Hiểu thông dịch viên là gì để hiểu “khó, dễ” của nghề làm dâu trăm họ

1. Bạn hiểu thông dịch viên là gì?

Thông dịch viên là gì, thực ra không phải là khái niệm quá mới với nhiều bạn trẻ là tín đồ của ngoại ngữ và xác định theo đuổi nghiệp ngôn ngữ để phát huy thế mạnh về mặt giao tiếp thành thạo ngoại ngữ cũng như kỹ năng xã hội. Hãy thử tưởng tượng một tình huống vui như thế này. Nhà bạn ở gần địa điểm du lịch mạo hiểu hút rất nhiều khách Tây đến chơi và thưởng ngoạn. Và rồi một ngày tình cờ, một du khách Mỹ ghé chơi nhà bạn để hỏi và mẹ bạn về đường đi đến điểm du lịch gần nhất. Bạn sẽ làm gì nếu có trong cả nhà chỉ mình bạn có “máu tiếng Anh”? Dĩ nhiên lựa chọn của bạn sẽ nói chuyện với anh ấy và giải thích cho mẹ của bạn về điều mà anh Tây kia đang đề cập đến. Thực ra, vài lời nói của bạn giải thích cho mẹ và anh ta có thể hiểu được ngôn ngữ của nhau đang thực hiện một phần công việc của thông dịch viên.

Định nghĩa thông dịch viên là gì thu hút sự chú ý từ công chúng trong thời điểm nền kinh tế quốc tế có sự chuyển biến, đặc biệt là chế độ đãi ngộ và mức lương của các ngành có yếu tố “ngoại” tại môi trường trong nước hay quốc tế thường tốt hơn nhiều với những ngành nghề thiếu đi nhân tố này. 

Nếu bạn yêu tiếng Anh hay giành cả năm tháng thanh xuân để “cày” ngoại ngữ như tôi, chắc một lần đó, nghề thông dịch viên lóe lên và xượt qua đầu bạn như nguồn động lực mạnh mẽ để vươn qua những áp lực kinh hoàng của những con người muốn thành thạo một ngôn ngữ mới mong muốn có thể giao tiếp tốt với người bản địa mà không phải ngập ngừng, có thể tham gia mọi tour du lịch cùng người  ngoài hay những hội nghị quốc tế mà miễn bàn đến “rào cản từ vựng hay cấu trúc ngữ pháp”. 

Tất cả những điều mà cả tôi và bạn đang hướng đến đó thực chất là một phần thú vị làm nên định nghĩa thông dịch viên là gì. Thông dịch là hoạt động có sự tham gia của người thứ ba với với nhiệm vụ truyền tải những  ý kiến, quan điểm ý tưởng bằng lời nói của bên tới một bên còn lại một cách liền mạch thông suốt để đảm bảo hai người có thể hiểu trong trường hợp bất đồng về ngôn ngữ. Thông dịch viên là một đứa con đẻ trong ngôi nhà chung của nghề phiên dịch. Đó là một nghề mà nhiệm vụ lớn nhất của nó là chuyển tải một chữ, câu, văn bản, một cuộc trò chuyện, hội thoại từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ kia mà không làm thay đổi ý đồ mà hai người khác biệt nhau về mặt ngôn ngữ muốn truyền tải.

 Tuy nhiên, khác với người anh em Biên dịch, Thông dịch viên căn cứ vào nguồn thông tin dưới hình thức lời nói, âm thanh để đảm bảo sự thông suốt trong cuộc giao tiếp. 

Trong bối cảnh hội nhập sâu về kinh tế, văn hóa...Biên dịch nói chung và thông dịch viên muốn nói riêng càng thể hiện được vai trò là chiếc cầu nối giữa các cá nhân, tổ chức, các quốc gia sử dụng những ngôn ngữ khác nhau có thể gần nhau hiểu và thông cảm với nhau để từ đây gây dựng nên những mối quan hệ lâu dài đặc biệt thể hiện trong sự hợp tác, thúc đẩy kinh tế doanh nghiệp. Tuy nhiên, để có thể gây dựng nên những mối quan hệ tốt đẹp hay để hiểu nhau thì một thông dịch chỉ có vốn kiến thức đủ để “dịch chay” thì chưa đủ, bạn phải là một người cực kỳ am hiểu về hai ngôn ngữ dịch, về văn hóa của hai hay nhiều nước tham dự hội thảo hay trong cuộc trò chuyện, bạn phải hiểu được tình huống cụ thể để dịch cho đúng trọng tâm nhưng thể hiện được ý tưởng, suy nghĩ, mong muốn của người còn lại.

