9 Loại Trí Thông Minh và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp nhất

1. Nền tảng của thuyết “đa trí thông minh”

Trước khi đi vào khám phá về 9 loại trí thông minh, chúng ta hãy dành đôi phút để điểm qua nguồn gốc của khái niệm này. 9 loại trí thông minh hay thuyết đa trí thông minh (Multiple Intelligences (MI) được công bố lần đầu tiên trước công chúng vào 1983 bởi nhà tâm lý học phát triển nổi tiếng người Mỹ Howard Gardner. 

Thông qua quyển sách “Frames of mind”, Howard Gardner đã thể hiện chi tiết các luận điểm, nghiên cứu để chứng minh nội dung, trí thông minh của con người đích thị được chia thành nhiều loại khác nhau và đại diện cho từng loại tính cách, tài năng của mỗi người thay vì tính độc nhất định nghĩa sự thông minh là có tuy duy logic trong hàng loạt nghiên cứu trước đó. Sự đa dạng về trí thông minh này chính là tiền đề để mỗi cá nhân tự tin về bản thân mình hơn cũng như dễ thành công về các quyết định quan trọng trong lựa chọn nghề nghiệp. Mặc dù vấp phải không ít phản đối từ hội đồng nghiên cứu về trí tuệ khác, tuy nhiên một điều không thể phủ nhận được là lý thuyết này vẫn nhận được vô vàn sự yêu thích từ phía các chuyên gia giáo dục lẫn người trẻ trên toàn thế giới. 

Biểu hiện rõ nhất chính là sự “viral” của các bài kiểm tra MI (Đa trí thông minh) trước quá trình tìm việc đến các bài học về tâm lý vẫn đang được các giáo viên đón nhận và truyền dạy trên các giảng đường.

 Đặc biệt, thuyết “đa trí thông minh” của Howard Gardner chính là chiếc phao cứu sinh cho những người tìm việc không tự tin vào bản thân tìm được định hướng nghề nghiệp đúng đắn, ngay cả khi họ không thực sự xuất sắc về tư duy logic. 

2. Khám phá 9 loại trí thông minh và gợi ý nghề nghiệp lý tưởng

2.1. Trí thông minh logic - toán học (Logical - Mathematical Intelligence)

Đây là loại trí thông minh “thống trị” và quan trọng nhất, đại diện cho lý thuyết đa trí thông minh của Howard Gardner. Trước đây, Logical - Mathematical Intelligence được xếp riêng biệt và là thành tố cấu thành trí thông minh của con người đại diện bởi khả năng phân tích, suy luận logic và giải quyết các vấn đề về tính toán một cách nhanh chóng. Nhưng theo thuyết đa trí thông minh, Trí thông minh logic - toán học chỉ là một trong những “gương mặt”đại biểu cho trí khôn của con người. 

Trong đó, nhà tâm lý học phát triển người Mỹ cũng nhấn mạnh trong nghiên cứu của mình rằng, những người sở hữu trí thông minh này thường có khả năng làm việc với các khái niệm trừu tượng, tìm ra các mô hình và cấu trúc phức tạp, đồng thời có sự hiểu biết sâu sắc về các quy luật tự nhiên. 

Một số đặc điểm nổi bật của những người sở hữu trí thông minh Logic - toán học chính là khả năng tư duy và phân tích có hệ thống, có niềm đam mê giải quyết các vấn đề về tính toán hoặc các trò chơi trí tuệ, đặc biệt là khả năng lập luận và suy luận mạnh mẽ và đưa ra các quyết định chính xác. 

Họ cũng là những người không nề hà thời gian để tiến hành các nghiên cứu và thí nghiệm để chứng minh cho quan điểm của mình. Những biểu hiện này dễ tìm thấy ở những nhà lãnh đạo đại tài trên thế giới như Bill Gate, Mark Zuckerberg hay ông chủ Tesla Elon Musk - những người đang làm chủ bảng xếp hạng người giàu nhất thế giới hiện nay. Sẽ không ngoa khi nói rằng, Trí thông minh logic - toán học đang dẫn đầu danh sách loại trí thông minh giúp con người gây dựng sự nghiệp thành công nhất. Bài kiểm tra để kiểm tra  Trí thông minh logic - toán học thường gặp nhất hiện nay chính là bài test chỉ số IQ.

