Nghề sơn mài - một nét đẹp văn hóa làng nghề cần lưu giữ

1. “Sơn mài” là gì?

Sơn mài được coi là đặc trưng của nền hội họa Việt Nam. Theo tương truyền thì vào năm 1443 được cụ Trần Lư sử dụng và từ đó mệnh danh là “ông tổ sơn mài”. Chất liệu làm nên sơn mài là nhựa cây sơn trộn chung với bột màu và sẽ được đem mài bóng để tạo nên sự độc đáo và đặc biệt của sơn mài. 

Từ “sơn mài” là có nguồn gốc từ những bức tranh và sản phẩm sơn mài được tô vẽ sau đó mài đi mài lại rất nhiều lần để nhằm đạt được màu thật độc đáo và đặc biệt theo ý muốn sau đó người ta phủ lên đó một lớp nhựa rồi đánh bóng bề mặt đó lên. Nghề sơn mài sẽ sử dụng nhiều những chất liệu truyền thống như là sơn then, sơn cánh gián, sơn son, thếp vàng, vỏ trai, thếp bạc,... đó là những chất liệu thông dụng nhất. Mãi cho tới năm 1930 thì các họa sĩ Việt Nam mới tìm tòi và ra sáng kiến mới để thêm những chất liệu mới vào để phát triển nghề sơn mài như là gáo dừa, vỏ trứng, gỗ, cật tre,...

Những vật liệu trên sẽ được vẽ trên nền tối hoặc là nền màu đen. Công đoạn cuối sẽ đánh bóng lớp phủ bề mặt để sản phẩm ra lò có bề mặt sáng loáng đẹp mắt đầy sang trọng tới tay khách hàng sành chơi đồ sơn mài. Có thể nói những tác phẩm sơn mài được tạo nên bằng các giai đoạn kỳ công và tỉ mỉ từ đó tạo nên các mặt hàng bắt mắt và đầy tính thẩm mỹ cuốn hút với người tiêu dùng.

Sơn mài có nhiều đặc điểm độc đáo đó là một câu chuyện tưởng chừng như chỉ có trong truyền thuyết đó chính là để lớp sơn ấy mau chóng khô thì phải để ở nơi tối và có mức độ ẩm cao, để nhìn thấy rõ họa tiết thì ta phải mài sơn lên mới có thể thấy được. 

Những nghệ sĩ họa sĩ Việt Nam có bề dày kinh nghiệm và khối lượng kiến thức đáng ngưỡng mộ cũng phải công nhận rằng làm các tác phẩm sơn mài là cực kỳ khó và không dễ dàng để có thể tạo ra các sản phẩm hoàn hảo đáp ứng đúng kỹ thuật và đạt được chuẩn về tính thẩm mỹ. Kỹ thuật vẽ sơn mài thực sự là rất khó, màu sắc khi hoàn thành lại khá là ngẫu nhiên chính vì thế mà hiệu quả của thành phẩm là hết sức bất ngờ. 

Với nghề sơn mài truyền thống và cả hiện đại thì chất liệu được sử dụng đa dạng nhưng gồm có 3 thành phần chính là sơn, màu và các phụ liệu khác. Cụ thể thì trong sơn được lấy từ nhựa của cây sơn (trước thì người ta hay lấy cây sơn từ Phú Thọ) hoặc là nhựa thông, dầu trẩu, dầu tràm; màu thì chính là các loại bột màu trước đây chủ yếu là màu đen và màu đỏ của sơn cánh gián, thành phần chủ yếu của các loại chất vô cơ mà khi ở dưới sự tác động của ánh mặt trời thì rất bền màu; những chất liệu trang trí khác.

Những công đoạn làm nên sản phẩm sơn mài yêu cầu chọn nguyên liệu cũng như là kỹ thuật rất công phu, những nghệ sĩ họa sĩ sơn mài thực sự là những người rất khéo léo và yêu nghề sơn mài mới có thể tạo nên những sản phẩm khiến khách hàng yêu thích đến vậy.