 Họ cũng phải là một người nhanh nhẹn, hoạt ngôn, tu duy nhanh trong mọi tình huống để có thể phản hồi kịp mà không gây ra khoảng trống trong cuộc hội thoại để vừa đáp ứng được tất cả các hình thức thông dịch hiện nay bao gồm: Dịch nối và dịch cabin ( trong hội nghị) và dịch trực tiếp. Áp lực là thế song cơ hội lớn trong xã hội hiện nay lực lượng phiên dịch, thông dịch viên là lựa chọn của không ít bạn trẻ có niềm đam mê ngoại ngữ mong muốn chinh phục một trong những ngành có mức lương cao nhất. Vậy cơ hội việc làm của thông dịch viên hiện tại như thế nào và yêu cầu những nhân tố gì vậy?

2. Cơ hội nghề nghiệp của thông dịch viên như thế nào hiện nay?

Với vị trí ngày càng quan trọng, các ngành liên quan đến ngôn ngữ luôn là lựa chọn hàng đầu của nhiều thí sinh có biệt tài về ngoại ngữ và mong muốn tìm kiếm cơ hội liên quan đến công việc tương lai tốt đẹp. Đối chiếu với điều kiện thực tế tuyển dụng của nhiều doanh nghiệp Việt có liên kết trực tiếp với nước ngoài, thông dịch viên là một trong những nghề “đang đồng tiền bát gạo”.

Mới đây, Ziprecruiter đã công bố mức lương trung bình của một interpreter lọt tốp lương cao nhất thị trường việc làm với thu nhập hằng năm trên 53,000 USD. Đặt ra trong bối cảnh kinh tế quốc tế đang bùng nổ, hàng loạt những chi nhánh doanh nghiệp đổ bộ vào Việt Nam, nhu cầu tuyển dụng “cầu nối” trong những doanh nghiệp là cực lớn cho đa dạng những ngôn ngữ lần nhu cầu hợp tác mở rộng quan hệ sản xuất, thông dịch viên trở thành lựa chọn hàng đầu của doanh nghiệp. Với nhiều doanh nghiệp uy tín, các thông dịch viên nói riêng và biên dịch viên cố định đều có hội đồng tư vấn ở ngoài để hỗ trợ trực xuyên suốt, đặc biệt là khi công ty hay tổ chức có sự kiện lớn, có đối tác nước ngoài. Bên cạnh đó, hầu hết các doanh thu của những phiên dịch viên nghiệp dư đến từ những hợp đồng thông dịch tại nước ngoài. Một buổi hội thảo quan trọng, đáng chú ý những hội nghị chuyên ngành theo hình thức dịch cabin sẽ có mức thù lao khoảng 200 - 400 USD/lần. Mức lương cao, cơ hội hợp tác, gặp gỡ, được trau dồi nhiều về tri thức song những tai nạn nghề nghiệp hay áp lực công việc nặng nề là không phải là không xảy ra. Vậy để khắc phục những vấn đề đó và vươn đến cơ hội việc làm lớn của nghề thông dịch viên, bạn cần những nhân tố gì? 

Tuyển thông dịch viên

3. Điều gì quan trong nhất làm nên một Thông dịch viên chuyên nghiệp?

3.1. Am hiểu thành thạo về ngôn ngữ và văn hóa trong từng ngôn ngữ riêng biệt

Bạn biết rằng, để có có thể theo đuổi được ngành phiên dịch, ngoài niềm đam mê ngoại ngữ ra, bạn cần phải am hiểu ít nhất về 2 ngôn ngữ và văn hóa bản địa của người sử dụng ngôn ngữ đó. Bởi vì việc thông dịch không dừng lại ở chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ kia sao cho giữ nguyên nghĩa gốc mà phải phù hợp với ý tưởng, quan điểm của người cần truyền tải, nói chính xác hơn là văn hóa sử dụng ngôn ngữ của từng vùng miền cụ thể chứ không phải là dịch “word by word” thuần túy. Có nhiều câu chuyện dở khóc, dở cười về nghề phiên dịch được “khuếch đại” trong những trang hài hước thực ra là một phần khiến không ít những thông dịch viên đau đầu.