Theo khảo sát thú vị từ các chương trình và phần mềm đánh giá trí thông minh logic - toán học ở cái thiên tài thế giới hiện nay, Bill Gates, ông chủ Facebook, hay Elon Musk được cho là đang sở hữu trí thông minh logic toán học hơn người, dao động ở mức 152- 160, trong khi người bình thường chỉ khoảng từ 80 - 115 (đơn vị thông minh). 

Với những đặc điểm đã phân tích, những người sở hữu trí thông minh logic - toán học có nhiều lựa chọn trong sự nghiệp của mình điển hình như Lập trình viên, nhà khoa học nghiên cứu, kế toán, các chuyên gia phân tích dữ liệu. 

Họ cũng là những người có năng lực giải quyết vấn đề phức tạp và đề xuất các giải pháp hiệu quả trong lĩnh vực tài chính, khoa học, kinh tế, công nghệ,...kết hợp với các kỹ năng mềm cần thiết, đây chính là nền tảng hoàn hảo cho sự nghiệp lãnh đạo, quản lý. 

2.2. Trí thông minh về ngôn ngữ (Linguistic Intelligence)

Trước đây, khi thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner chưa được phổ biến, những người có năng lực đặc biệt về ngôn ngữ chỉ được đánh giá là những người mạnh về “não phải” hay có tư duy cảm xúc tốt. Tuy nhiên, những đánh giá này khá chung chung. 

Cho đến thuyết “đa trí thông minh”, khái niệm trí thông minh về ngôn ngữ (Linguistic Intelligence) chính thức lộ diện và thuyết phục các nhà giáo dục. Trí thông minh ngôn ngữ phản ánh năng lực sử dụng từ ngữ hiệu quả, bao gồm cả khía cảnh nói và nghe, viết, đọc. Những người sở hữu trí thông minh ngôn ngữ thường có cảm thấy thú vị mỗi khi học ngoại ngữ dù với một vài người tiếp cận với một ngoại ngữ mới là cực kỳ “đau đầu”, họ cũng có khả năng thuyết phục người khác qua lời nói và khả năng viết lách. Một vài đặc điểm quan trọng sau đây được đưa đến bởi timviec365.vn sẽ giúp bạn kiểm tra cơ bản xem mình có phải thuộc nhóm trí thông minh này hay không:
-Yêu thích và giỏi trong quá trình sử dụng từ ngữ: Điển hình như đọc và viết.

-Khả năng giải thích, lập luận, truyền đạt thông tin một cách rõ ràng, thuyết phục.

- Có hứng thú với việc đọc sách, học ngoại ngữ, sáng tác. 

Khác với trí thông minh logic toán học đại diện bởi các nhà toán học, kỹ sư phân tích số liệu, kế toán, trí thông minh ngôn ngữ thường được sở hữu bởi các nhà văn, nhà báo, diễn giả, và luật sư,...

Về ứng dụng trong quá trình lựa chọn nghề nghiệp, nếu bạn sở hữu trí thông minh ngôn ngữ sở hữu tất cả những thế mạnh giúp bạn chinh phục sự nghiệp ở các lĩnh vực truyền thông, văn học và giáo dục ví dụ như: Marketing, nhà văn, sáng tạo nội dung số, luật sư, diễn giả, phóng viên, biên- phiên dịch,...So với những người sở hữu trí thông minh khác, điểm mạnh của bạn chính là khả năng để tạo ra các tác phẩm văn học, giảng dạy ngôn ngữ, hoặc thậm chí là trong các cuộc tranh luận và đàm phán. Vậy nên hãy tận dụng nhé.