Việc làm Lao động phổ thông tại Hồ Chí Minh

2. Ba làng nghề còn tồn tại ở Việt Nam

Những ngành nghề truyền thống đều có giá trị tinh thần, văn hóa, lịch sử to lớn chính bởi thế mà sự bảo tồn văn hóa, lưu giữ là rất quan trọng. Hiện tại trên cả nước ta chỉ còn 3 làng nghề ở 3 địa phương còn làm nghề sơn mài và bán các sản phẩm này. Đây tuy là con số nhỏ nhưng tính đến nay còn truyền được nghề truyền thống như vậy cho đời sau cũng là một tín hiệu tốt và là một việc ý nghĩa để con cháu đời sau tiếp tục được biết tới và thực hành kỹ thuật làm tranh sơn mài. Ở mục này chúng ta sẽ tìm hiểu xem 3 làng nghề đó diễn ra ở những đâu nhé!

2.1. Làng Hạ Thái, huyện Thường Tín, Hà Nội

Làng nghề sơn mài Hạ Thái được diễn ra ở xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, Hà Nội đã có lịch sử trên 200 năm. Trong quá khứ thì làng nghề này được làm chủ yếu ra các sản phẩm đồ thờ đồ cúng để phục vụ người dân mua hàng trong nhu cầu văn hóa tâm linh nhưng khi thời đại phát triển hơn thì ngày nay với xu hướng của thị trường khách hàng lại mua những sản phẩm khác của sơn mài, nên làng nghề sơn mài Hạ Thái đã phát triển hơn và bày bán những sản phẩm đa dạng phong phú về mẫu mã hơn nữa, phù hợp với đời sống sinh hoạt hàng ngày như là bình hoa, lọ hoa, đĩa ăn, khay, đĩa bày trang trí, hộp đựng trang sức, tranh phong cảnh, những đồ trang trí trong phòng, tranh sơn mài, quà tặng, đồ kỷ niệm, vật lưu niệm,...

Những người nghệ nhân trong làng đã sáng tạo ra những sản phẩm bằng những kỹ thuật hiện đại khi pha chế và thay đổi những công đoạn sơn để đổi mới cải tiến cho sản phẩm khiến cho sản phẩm làm ra bóng, bền, đẹp hơn nữa. Sản phẩm của làng nghề sơn mài ở xã Duyên Thái huyện Thường Tín này đã chinh phục được những khách hàng ở trong nước và nhiều khách thị trường như là châu Á, châu Âu, châu Mỹ, Đông Sơn, Úc, Đông Âu, …

Làng nghề sơn mài Hạ Thái, Duyên Thái đã cùng với sự sáng tạo không ngừng nghỉ của những người nghệ nhân vôn cùng tinh tế và tài năng đã góp phần không hề nhỏ làm đẹp cho đời và tạo nên nghệ thuật cho nghề truyền thống của nước nhà. Song song với giá trị về tinh thần thì làng nghề sơn mài cũng giúp cho đời sống sinh hoạt và kinh tế tài chính của người dân tăng lên đáng kể, giảm đi nỗi lo về thất nghiệp của một số lượng người lao động. Làng nghề sơn mài với truyền thống khoảng 200 năm lịch sử kết hợp cùng với sự sáng tạo của người nghệ nhân quả thực đã đem lại rất nhiều ích lợi.

Việc làm Lao động phổ thông tại Hà Nội

2.2. Làng nghề sơn mài Cát Đằng, Nam Định

Làng nghề sơn mài Cát Đằng được ngụ tại xã Yên Tiến (Ý Yên), tỉnh Nam Định và có bề dày lịch sử theo tuyên truyền là hơn 600 năm. Thông qua các thời kỳ hình thành và phát triển cho tới này những người nghệ nhân tại làng nghề sơn mài Cát Đằng vẫn tiếp tục giữ lửa yêu nghề và làm ra những sản phẩm rất tuyệt vời. Họ sản xuất những sản phẩm sơn mài trên bề mặt gỗ chủ yếu là những loại ngai, ỷ, kiệu, tượng, tranh, … để phục vụ cho những sinh hoạt tôn giáo, đồng thời để có thể phát triển thêm nhiều mẫu mã sản phẩm tiêu dùng, những sinh hoạt phù hợp với nhu cầu của thị trường ở trong nước và cả ở những nước quốc tế thông qua xuất khẩu ra nước ngoài.

