Một số lợi ích và hạn chế cần khắc phục của thị trường sách nói

1. Thị trường sách nói được hiểu như thế nào và xu hướng văn hóa đọc

1.1. Thị trường sách nói được hiểu như thế nào?

Trong khoảng thời gian gần đây thì sách nói đang dần trở thành một xu hướng mới của độc giả ở trên toàn bộ thế giới khi ghi nhận mức tăng trưởng của hai con số trong liên tiếp 7 năm nhờ vào các phát triển vượt trội của công nghệ. Đây cũng được xem là dạng sách có tiềm năng lớn nhất để phát triển tại Việt Nam, đặc biệt là khi mọi người bước vào thời đại kỷ nguyên số.

Khi bạn đi bộ hay nấu cơm, dọn dẹp nhà cửa thì chỉ với một chiếc smartphone có cài đặt sẵn ứng dụng trong sách nói thì người dùng có thể thưởng thức cuốn sách yêu thích của mình tại mọi thời điểm. Trong cuộc sống ngày càng trở nên vội vàng, gấp gáp thì sách nói cho phép người đọc có thể vừa nghe và vừa làm các công việc khác. Theo như nghiên cứu của Deloitte, tiêu thị sách nói trên toàn thế giới sẽ tăng khoảng 25% so với năm 2021 và đạt giá trị khoảng 4 tỷ USD.

Còn tại đất nước Việt Nam chúng ta thì các chuyên gia nhận định rằng, tiềm năng phát triển mô hình sách này là rất lớn vì sự phát triển nhanh chóng của nhiều thiết bị di động ví dụ như điện thoại thông minh cho phép việc phát hành cũng như đến gần hơn sách nói một cách đơn giản.Còn đối với báo bên Waka thì năm 2021, mảng sách nói chưa hề tập trung một nội dung chính tuy nhiên mỗi tháng cũng có gần hơn 200.000 lượt người nghe trong khi đó lượng sách nói trong kho chỉ chiếm 1 đến 2 % của Waka.

1.2. Xu hướng văn hóa đọc của độc giả

1.2.1. Cách nhìn nhận của giới trẻ về thị trường sách nói

Bên cạnh các sách điện tử hay sách in thì khái niệm sách nói tại Việt Nam dần trở nên quen thuộc đặc biệt là với giới trẻ. Xuất hiện nhiều diễn đàn sách nói tại Việt Nam đã phát triển ví dụ như Waka, Hẻm Audio hay Tạm Radio,...cùng sự ra đời của nhiều kênh sách nói trên Facebook, Instagram, Youtube,...

Nếu như bạn nhìn rộng ra từ các phương thức tạo lập và cách tiếp cận mọi người, có thể nhìn nhận rằng, sách nói có nguồn gốc từ truyền thống truyền miệng trong dân gian. Một số hình thức đọc sách phát thanh cũng là một dạng hình thức của sách nói. Từ việc truyền miệng dần được định dạng trong những thiết bị lưu trữ trong đĩa CD, DVD,..thì sách nói ngày càng tiến một bước xa hơn trên con đường chuyên nghiệp hóa,..

1.2.2. Thị trường sách nói có điều gì thú vị?

Độc giả của sách nói khá phong phú và đa dạng, vì vậy nội dung sách nói cũng cực kỳ phong phú, từ sách nghệ thuật, văn học, lịch sử,.. cho đến kỹ năng sống, sách dạy nuôi con, làm giàu,... Ngày càng có nhiều đơn vị tác giả, xuất bản quan tâm đầu tư ra các ấn bản sách nói. Ví dụ như cuốn sách mang tên “ Nếu biết trăm năm là hữu hạn” của tác giả Phạm Lữ Ân đã được tái bản tính đến con số 30 khi ra đời vào năm 2012 tính đến thời điểm hiện tại. Hay kể đến cuốn sách “ Muôn kiếp mưu sinh” của Giáo sư John đứng đầu trong danh sách tại các sàn thương mại điện tử chuyên về sách cũng đã có bản audiobook nằm trên ứng dụng Voiz FM.

Sách nói giúp ta bảo vệ đôi mắt, nhỏ gọn và tiện lợi, sách nói đã và đang được nhiều độc giả khá yêu thích. Thành tựu của công nghệ hiện đại đã đưa sách nói đến gần hơn với công chúng một cách rộng rãi, hỗ trợ họ vừa có thể làm việc và tập thể dục thể thao, vừa nghe đọc sách. Đối với sách nói thì người không biết chữ cũng có thể nghe và đặc biệt nó rất có hữu ích dành cho người khiếm thị. Qua các giọng đọc truyền cảm cùng với việc khai thác trên nền của nhiều bản nhạc nổi tiếng, sách nói đã có những thế mạnh riêng mà sách giấy hay điện tử đều không có được. Tại thời điểm giãn cách xã hội, bạn và gia đình phải ở nhà thường xuyên thì nhiều độc giả đã chia sẻ rằng họ rất thích đọc “sách nói” đặc biệt là khoảng thời gian nghỉ trưa, trước khi đi ngủ buổi tối.