2.3. Trí thông minh thị giác không gian (( Visual Spatial Intelligence)

Trước  Howard Gardner, hầu hết chúng ta bị thao túng bởi lý thuyết “những người sở hữu năng lực sáng tạo nói chung để có thể dễ dàng và giỏi trong  việc tưởng tượng, trực quan hóa hình ảnh và không gian”. Thế nhưng, thực tế đã chứng minh rằng, việc vận dụng trí tưởng tượng nói chung không đủ, bạn cần đến một năng lực đặc biệt để hiểu biết về hình học, cấu trúc không gian và đặc biệt là nhận diện được các đối tượng từ trong không gian ở nhiều góc độ khác nhau. 

Biểu hiện thú vị chúng minh cho lý thuyết này là dù hai người đều giàu khả năng sáng tạo tốt như một nhà văn và một kiến trúc sư không thể đổi được công việc cho nhau. Đây cũng là cơ sở cho Trí thông minh thị giác không gian ra đời. Một số đặc điểm cho những người sở hữu loại trí thông minh này chính là khả năng nhận diện và phân tích hình ảnh và màu sắc, các mối tương tác trong không gian tốt, năng lực tưởng tượng, sắp xếp hình ảnh và vật thể trong không gian tốt cùng với đó là đam mê vẽ, tạo mẫu hoặc thiết kế cũng như thích làm việc với bản đồ (năng lực điều hướng). 

Với những đặc điểm này, Trí thông minh thị giác không gian chính là thứ vũ khí lợi hại giúp bạn chinh phục các lựa chọn nghề nghiệp hấp dẫn, điển hình như kiến trúc sư, họa sĩ, Designer, kỹ năng kiến trúc, nội thất và các ngành khác trong nghệ thuật thị giác. Những người sở hữu trí thông minh Trí thông minh thị giác không gian (Spatial Intelligence).

2.4. Trí Thông Minh Âm Nhạc (Musical Intelligence)

Các nhà soạn nhạc đại tài trên thế giới như Mozart hay So-phanh trước đây được xếp vào danh sách những khối óc EQ vĩ đại nhất, sau thuyết đa trí thông minh của Howard Gardner được xếp vào nhóm trí thông minh âm nhạc - (Musical Intelligence). Những ca sĩ nổi tiếng hiện nay đến các nhà thu âm, nhà sản xuất âm nhạc lừng danh cũng được xếp vào nhóm người sở hữu trí thông minh này. 

Theo giáo sư Howard Gardner, trí thông minh âm nhạc chi phối khả năng nhận biết và tạo ra âm thanh, nhịp điệu và âm sắc. Những người có trí thông minh âm nhạc tốt thường có khả năng dễ dàng phân biệt các nốt nhạc, hiểu được cấu trúc các âm nhạc, cảm âm tốt, có cảm xúc để sáng tạo lời bài hát, chơi nhạc cụ, đặc biệt là khả năng ca hát. Nó đối lập hoàn toàn với những người thưởng thức âm nhạc như “Đàn gảy tai trâu”. Nếu sở hữu nhiều hơn hai các đặc điểm sau đây: Bạn có khả năng sở hữu trí thông minh âm nhạc không tồi: Đầu tiên là có khả năng phân biệt phân biệt, nhận biết các giai điệu, nhịp điệu, thích và có khả năng sáng tạo và biểu diễn, có trí nhớ âm nhạc tốt và thích chơi nhạc cụ, nghe nhạc, sáng tác nhạc. Nếu thực sự sở hữu những đặc điểm này, bạn đang đủ các tiêu chuẩn để theo đuổi sự nghiệp âm nhạc như ca sĩ, nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc, giảng viên dạy nhạc hoặc chuyên gia trong lĩnh vực âm thanh như kỹ sư âm thanh, hòa âm, nhà phê bình âm nhạc. Dĩ nhiên, để có thể phát triển sự nghiệp giải trí này, ngoài trí thông minh âm nhạc, bạn cần sự rèn luyện nghiêm túc và sự hết mình khi theo đuổi sự nghiệp. 

