Hướng dẫn bạn cách lập bản thuyết minh báo cáo tài chính

1. Mục đích của bảng Thuyết minh báo cáo tài chính là gì?

Mục đích giống như một ngọn đuốc sáng giúp người ta hiểu rõ lý do thực hiện một nhiệm vụ, hành động nào đó. Thế nên, con người chỉ có tiến hành công việc khi đã xác định rõ mục đích. Lập bản thuyết minh báo cáo tài chính cũng vậy, bạn chỉ có thể xây dựng văn bản này hiệu quả nếu hiểu được vì sao mình cần làm điều đó.

Có hai mục đích chính khi chúng ta xây dựng văn bản thuyết minh báo cáo tài chính:

Thứ nhất, thuyết minh báo cáo tài chính được xem là bộ phận quan trọng luôn luôn phải xuất hiện cùng với Báo cáo tài chính. Sự xuất hiện của nó có chức năng để tường thuật lại hay cũng có thể là phân tích một cách chi tiết nguồn dữ liệu đã được thể hiện ở trong các loại văn bản sau: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ,… hay đáp ứng bất cứ nhu cầu phân tích, tường thuật nào đó mà nghiệp vụ kế toán yêu cầu.

Thứ hai, bản TMBCTC cũng làm những nhiệm vụ đa năng khác. Bên cạnh việc phân tích nội dung của các báo cáo trên. Điều này tùy thuộc vào sự cân nhắc kỹ lưỡng của doanh nghiệp.

Việc làm kế toán - kiểm toán tại Hà Nội

2. Nguyên tắc của việc xây dựng bản Thuyết minh Báo cáo tài chính

Nguyên tắc xây dựng Thuyết minh Báo cáo tài chính là một trong những điều quan trọng đầu tiên bạn cần nắm bắt được để hướng tới việc hoàn thiện Thuyết minh Báo cáo tài chính. Khi xây dựng báo cáo tài chính, chúng ta cần đảm bảo một số nguyên tắc sau đây:

- Nguyên tắc thứ nhất - lập Báo cáo Tài chính theo năm: bản Thuyết minh báo cáo Tài chính sẽ được xây dựng dựa trên quy định đã được đưa trong Chuẩn mực kế toán, đó là quy định “Trình bày Báo cáo Tài chính” và làm theo hướng dẫn cụ thể.

- Nguyên tắc thứ hai – lập Báo cáo tài chính giữa các niên độ, áp dụng cho cả dạng đầy đủ và dạng tóm tắt, kế toán sẽ lập TMBCTC một cách có chọn lọc và cũng dựa trên cơ sở của Chuẩn mực kế toán tại mục “Báo cáo Tài chính giữa niên độ”, làm theo hướng dẫn.

- Nguyên tắc thứ ba – Trình bày đáp đứng nội dung theo quy định, bao gồm:

+ Thông tin của cơ sở lập và trình bày bản Thuyết minh Báo cáo Tài chính, áp dụng cho các trường hợp quan trọng

+ Thông tin cần được trình bày theo các quy định ghi trong Chuẩn mực kế toán. Chú ý: chỉ trình bày các thông tin quan trọng.

+ Đưa những thông tin bổ sung chưa được nêu ở trong bất cứ bản Báo cáo tài chính nào khác và đó lại là những thông tin quan trọng để đảm bảo đáp ứng sự hợp lý và yêu cầu về tính trung thực về nội dung báo cáo tình hình tài chính công ty.

- Nguyên tắc thứ 4 – Trình bày có hệ thống trong Thuyết minh Báo cáo tài chính.

