Tư duy thiết kế - Quá trình hình thành và giai đoạn phát triển

1. Sự hình thành và phát triển của tư duy thiết kế qua từng giai đoạn 

Tư duy thiết kế là một ngành khoa học đã được nghiên cứu hình thành và phát triển từ lâu đời. Tư duy thiết kế là quá trình của tư duy sáng tạo - phân tích, từ những suy nghĩ trừu tượng được hình thành và tạo ra các thành phẩm thực tế. 

Ở mỗi thời điểm khác nhau thì tư duy thiết kế lại có những sự tiến bộ và đổi mới nhất định, mang đến cho con người những lợi ích riêng. Cụ thể các lợi ích đó được áp dụng trong chính đời sống - xã hội - giáo dục và kinh tế. Nếu bạn đang tò mò muốn biết được quá trình hình thành và phát triển của tư duy thiết kế ra sao thì hãy cùng tham khảo các thông tin về quá trình hình thành và phát triển của tư duy thiết kế dưới đây. 

1.1. Tư duy thiết kế được hiểu căn cứ theo nhà tư tưởng thiết kế Tim Brown 

Tác giả trong cuốn sách nổi tiếng nhất về tư duy thiết kế mang tên Change by Design được viết bởi ông Brown cũng đã đưa ra khái niệm về tư duy thiết kế như sau: “Tư duy là cách tiếp cận mới lấy con người là trung tâm, được rút ra từ những công cụ tích hợp những nhu cầu của con người, khả năng công nghệ, và những thiết bị phục vụ sự thành công cho con người”.

Đồng thời cũng theo ông Tim Brown - Một trong những nhà tư tưởng - một giám đốc điều hành của IDEO ông đã có những nhận định và được hiểu theo một cách trừu tượng thì đó là một phương pháp mà con người có thể sử dụng trong sự kết hợp của sự nhạy cảm và tư duy thiết kế để có thể tìm ra các giải pháp và giải quyết các vấn đề xoay quanh con người. 

Chưa hết, vào năm 2024 trong một bài báo mang tên Harvard Business Review ông đã có đưa ra nhận định về các nhà thiết kế với các phẩm chất đặc biệt ở họ đó là: 

Khả năng thấu cảm của các nhà thiết kế đối về quan điểm đối với các đồng nghiệp và khách hàng hay khách hàng và người dùng cuối cùng trong việc đi trước một bước để thấu hiểu được nhu cầu khách hàng trước khi mà họ biết về sản phẩm. Chính điều này đã giúp cho các nhà thiết kế có thể đưa ra được các giải pháp phù hợp đối với sản phẩm do chính họ thiết kế ra. 

Khả năng tư duy tổng hợp của các nhà thiết kế cũng sẽ góp phần làm cho sản phẩm trở nên tốt nhất bằng việc nắm bắt vấn đề thông sự đa dạng của các khía cạnh trong vấn đề đó và tổng hợp, chọn lọc ra những đặc tính tốt nhất trong các ý tưởng đã được đưa ra trước đó. 

Tính lạc quan của các nhà tư tưởng thiết kế giải thích cho việc họ luôn có thể đưa ra được các thiết kế dựa trên các ý tưởng sáng tạo là bởi họ luôn nghĩ rằng: Sẽ có những giải pháp tiềm năng khác mà họ có thể tìm ra để có thể thay thế cho những thực thể đã tồn tại. 

Tính thử nghiệm luôn luôn tạo ra cái mới thay vì dựa trên những thực thể đã tồn tại có sẵn. Chính điều này cũng cho thấy một điều rằng các nhà tư tưởng thiết kế luôn luôn thúc đẩy chính bản thân họ trong việc thử nghiệm để tạo ra các sản phẩm mới. 

Và cuối cùng đó chính là tính cộng tác: Tính cộng tác được thể hiện thông qua việc các nhà tư tưởng thiết kế có thể làm việc bằng cách kết hợp làm việc với các nhà tư tưởng hoặc những người thuộc các lĩnh vực khác nhau. Chính điều này cũng làm cho các nhà tư tưởng thiết kế có thể có thêm được nhiều kiến thức và kinh nghiệm làm việc hơn. 