2.5. Trí thông minh thân thể ((Bodily-Kinesthetic Intelligence)

Nếu theo đuổi tư duy cũ về trí thông minh, có vẻ bạn đã cảm thấy hài lòng về sự phân chia về thông minh đã được trên đây, trên đây, tuy nhiên theo cha đẻ của thuyết đa trí tuệ, còn nhiều khía cạnh khác bộc lộ trí thông minh của con người, từ đó giúp định hướng nghề nghiệp tốt hơn mà rất nhiều người bỏ qua. Một trong số đó phải kể đến Trí Thông Minh Thân Thể.  Trí Thông Minh Thân Thể hay được biết nhiều hơn với cái tên Bodily-Kinesthetic Intelligence phản ánh khả năng sử dụng cơ thể để thực hiện các ý tưởng và tạo ra các sản phẩm mới mẻ.

Những người sở hữu trí thông minh thân thể có thể dễ dàng thực hiện các động tác trên cơ thể họ một cách thuần thục, có kỹ năng thể thao hoặc nghệ thuật biểu diễn, mà những người khác nhìn vào chỉ có thể thán phục, trầm trồ. Những điều mà bạn nhìn thấy ở những diễn viên múa, vận động thể thao, những diễn viên xiếc. Đặc điểm nổi bật nếu bạn sở hữu trí thông minh này chính là đam mê các hoạt động thể thao, hát, nhảy, các hoạt động đòi hỏi sự dẻo dai của cơ thể, đặc biệt là khả năng bắt chước các hành động thực tế giỏi. 

Với những phân tích này, những người có trí thông minh thân thể có tiềm năng phát triển sự nghiệp của mình ở mảng liên quan đến thể thao, mua, diễn xuất, vũ đạo. Họ có thể trở thành có huấn luyện viên thể thao, nghệ sĩ biểu diễn, vận động viên nếu được được đào tạo một cách bài bản và rèn luyện nghiêm túc.

2.6. Trí thông minh giao tiếp

 Một trong những kỹ năng nổi bật khác trong top những trí thông minh ở những lãnh đạo cấp cao chính là trí thông minh giao tiếp - Interpersonal Intelligence, loại trí thông minh mà trước đó được xếp trong nhóm trí thông minh cảm xúc. Biểu hiện của những người sở hữu trí thông minh giao tiếp thường hiểu rõ tâm và đồng cảm với cảm xúc của người khác, nói chuyện tốt, thuyết phục và hợp tác, đàm phán tốt, khả năng hòa giải và giải quyết xung đột tốt, họ cũng có khả năng làm chủ cảm xúc thượng thừa. Những đặc điểm này hoàn toàn phù hợp để bạn lựa chọn các công việc về các lĩnh vực kinh doanh, bán hàng, quản lý, tư vấn, giáo dục,... - các công việc yêu cầu sự giao tiếp và thấu hiểu người khác. Ở cấp cao nhất của loại trí thông minh này, bạn có cơ hội chinh phục các vị trí lãnh đạo doanh nghiệp, huấn luyện viên, chuyên gia về dịch vụ khách hàng.

 2.7. Trí Thông Minh Nội Tâm (Intrapersonal Intelligence)

Trí thông minh nội tâm hay Intrapersonal Intelligence là Loại trí thông minh tiếp trong danh sách tốp 9 trí thông minh được phân loại bởi giáo sư Howard Gardner. Trí thông minh nội tâm được nhìn nhận bởi khả năng hiểu và nhận thức về cảm xúc, tư duy cá nhân, động cơ bản thân. Biểu hiện của những người sở hữu tư di nội tâm mạnh mẽ chính là có nhận thức rất tốt và năng lực kiểm soát cảm xúc. 

Những đặc điểm điển hình giúp bạn kiểm tra xem mình có thuộc nhóm trí thông minh nay không chính là: Khả năng suy ngâm và phản ánh bản thân, thích làm việc độc lập và tìm kiếm sử bình yên trong tâm hồn mình. Đây cũng là những đặc điểm nổi bật bạn tìm thấy ở những con người hướng nội. 

Rất nhiều người e sợ sự đặc điểm thích “tách riêng” của mình sẽ ảnh hưởng đến quá trình chinh phục sự nghiệp, nhưng với cha đẻ của thuyết đa trí thông minh, điều này hoàn toàn không bị ảnh hưởng. Thay vì những lựa chọn nghề nghiệp tiếp xúc với bên ngoài, những người sở hữu trí thông minh nội tập có thể thành công trong những nghề đòi hỏi sự độc lập, nghiên cứu, sáng tạo. Họ cũng năng lực để trở thành những nhà tâm lý học, chuyên gia phát triển bản thân. 