2. Lợi ích của sách nói trong thị trường hiện nay

Thuận tiện và tiết kiệm thời gian: Chỉ bằng một thiết bị điện tử laptop hay điện thoại di động thì người sử dụng có thể nghe các bài báo, câu chuyện hài tại mọi thời điểm trên xe bus, quán cafe, taxi, …Ngày nay, xuất hiện nhiều hình thức đọc sách ở Việt Nam đã ứng dụng Trí tuệ nhân tạo để chuyển văn bản thành giọng nói online. Người đọc không còn phải dùng mắt nhìn  lâu vào trong màn hình máy tính hay điện thoại mà có thể thư giãn đôi mắt và nghe thông tin bài báo chi tiết.

Tiết kiệm chi phí và có nhiều độc giả: Sách nói chính là một kho lưu trữ kiến thức không có giới hạn. Cần có một chi phí đáng kể cho toàn bộ các cuốn sách tuy nhiên với sách nói bạn chỉ cần phải trả phí hàng tháng và nghe được bất kể cuốn sách nào bạn muốn. Trong khi đó thì sách giấy truyền thống có các bất lợi đối với người khiếm thị. Bên cạnh đó sách nói cũng phù hợp cho trẻ nhỏ chưa biết đọc chữ, đọc sách hàng ngày giúp trẻ nâng cao được khả năng đọc cũng như vốn từ vựng của bản thân.

3. Một số khó khăn trong thị trường sách nói cần khắc phục

3.1. Khó khăn về vấn đề bản quyền

Cho dù phân khúc công chúng của riêng mình nhưng sách nói vẫn đang phải đối mặt với quá nhiều khó khăn để có thể tìm kiếm một vị trí đứng trong thị trường xuất bản. Bản quyền vẫn là vấn đề quan trọng đầu tiên mà chúng ta cần đề cập tới. Ngoại trừ những tác phẩm được ra mắt song song cả hai phiên bản thì trên một số diễn đàn sách nói hiện nay thì nó chủ yếu vẫn là vì cá nhân hay tổ chức thu âm từ các cuốn sách sách giấy đã xuất bản trước đó.

Sự bùng nổ đối với công nghệ thông tin kèm theo nhiều lỗ hổng trong việc quản lý, xử lý chưa đủ khắt khe,.. làm cho nhiều diễn đàn sách nổ ra nhưng thực chất đó chính là hành vi vi phạm bản quyền. Trên mạng xã hội có thể dễ dàng tìm kiếm mua một chiếc USB chừa vài chục đầu sách nói, trong đó có các cuốn sách bán chạy trong một số đơn vị xuất bản. Từ vấn đề vi phạm bản quyền này ta có thể hình dung về hậu quả mà những nhà xuất bản, công ty văn hóa truyền thông, những đơn vị có bản quyền hay các tác giả cũng đã và đang bị ảnh hưởng khá nghiêm trọng.

3.2. Khó khăn, trở ngại trong lĩnh vực công nghệ

Vì được ra đời trên nền tảng vượt trội của kỹ thuật và công nghệ cho nên sách nói đồng thời cũng phải chịu các mặt trái trong thành tựu này. Một số rủi ro về công nghệ có thể là một cảnh báo trực tiếp tới các dự án sách số. Sự lỗi thời nhanh chóng của các hạ tầng công nghệ dẫn tới việc con người luôn cần phải chạy theo nhiều tính năng hay ứng dụng mới. Trong khi đó vấn đề thích ứng những nền tảng dữ liệu có thể bị vô hiệu hóa khi thiết bị đầu ra bị tụt lùi và trở nên lạc hậu, không được hỗ trợ, nhiều hãng sản xuất khai tử thiết bị hoặc dòng máy đọc - nghe. Đây có lẽ là một trong các lý do tăng cường thêm nhiều niềm tin của con người vào trong sự tồn tại của sách giấy.

Đa số nhiều tác giả chưa tâm huyết với hình thức sách nói, một số người tự chuyển độc tác phẩm của mình nhưng lại vẫn là trên dạng sách in. Từ nhiều phí nhà sản xuất hay công ty văn hóa và truyền thông, những diễn đàn sách có thể cảm nhận được là sách nói chỉ giống với phiên bản giới thiệu, demo nhằm kích thích nhu cầu tiếp cận sách giấy của độc giả.

Trên đây bạn đọc vừa được chúng tôi giới thiệu về một số nét trọng thị trường sách nói, ngoài ra cũng đề cập đến lợi ích và điểm còn hạn chế trong thị trường này. Nếu như mọi người có ý kiến bổ sung nào hãy comment bên dưới để timviec365.vn có thể hoàn thiện và phát triển hơn nữa trong các bài viết lần sau. Chúc các bạn có trải nghiệm về sách nói thật hữu ích.