Làng nghề ở Nam Định này được coi như làng nghề có nhiều danh tiếng suốt mấy trăm năm nay, xứng đáng đứng vị trí nhất nhì trong các làng nghề sơn ở châu thổ Bắc Bộ. Trải qua nhiều năm tháng lịch sử, những người thợ sơn mài Cát Đằng tài năng đã sử dụng bàn tay khối óc của mình để có thể tạo ra những sản phẩm thực sự đem lại hiệu quả cao, đem lại dấu ấn cho các sản phẩm đã được chuyển tới mọi miền đất nước phản ảnh được nhiều chủ đề: miêu tả thể hiện những linh vật long, ly, quy, phụng; mai, lan, cúc, trúc,... cho đến những sản phẩm, tác phẩm về làng quê nông thôn và sản xuất ra các sản phẩm nông nghiệp như là rừng cọ, đồi chè, cảnh nông dân đi gặt, cấy lúa, chăn trâu ngoài đồng, câu cá, đánh bắt thủy sản,... những hình ảnh được thể hiện trên bề mặt của những bức tranh sơn mài hoặc đồ vật trang trí trong nhà, những đồ gia dụng có trong gia đình,...

2.3. Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp, Bình Dương

Và làng nghề còn lại ở trong khu vực miền Nam, cụ thể là tỉnh Bình Dương. Làng nghề sơn mài này có vị trí nằm ở ven thành phố Thủ Dầu Một - Bình Dương, cách so với thành phố Hồ Chí Minh khoảng chừng 30km. Đây là nơi nổi tiếng với người dân trong nước và nước ngoài về những sản phẩm sơn mài truyền thống cũng như là sơn mài ứng dụng cùng với chất lượng và sự tinh xảo nhẹ nhàng mang đậm phong cách Á Đông.

Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp nổi tiếng được khách hàng ưa chuộng và yêu thích nhiều về sự tỉ mỉ cẩn thận. Từ công đoạn nguyên liệu gỗ cho tới khâu cuối cùng của sản phẩm là phải trải qua quá trình tổng cộng 25 công đoạn, mỗi một công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác, tận tâm, tập trung. Những cơ sở ở tại làng có thể có nhiều sản phẩm phù hợp đáp ứng cho người dùng. Làng nghề này hiện tại đã được ở trong danh sách giá trị phi vật thể quốc gia.  

Nếu bạn có sự yêu thích và tìm hiểu đối với các ngành nghề truyền thống của dân tộc thì bạn hoàn toàn có thể truy cập vào trang web timviec365.vn để có cho mình những thông tin đầy đủ của mọi ngành nghề ở đây. Những bài viết được update thường xuyên về những vấn đề về công việc, việc làm, tuyển dụng, tìm việc được giải thích và trình bày đầy đủ cho bạn.

Tuyển dụng

Những định nghĩa, thuật ngữ, từ viết tắt được các tác giả nghiên cứu kỹ lưỡng và đưa vào bài viết chắc chắn sẽ không làm bạn thất vọng. Ở trong trang web cũng có sẵn cho bạn những mẫu CV vô cùng chuyên nghiệp và bắt mắt giúp cho bạn có thể ứng tuyển bất kỳ công việc nào bởi các mẫu CV được thiết kế với từng thể loại lĩnh vực công việc khác nhau cho bạn lựa chọn. Trang web này là nơi kết nối nhà tuyển dụng và các ứng viên. 

Thông qua bài viết có lẽ bạn đã hiểu hơn về nghề sơn mài rồi phải không? Để có thêm nhiều thông tin về nghề nghiệp bạn có thể tham khảo thêm ở timviec365.vn nhé, hãy thử trải nghiệm và nhận thấy sự tiện ích và nhanh chóng mà trang web này mang tới cho bạn.