Vạn lý trường thành - Kỳ quan vĩ đại gây tranh cãi của Trung Quốc

1. Đôi nét về Vạn lý trường thành - biểu tượng của nền văn minh Trung Hoa

Vạn lý trường thành có nghĩa là thành dài vạn lý hay tiếng Anh là A great wall of China là một trong những công trình nhân tạo vĩ đại của Trung Quốc. Kỳ quan là tập hợp các bức thành lũy kéo dài hàng ngàn cây số từ Đông sang Tây ôm lấy biên giới Trung Quốc.

Theo nhiều tài liệu về lịch sử, Vạn lý trường thành được xây dựng liên tục từ thế kỷ V TCN đến tận thế kỷ XVI nhằm mục đích ngăn chặn bước tiến của các kỳ phù địch thủ như bộ tộc Hung Nô ở phương Bắc hay các bộ tộc Du Mục của người Mông và người Mãn và bảo vệ sự yên bình cho đế quốc Trung Quốc trong suốt chiều dài lịch sử. Sở hữu chiều dài khoảng trên 13.000 dặm (tương đương với khoảng 21.000 km), hiện nay Vạn lý trường thành vẫn là một trong những công trình vĩ đại nhất do con người xây dựng và nằm trong tốp kỳ quan thế giới được công nhận chính thức bởi UNESCO vào năm 1987. 

2. Quá trình xây dựng của Vạn lý trường thành qua hàng thế kỷ

Phần lớn chúng ta khi nhắc đến những vạn lý trường thành thường chỉ nhắc đến Tần Thủy Hoàng và nhiều nguồn tài liệu mặc định rằng, bước trường thành này được một tay Tần Vương hạ chiếu xây dựng đầu tiên.

Tuy nhiên, trên thực tế thì không phải như vậy. Ngay trong thời Xuân Thu - Chiến Quốc tại Trung Quốc, nghĩa là vào khoảng những thế kỷ 5 TCN, các nước nhỏ tại Trung Nguyên đã bắt đầu xây dựng những đoạn trường thành nhỏ để ngăn vó ngựa của giặc Phương Bắc. Tuy nhiên, phải đến thời thống trị của Tần Thủy Hoàng thì những tuyến phòng thủ rời rạc của các nước này mới được nối lại với nhau và xây dựng thêm.

Các triều đại độc lập tiếp theo ở Trung Quốc như Hán, Tùy, Minh cũng noi gương Thủy Hoàng rót tiền của, xương máu của nhân dân vào việc xây dựng thêm những bức tường vây quanh biên giới và tạo nên cái tên Vạn Lý trường thành.

 Lịch sử hình thành và phát triển của công trình vĩ đại này được chia làm 5 giai đoạn tương ứng với quá trình hưng thịnh của những triều đại xứ Trung. Giai đoạn đầu được các sử gia lấy mốc từ năm 208 TCN thời điểm Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc và ra lệnh ghép nối các bức tường rời rác tại biên giới các cố quốc. Giai đoạn 2 phát triển của bức tường này rơi vào khoảng thế kỷ 1 trước công nguyên trong thời gian cai trị của nhà Hán ở Trung Quốc.

Giai đoạn những bức tường này này được xây dựng với chiều dài khủng tiếp theo rơi vào thời gian tại ngôi của vương triều nhà Tùy vào khoảng thế kỷ VII. Hai giai đoạn tiếp theo để khai sinh ra hình hài của một Vạn lý trường thành như ngày hôm nay chính là thời nhà Nam Tống và kéo dài hết 14 đời vua của nhà Minh (Từ Hồng Vũ đến Vạn Lịch). 

Tuy không phải là người đầu tiên nảy ra ý định xây dựng tường thành song Tần Thủy Hoàng được biết đến là ông vua đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển của bức tường thành dài vạn dặm khi dốc hết tâm sức, lực lượng để xây dựng những đoạn tường chính. Những đoạn thành lũy này được nối với nhau bằng đất nện và đá với những ngôi tháp canh ở những khoảng cách tương đối đều nhau. 

Những đoạn tường thành có điểm cực đông là khu vực Bắc Triều Tiên ngày nay và nằm thiên về khu vực phía Bắc. Tuy nhiên, hiện nay với niên đại khoảng trên 2000 năm, phần lớn đoạn thành lũy sơ khai này đã bị hư hại bởi tác động của ngoại cảnh, chỉ còn vài dấu tích còn sót lại như những ụ đất, đá thấp và dài. 