Việc làm nhân viên kế toán

3. Những cơ sở nào làm căn cứ cho bạn lập bản Thuyết minh Báo cáo tài chính?

Để xây dựng bản Thuyết minh báo cáo này, bạn cần dựa vào rất nhiều cơ sở,. Bao gồm:

- Các loại báo cáo, văn bản liên quan: Báo cáo kết quả của hoạt động kinh doanh, Bảng cân đối kế toán, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ,…

- Sỏ sách kế toán tổng hợp, sổ kế toán, thẻ kế toán, bảng tổng hợp kế toán chi tiết

- Bản thuyết minh Báo cáo tài chính của năm trước

- Tình hình hoạt động thực tế của doanh nghiệp

4. Nội dung của bản Thuyết minh Báo cáo Tài chính

4.1. Đặc điểm hoạt động DN

Đây là phần mở đầu của nội dung bản TMBCTC. Bạn cần phải hoàn thiện đầy đủ các mục sau đây:

* Hình thức sở hữu vốn

 Người lập sẽ điền vào một trong những hình thức “Công ty Cổ phần, Công ty Nhà nước, Công ty TNHH, Công ty hợp danh, Công ty tư nhân”. Trong trường hợp doanh nghiệp của bạn có vốn đầu tư từ các đơn vị nước ngoài thì bạn sẽ phải thuyết minh một cách rõ ràng các nội dung: tên quốc gia, vùng lãnh thổ của các nhà đầu tư, dù chủ đầu tư có quốc tịch Việt Nam hay nước ngoài vẫn cần thuyết minh rõ ràng; biến động cơ cấu vốn sở hữu giữa những nhà đầu tư với nhau.

* Lĩnh vực hoạt động kinh doanh: bạn điền theo các từ khóa sau (theo đúng lĩnh vực doanh nghiệp bạn hoạt động) – Kinh doanh thương mại, xây lắp, tổng hợp, dịch vụ, sản xuất công nghiệp.

* Ngành nghề kinh doanh: Thuyết minh về hoạt động kinh doanh chính của đơn vị bạn, đồng thời, có dẫn kèm theo cả quy định rõ ràng về hệ thống ngành kinh tế tại thị trường Việt Nam; đặc điểm sản phẩm, dịch vụ.

* Chu kỳ của hoạt động kinh doanh, sản xuất: Nếu chu kỳ này tại doanh nghiệp bạn dài hơn 12 tháng, bạn cần ghi rõ thêm chu kỳ bình quân theo lĩnh vực, ngành nghề.

Tìm việc

* Đặc điểm trong hoạt động của đơn vị công ty

Thuyết minh rõ những hoạt động tài chính gây ra sự ảnh hưởng trực tiếp tới báo cáo tài chính, trong đó có đưa ra rõ ràng những thông tin như diễn biến của thị trường; môi trường pháp lý; tài chính; hoạt động quản lý; những sự kiện như chia tách hay sáp nhập chi nhánh, công ty; sự thay đổi quy mô doanh nghiệp;…

* Cấu trúc của công ty:

Những yếu tố nội dung cần thuyết minh ở mục này gồm:

- Các đơn vị công ty con: trình bày rõ ràng tên công ty; địa chỉ hoạt động; các tỉ lệ phần trăm về quyền góp vốn, lợi ích của công ty mẹ trong mỗi đơn vị công ty con.

- Các công ty liên doanh: bạn trình bày tương tự như cách trình bày của mục công ty con.

- Các công ty trực thuộc: Trình bày tương tự với hai mục trên.

4.2. “Kỳ kế toán, đơn vị tiền tệ”

- Với kỳ kế toán năm bạn ghi rõ ràng dựa theo năm dương lịch. Ghi rõ theo quy định sau: “1/1/… đến 31/12/… Khi năm tài chính của doanh nghiệp khác với thời gian năm theo dương lịch, bạn hãy ghi chi tiết ngày bắt đầu, ngày kết thúc.

- Đơn vị tiền tệ: Cần ghi rõ đơn vị tiền là Đồng hoặc đơn vị tiền theo sự lựa chọn và đáp ứng đúng Luật Kế toán.

4.3. Chuẩn mực KT và Chế độ KT

- Chế độ kế toán áp dụng: Bạn hãy trình bày rõ ràng những chế độ kế toán nào đã được áp dụng? Đó có thể là chế độ kế toán DN, Chế độ Kế toán DN đặc thù đã có văn bản chấp thuận của Bộ tài chính, Chế độ kế toán DN xây lắp, Chế độ kế toán DN vừa và nhỏ.

- Tuyên bố tuân thủ Chế độ kế toán và Chuẩn mực kế toán: hãy khẳng định bản BCTC đã được xây dựng đáp ứng Chuẩn mực kế toán và Chế độ kế toán hay chưa?

