee. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cuộc đời, những thăng trầm trong sự nghiệp của cha đẻ đế chế Marvel.