Bên cạnh đó ông cũng đã khẳng định rằng: Tư duy thiết kế không phải chỉ dành cho các nhà thiết kế mà ngược lại nó có thể được thực hiện bởi bất kỳ đối tượng nào trong việc tiếp cận, tìm hiểu và đưa ra được các giải pháp cho từng vấn đề. 

1.2. Tư duy thiết kế và sự ra đời của ngành khoa học thiết kế

Tư duy thiết kế trong tiếng Anh được viết là Design Thinking với các mốc thời gian đánh dấu cho sự phát triển của tư duy thiết kế đó là trước tiên bởi sự phát triển của giáo dục. Ngành khoa học thiết kế đã ra đời vào những năm 1950 tại viện công nghệ Massachusetts, Mỹ và người sáng tạo ra tư duy thiết kế đó chính là Buckminster Fuller - nhà phát minh tại viện công nghệ Massachusetts. 

Như vậy có thể thấy tư duy thiết kế không chỉ là một giải pháp để có thể giúp cho doanh nghiệp có thể phát triển hơn mà nó còn đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong giáo dục, trở thành một trong những ngành khoa học nghiên cứu và giúp ích cho đời sống con người rất nhiều. 

Tuyển dụng chuyên viên thiết kế

1.3. Giai đoạn phát triển năm 1969 

Khái niệm tư duy thiết kế cũng được khẳng định thông qua cuốn sách của nhà khoa học Herbert A. Simon trong cuốn sách của ông với tựa đề The Science of Artificial vào năm 1969. Ông được coi là người tiên khởi cho việc đưa ra các nhận định khái niệm và các nguyên lý trong tư duy thiết kế. Đặc biệt ông cũng đã từng đưa mô hình cho sự phát triển của tư duy thiết kế bao gồm 7 bước thực hiện. Chính mô hình tư duy thiết kế này cũng đã góp phần trở thành kiến thức nền tảng và là tiền đề cho sự phát triển của các mô hình tư duy thiết kế sau này. 

1.4. Tư duy thiết kế trong giai đoạn phát triển năm 1970 

20 năm sau đó Đại học Stanford tại Mỹ lại tiếp phát triển tiếp nối cho sự phát triển của ngành khoa học thiết kế được lập ra trước đó khi áp dụng cách tư duy trực quan vào trong các ngành như kỹ sư chế tạo vào năm 1970. 

Có thể thấy rằng tư duy thiết kế đã có những bước đột phá khi chuyển từ giáo dục vào chính đời sống thực tế thông qua các lĩnh vực cụ thể như kỹ sư chế tạo. Cho đến ngày nay thì tư duy thiết không còn chỉ là một khái niệm nữa, nó đã trở thành những sản phẩm mang tính giá trị hiện thực và được áp dụng trong mọi lĩnh vực trong cuộc sống, đặc biệt là trong kinh doanh đối với việc duy trì và phát triển của một doanh nghiệp. 

2. Quy trình của việc thực hiện tư duy thiết kế bao gồm các bước thực hiện như thế nào?

Căn cứ theo nguồn thông tin của viện thiết kế tại trường Đại học Stanford thì tư duy thiết kế được hình thành thông qua 5 giai đoạn phát triển theo một quy trình chung như sau: 

2.1. Sự đồng cảm và thấu hiểu đối với người dùng và nhu cầu của họ 

Lấy một ví dụ cụ thể trong kinh doanh để các bạn có thể hình dung ra được quá trình tư duy thiết kế từ những bước thực hiện đầu tiên này là như thế nào. Một công ty A đang thiết kế ra một sản phẩm có tên là X với mục đích có thêm được nhiều lợi nhuận trong quá trình bán hàng.

Vì vậy mà trước khi quá trình thiết kế được thực hiện thì việc mà công ty A cần thực hiện đó là nghiên cứu thị trường để có thể thấy được nhu cầu của khách hàng - người sẽ sử dụng sản phẩm X đó họ sẽ có những yêu cầu và nhu cầu của họ đối với sản phẩm X như thế nào? 

Điều này đồng nghĩa với việc công ty A sẽ thực hiện việc thiết kế sản phẩm theo nhu cầu người dùng dựa trên sự tư duy sáng tạo của công ty đó, tạo ra một sản phẩm hoàn toàn mới. Trong đó, các sản phẩm được thiết kế ra có mối gắn kết - sự thấu hiểu và đồng cảm giữa người thiết kế sản phẩm và khách hàng - người sẽ sử dụng sản phẩm đó. 