Những bức tường thành tiếp theo được xây dựng dưới thời nhà Hán và Tùy Quốc với cùng một kiểu thiết kế. Chất liệu kiến tạo những tấm thành lũy này cũng từ đất nên được ghép nối với nhau bằng những tháp canh nhiều tầng. Tuy nhiên dưới sự bào mòn của thời gian, mưa và gió...những bức tường này cũng bị hư hại nhiều và chỉ còn lại những di tích bị hòa lẫn vào phong cảnh thiên nhiên xung quanh. 

Phần lớn những đoạn thành mà du khách tham quan hiện nay được xây dựng dưới thời nhà Minh. Ngót 3 thế kỷ, từ những năm 1368 thời Hồng Vũ đến khoảng 1640 dưới thời Vua Vạn Lịch, ước tính có đến trên 25.000 tháp canh đã được xây dựng dọc theo những bức tường kết hợp với hệ thống liên lạc và phòng ngự kiên cố. Trong giai đoạn này, thành lũy được kiến tạo từ những vật liệu tốt hơn như đá cứng...và với tầm vóc lớn hơn hướng đến mục đích quan trọng là ngăn vó ngựa của những dòng người du mục phương Bắc sang lãnh thổ Trung Nguyên xâm chiếm và cướp bóc của cải. 

Công trình kiến trúc được xây dựng mòn mỏi từ nhiều thế kỷ cũng sở hữu một hình thẻ hoàn hảo với điểm bắt đầu phía Đông là Sơn Hải Quan ở tỉnh Hà Bắc và kéo dài qua đến tận 9 tỉnh và 100 huyện của Trung Quốc rồi kết thúc tại phía Tây Bắc tỉnh Cam túc áp sát biên giới với sa mạc Gobi và những ốc đảo trong khu vực con đường tơ lụa huyền thoại. 

Mặc dù được được tập trung xây dựng với mục đích quân sự, nhưng cuối cùng người Trung Nguyên cũng không thể ngăn được bước tiến của đại quân Mãn vượt tường xâm lược. Theo tương truyền, nhà Minh mất nước là vì một vị phản tướng là Ngô Tam Quế mở hết những cánh cổng ở khu vực Sơn Hải quan tạo đà cho người Mãn tràn vào và chinh phục Trung Quốc mở đầu cho cho thời gian trị vì của nhà Thanh. Dưới triều đại của người Mãn, những bức tường thành gần như “vô dụng” trong các chiến lược quân sự. Tuy nhiên, công trình này vẫn được giữ lại nhằm mục đích ngăn chặn luồng người Hán di cư đến lãnh thổ của người Mãn Châu. Dù cho sau đó, nỗ lực này sau đó bất thành. 

3. Những câu chuyện gây tranh cãi trong quá trình gây dựng và tồn tại của Vạn lý trường thành

Dù được xếp vào tốp những kỳ quan tuyệt đẹp của nhân loại và là một địa điểm du lịch hot hút sự quan tâm của đông đảo những tín đồ du lịch, thế nhưng không ít những tranh cãi không hồi kết vẫn diễn ra trong quá trình xây dựng bức tường thành đến thời điểm mà nó ngự trị trên lãnh thổ Trung Quốc.

 Có thể bạn không biết rằng, để có hình hài như ngày hôm nay, cái tên Vạn Lý trường thành đã thấm đẫm biết bao mồ hôi, nước mắt, là của cải thậm chí là cả máu thịt của con dân Trung Quốc qua các triều đại. Công trình này đã đẩy bao người dân vào cảnh ly tán, khiến hàng nghìn người phải bỏ mạng. Phần lớn họ bị vùi cả thanh xuân, thân xác bởi thiên tai, cướp bóc. Những nấm mồ vô chủ được mai táng ngay bên dưới những bức tường thành được xây cất lên chính là một phần của công trình trác tuyệt này.