Việc làm chuyên viên kế toán

4.4. Chính sách kế toán

Điều kiện áp dụng: khi công ty đã đáp ứng giả định hoạt động liên tục.

- Nguyên tắc trong việc chuyển đổi BCTC tuân thủ theo Chế độ kế toán DN.

- Những loại tỷ giá hối đoái:

+ Ngân hàng doanh nghiệp bạn chọn áp dụng tỉ giá

+ Tỷ giá được áp dụng trong trường hợp tài sản được đem ra đánh giá lại.

+ Tỷ giá được áp dụng trong trường hợp nợ cần đánh giá lại.

+ Những tỷ giá áp dụng ở những lần giao dịch khác.

- Xác định lãi theo nguyên tắc nào? Mục này được thuyết minh trong trường hợp đơn vị đã áp dụng những loại lãi chiếu khấu. Xác định dựa trên lãi thực tế và căn cứ vào lý do doanh nghiệp chọn lãi thực tế.

- Nguyên tắc ghi nhận tiền và những khoản có giá trị tương đương.

+ Thuyết minh rõ số tiền gửi ngân hàng thuộc loại có kỳ hạn hay không.

+ Thuyết minh vàng tiền gồm loại nào, có giá trị sử dụng giống hàng tồn không?

+ Thuyết minh những khoản có giá trị giống như tiền được có căn cứ xác định từ đâu? Việc xác định này liệu đã đáp ứng đúng Chuẩn mực trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hay chưa?

- Nguyên tắc đối với các khoản đầu tư TC:

+ Chứng khoán kinh doanh: Bạn cần ghi rõ thời điểm được ghi nhận. trong đó, loại chứng khoán niêm yết sẽ được ghi là T+0 hoặc ghi là “thời điểm khác”. Ở mục Giá trị ghi sổ: giá gốc hoặc giá hợp lý. Đồng thời thuyết minh rõ đối với mục Căn cứ dự phòng giảm giá.

+ Với những khoản đầu tư tính tới thời gian đáo hạn: Mục Giá trị ghi sổ bạn ghi rõ giá sốc hoặc giá trị hợp lý; Mục Căn cứ xác định những khoản tổn thấy hoặc không thu hồi được bạn trình bày rõ ràng căn cứ; Ngoài ra, hãy trả lời câu hỏi những khoản đã được thỏa mãn khoản tiền tệ được đánh giá lại có gốc ngoại tệ hay không trong Bản Thuyết minh Báo cáo Tài chính.

+ Với những khoản sử dụng vào mục đích cho vay: Bạn hoàn thiện nội dung theo khoản đầu tư tính đến thời gian đáo hạn. Chú ý phần này còn phải thuyết minh thêm căn cứ nào được xác định cho việc lập dự phòng cho những khoản cần thu nhưng khó đòi thuộc khoản cho vay.

+ Các khoản được sử dụng với mục đích đầu tư vào công ty con hay đơn vị liên doanh: Bạn cần xác định được thời điểm ban đầu được ghi nhận là khi nào? Sự xác nhận này có đáp ứng Chuẩn mực Kế toán Hợp nhất KD (công ty con) hay Chuẩn mực Đầu tư (công ty Liên doanh) hay không?

Còn rất nhiều nguyên tắc mà một người kế toán viên cần phải đáp ứng khi lập Bản Thuyết minh Báo cáo Tài chính. Để chắc chắn bản thân có thể làm tốt nhiệm vụ này cũng như tất cả các nghiệp vụ kế toán khác. Bạn hãy đọc tham khảo nhiều hơn những  bài viết chia sẻ của Bích Phượng liên quan tới nghề kế toán nhé. Mong rằng một chút chia sẻ nhỏ này có thể giúp bạn hoàn thành nhiệm vụ công việc thật tốt. 

Trên đây là những lý thuyết về văn bản thuyết minh báo cáo tài chính. Để biết cụ thể nội dung, hình thức của nó như thế nào, bạn hãy tải mẫu TMBCTC đươi đây về, đồng thời có thể sử dụng chúng ngay nếu có nhu cầu:

Thuyết minh BCTC theo Thông tư 133.xls