Kết luận lại, giai đoạn thấu hiểu và đồng cảm này trong tư duy thiết kế này chính là việc đi giải quyết vấn đề của khách hàng về nhu cầu của họ đối với sản phẩm. Các nhà thiết kế thay vì đi tìm hiểu các thông tin ý kiến người dùng mang tính chất lý thuyết, quan điểm chung của xã hội về một vấn đề, một sản phẩm thì họ có thể tìm hiểu các thông tin về nhu cầu người dùng bằng con đường thực tế trong việc nghiên cứu thị trường người dùng. 

2.2. Định nghĩa - chắt lọc tổng hợp lại thông tin về nhu cầu và các vấn đề

Định nghĩa chính là bước triển khai các ý tưởng một cách trừu tượng là sự thấu hiểu và đồng cảm với khách hàng từ bước thực hiện trước thành các vấn đề được phân tích một cách cụ thể thông quá trình quan sát và tổng hợp. Tất nhiên bạn cũng nên áp dụng việc thực hiện lấy con người là trung tâm của vấn đề trong việc đưa ra các định nghĩa đối với các vấn đề cần được giải quyết. 

2.3. Tư duy thiết kế và giai đoạn lên ý tưởng

Đây chính là một trong những giai đoạn vô cùng quan trọng trong việc khẳng định sự sáng tạo trong tư duy đối với các nhà thiết kế sản phẩm. Ở giai đoạn thứ 3 này các nhà thiết kế sẽ tổng hợp lại toàn bộ các thông tin từ hai bước thực hiện trên và bắt tay vào việc lên ý tưởng, sáng tạo, không theo lối mòn và đồng thời cần tìm ra các giải pháp cụ thể cho từng ý tưởng đó. 

Việc làm Thiết kế - Mỹ thuật tại Hồ Chí Minh

2.4. Tư duy thiết kế và giai đoạn thực nghiệm 

Sau bước lên ý tưởng và nền tảng kiến thức có được từ cả ba bước thực hiện trước đó, công việc chính của các nhà thiết kế chính là bắt tay đi vào giai đoạn thực nghiệm. Thông qua quá trình thực nghiệm các nhà thiết kế sẽ tiếp tục chắt lọc thông tin và dựa vào kết quả thực tế để đưa ra giải pháp tốt nhất để có thể giải quyết được các vấn đề. 

2.5. Tư duy thiết kế và giai đoạn cuối cùng - kiểm tra - thử nghiệm

Áp dụng giải pháp tốt nhất trong bước thực nghiệm vào trong quá trình cuối cùng để tạo ra sản phẩm. Các nhà thiết kế sẽ kiểm tra độ chính xác của giai đoạn thực nghiệm dựa trên các giải pháp tốt nhất được chọn lọc trước đó bằng cách kiểm tra thử nghiệm. 

Trong trường hợp phát hiện ra các lỗi sai trong sản phẩm thiết kế trong giai đoạn áp dụng thử nghiệm này, các nhà thiết kế sẽ thực hiện lặp lại các bước thực hiện trên cho đến khi tìm ra được các giải pháp phù hợp, các vấn đề cần được thay đổi, chỉnh sửa và giải quyết đạt đến mức độ hoặc một tiêu chuẩn nhất định. 

Tư duy thiết kế là một trong những vấn đề xoay quanh con người, con người luôn được đặt ở vị trí trung tâm nhằm tìm ra các vấn đề và giải pháp cụ thể để có thể giải quyết vấn đề đó một cách triệt để. Thông qua bài viết trên bạn cũng có thể thấy được rằng tư duy thiết kế có vai trò vô cùng quan trọng trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, kỹ thuật, kinh tế,...và đặc biệt là lĩnh vực kinh doanh đối với sự phát triển của xã hội. 

Việc làm

Như vậy thông qua bài viết về tư duy thiết kế hy vọng các bạn đã có thể nắm được quá trình hình thành, ra đời và phát triển của tư duy thiết kế như thế nào? Đồng thời hiểu được quy trình và các giai đoạn phát triển của tư duy thiết kế được thực hiện theo trình tự như thế nào? Từ đó bạn có thể áp dụng tư duy thiết kế vào trong chính doanh nghiệp của mình.