Một trong những tranh cãi nảy lửa nhất của những sử gia khi nghiên cứu về quá trình gây dựng Vạn Lý trường thành được dành cho những bức thành được ghép nối lại với nhau dưới thời gian trị vì của Tần Quốc. Ước tính có khoảng trên 300.000 binh lính, vô số tội nhân và các phiến quân, dân nghèo, những nho sĩ không tuân theo lệnh đốt sách của Tần Thủy Hoàng đều phải chịu cảnh làm khổ sai để xây dựng vạn lý trường thành trong những dặm rừng trùng trùng điệp điệp với thú dữ và cướp bóc và khí hậu khắc nghiệt.

 Nhiều người đã bị bỏ mạng bởi không khí giá buốt của mùa đông và mùa hè nóng như thiêu như đốt tại đây. Số lượng người chết không kể xiết, có thể lên đến cả hàng trăm nghìn người trong giai đoạn đầu tiên này đã mang đến cái tên khác cho Vạn Lý trường thành. Đó là “Nghĩa địa dài nhất thế giới”. 

Nói về những tang thương và đau đớn, chia lìa khi hình thành Vạn lý trường thành, trong huyền thoại xứ Trung có ghi chép lại một câu chuyện liên quan đến nàng nỗi khổ hạnh của Nàng Mạnh Khương - người thiếu phụ có chồng đi phu xây dựng vạn lý trường thành.

Tương truyền rằng “Nàng thương nhớ chồng, đi 10 ngàn dặm đường để thăm chồng bị bắt đi xây thành, đến nơi thì chồng nàng đã chết rồi. Xung quanh chỉ là rừng núi và đá. Không biết kiếm xác chồng ở đâu, nàng tuyệt vọng, khóc mấy ngày mấy đêm, khóc tới nỗi chính cái thành cũng phải mủi lòng, tự động tách ra cho nàng tìm thấy hài cốt chồng”. Biết bao ai oán, nước mắt và lửa hận thù nhà Tần đã được thêu dệt nên từ chính công trình này. 

Một tranh cãi nảy lửa khác xoay quanh câu hỏi “liệu vạn lý trường thành có được nhìn thấy từ vũ trụ bằng mắt thường hay không” xuất hiện giữa các nhà khoa học hiện đại khi bàn về công trình vĩ đại được xây đắp trong khoảng trên 1800 năm này.

Vào khoảng những năm 1938, trong một cuốn sách thứ hai về những kỳ quan của Richard Halliburton đã có nhấn mạnh về sự kiện kỳ quan nhân tạo này là vật duy nhất được nhìn thấy từ Mặt trăng. Điều này gây phấn khích cho tín đồ của công trình này trong một thời gian dài. Theo thời gian, điều này gần như trở thành một chân lý mỗi lần nhắc đến vạn lý trường thành. Thậm chí đến tác giả Arthur Waldron - tác giả của một cuốn sách đáng độc nhất về công trình này cũng chỉ ra rằng, đây chính là sự thật. Tiếp đó, một nhà khoa học người Mỹ là Gene Cernan khẳng định “Ở quỹ đạo Trái Đất từ 160km đến 320km, Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc có thể nhìn thấy được bằng mắt thường.”

Tuy nhiên, khi khoa học thiên văn phát triển đến đỉnh cao và những lần bay vào vũ trụ của càng nhiều nhà khoa học đến những giả thuyết về khoảng cách quá lớn từ mặt trăng đến Trái Đất hay từ từ trái đất đến tàu con thoi bay trên quỹ đạo, những ý kiến trái chiều khác lại nổ ra, cho rằng, điều này là không thể. Trong đó nhà du hành Trung Quốc tên Dương Lợi Vĩ đã trải qua đến trên 21 giờ trong vũ trụ và có đến  14 lần bay trên Trái Đất để quan sát.

Cuối cùng sau chuyến công du và đặt chân lên mặt đất, ông đã xác nhận trên song truyền hình rằng, không thể nhìn thấy công trình vĩ đại của Trung Hoa Dân Quốc từ vũ trụ khi dùng mắt thường.

Điều này khiến cho giáo dục của đất nước tỷ dân phải đính chính là những thông niêm yết trên sách giáo khoa. Những nhà du hành khác có Armstrong hay  William Pogue chỉ có thể quan sát được từ vũ đạo trái đất trong điều kiện tốt và có trang thiết bị hỗ trợ như ống nhòm.

Trên đây chính là những thông tin xoay quanh vạn lý trường thành - kỳ quan vĩ đại của Trung Quốc. Hi vọng rằng, những thông tin này thực sự hữu ích với tất cả các bạn.