Một ví dụ cụ thể, như thế này. Trong một buổi chia sẻ về một công ty mang tên  Protor and Gambles đã bị dịch thành một công ty về cờ bạc. Thực ra đấy chỉ tên của công ty và không có nội dung nào liên quan đến hoạt động kinh doanh của công ty là liên quan đến cờ bạc. Một trường hợp khá phổ biến mà bạn và tôi rất hay gặp khi xem phim: Đó là khi, lời nói của nhân vật tiếng nước ngoài không có khớp gì với nội dung được viết ra trên phụ đề như, We cannot get through” (Chúng ta không xong rồi) chứ không có ý nghĩa như ( we ta không thể xuyên qua) như nghĩa “nguyên thủy của nó” dịch từ word. Việc dịch sai này thực chất xuất phát từ việc chưa nắm được đầy đủ cách diễn đạt trong văn hóa ngoại ngữ. Nhiều chuyên gia trong kỳ thi chứng chỉ ngoại ngữ như Ielts - speaking, vẫn ưu tiên việc sử dụng Idiom ( cụm từ cố định mà dân bản địa hay sử dụng). Thực chất đây chính là cách để khuyến khích người theo đuổi nghiệp ngoại ngữ thích nghi với văn hóa bản địa trong giao tiếp. 

3.2. Khả năng chịu áp lực cao

Theo thống kê gần nhất trên Vietnamnet, mức lương có thể đạt được cho sinh viên chuyên ngành ngoại ngữ  khi tham gia những hội nghị có sự tham gia của các công ty hoặc tổ chức nước ngoài theo hình thức dịch đuổi có thể lên đến đến 500.000 đến 1 triệu đồng/ngày. Nhưng bù lại với mức thu nhập hậu hĩnh đó, thông dịch viên “phải trả đắt”. 

Đầu tiên, để có thể trơn tru cho một buổi hội thảo dịch cabin, đòi hỏi người dịch phải làm việc chuẩn bị từ hai tuần trước. Khi làm việc, chỉ đam mê cũng không thể cứu vãn được hàng tiếng đồng hồ ngồi trong phòng chờ đeo tai nghe và mic để nhắc lại ngay câu trả lời hay câu hỏi từ bên ngay lập tức, khoảng 15- 20 phút thay một lần. So với biên dịch, một hình thức dịch nhưng dựa trên cập nhật tài liệu để tra cứu thì độ chuẩn xác của hầu hết các buổi  hỗ trợ bởi thông dịch viên chỉ đạt hiệu quả khoảng 50%. Với những bạn là tín đồ của những ngoại ngữ chỉ muốn mức lương cao nhưng không không có tinh thần chịu được áp lực cao thì có vẻ như thông dịch viên có vẻ khó để gắn bó với nghề được lâu dài.

3.3. Khả năng thích ứng ngôn ngữ linh hoạt

Sớm hay muộn nếu xác định theo nghiệp thông dịch viên, bạn phải làm quen với những tình huống “hại não”dần dần. Khi dịch ngôn ngữ nói, khác hoàn toàn với người anh em biên dịch, mọi tình huống mà phải xử lý đều là kết quả “đốt cháy năng lượng” của hai bán cầu não song song hoạt động. Một bên tiếp nhận ngôn ngữ nước ngoài bên còn lại chuyển tại phần đó sang ngôn ngữ chính gốc theo nghĩa nào là hợp lý nhất, nghe dễ hiểu nhất và truyền đạt được thông điệp của người nói ở cả hai ngôn ngữ khác nhau. Bên cạnh đó, nghề thông dịch viên còn được gọi là nghề “làm dâu trăm họ” khi phải trực tiếp gặp gỡ đối tác, đại diện doanh nghiệp...việc tạo ấn tượng tốt thông qua cử chỉ, cách chào hỏi, cách lựa chọn trang phục cũng là những nhân tố cực kỳ quang trọng. Hẳn là đến đây thông dịch viên là gì và vấn đề quanh nó, bạn đã tìm được câu trả lời thỏa đáng rồi đúng không?

Tìm kiếm việc làm

Hi vọng rằng những thông tin trên đây của timviec365.vn xoay quanh câu trả lời thông dịch viên là gì và cơ hội của nghề nghiệp ra sao sẽ thực sự hữu ích với bạn trong cuộc hành lựa chọn nghề nghiệp tương lai đúng đắn của mình. Thân ái!