2.8. Trí Thông Minh Tự Nhiên (Naturalistic Intelligence)

Nếu như trí thông minh nội tâm chi phối khả năng khả năng nhận thức bản thân thì trí thông minh tự nhiên - Naturalistic Intelligence thể hiện sự am hiểu và năng lực nhận biết, phân biệt các thành tố trong tự nhiên. Những người trong nhóm trí thông minh này cực kỳ yêu thích cuộc sống tự nhiên, có thể dễ dàng nhận diện các loại động thực vật và các hiện tượng tự nhiên. Họ cũng thích hoạt động ngoài trời và tìm được niềm vui vô bờ bến khi được hòa mình và nghiên cứu về thiên nhiên.

Với những đặc điểm này, người sở hữu trí thông minh tự nhiên có thể theo đuổi sự nghiệp sinh học, bảo tồn động vật, môi trường hay nông nghiệp. Bạn cũng sở hữu nhiều phẩm chất để trở thành những nhà nghiên cứu môi trường, các chuyên gia bảo hệ động vật hoang giã.

2.9. Trí Thông Minh Tinh Thần (Existential Intelligence)

Loại trí thông minh quan trọng nằm trong tốp 9 những loại trí thông minh là trí thông minh tinh thần hay Existential Intelligence. Nghe có vẻ lạ lùng, tuy nhiên, trí thông minh tinh thần lại đóng vai trò quyết định đến sự tồn tại của các bộ môn, tôn giáo trên thế giới qua hàng nghìn năm nay - Triết học và Tôn giáo. Đặc điểm nổi bật nhất của nhóm trí thông minh tinh thần chính là khả năng đặt câu hỏi về sự tồn tại của con người, ý nghĩa của cuộc sống từ đó nảy ra ra các triết lý sâu sắc. Loại trí thông minh này cũng giúp con người suy ngẫm sâu sắc về các vấn đề về nhân sự, vũ trụ. 

Đặc biệt, người sở hữu trí thông minh tinh thần thường sống cùng đam mê bằng việc tìm việc nghiên cứu các lý thuyết về triết học và tôn giáo. Những đặc điểm này là cơ sở để họ có thể theo đuổi sự nghiệp nhà khoa học xã hội trên các lĩnh vực triết học, tôn giáo, văn hóa. 

Trên đây chúng ta vừa cùng timviec365.vn điểm mặt 9 loại trí thông minh hiện nay đang chi phối sự phát triển của con người đồng thời ảnh hưởng sâu đến quá trình định hướng nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Trên thực tế, không nhiều người cùng lúc sở hữu cả 9 loại trí thông minh này một cách bẩm sinh, tuy nhiên có thể rèn luyện tích cực để trau dồi và bồi dưỡng. Mặc khác, thuyết đa trí thông minh của Howard Gardner đã cách mạng hóa cách chúng ta nhận thức về trí thông minh

Bằng cách mở rộng khái niệm trí thông minh vượt ra ngoài những khả năng logic truyền thống, Gardner đã tạo ra một cách hiểu toàn diện và cá nhân hóa hơn về tiềm năng con người. Dù bạn là một nghệ sĩ, vận động viên, giáo viên hay nhà khoa học, việc nhận thức được điểm mạnh riêng biệt của mình trong các lĩnh vực trí thông minh khác nhau có thể giúp định hướng sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp của bạn. Do đó, cũng đừng buồn nếu bạn không sở hữu trí thông minh logic toán học, bởi lẽ những trí thông khác sẽ luôn đồng hành cùng với bạn để chinh phục những cơ hội nghề nghiệp khác, những công việc mà bạn đam mê và phù hợp với năng lực thực tiễn của mình. Bên cạnh đọc và suy ngẫm về các đặc điểm mà timviec365 đã đề cập bạn cũng có thể linh hoạt làm bài trắc nghiệm tính cách MI để xác định mình thuộc nhóm trí thông minh nào nhé.