Danh sách các kỹ năng phiên dịch chủ chốt để thành công

1. Các kỹ năng phiên dịch chính yếu

Dịch giả, biên dịch hay phiên dịch đều là những nghề được trọng dụng trong thời thế phát triển ngày nay. Nếu bạn có trình độ ngoại ngữ giỏi, bạn có thể rất phù hợp với các công việc trên. Tuy nhiên, để sống với nghề phiên dịch không hề đơn giản. Do đó, các kỹ năng phiên dịch góp phần hỗ trợ và giúp bạn hoàn thiện công việc của mình đến mức tối đa và hoàn hảo nhất có thể.

1.1. Kỹ năng quan sát và lắng nghe

Không cần phải quan sát quá giỏi như những người làm nghề trinh thám, nhưng biết cách quan sát chắc chắn sẽ giúp phiên dịch viên tập trung vào cách mà người đối diện nói và thái độ hoặc hành động và họ đang truyền tải. Tiếng lóng, một câu nói đùa, một ngữ pháp đặc biệt,... thông thường không liên quan đến lý thuyết. Do đó, bạn không thể tìm thấy chúng trong sách vở hay tài liệu hướng dẫn. Và việc quan sát thật kỹ người bản ngữ nói chuyện chính là cách hữu hiệu để bạn phát hiện ra nhiều điều hay.

Nói chuyện như người bản xứ là một trong những mục tiêu hàng đầu của những ai theo đuổi ngành và nghề dịch. Học kỹ năng quan sát bằng việc sẵn sàng giao lưu và nói chuyện với người bản xứ thường xuyên nhé. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể học chúng qua những trải nghiệm du lịch, tham quan,...

Bên cạnh kỹ năng phiên dịch quan sát, lắng nghe cũng là một yếu tố, một điều kiện thiết yếu đối với một người phiên dịch. Chuẩn bị bằng cách lắng nghe thật kỹ các bản ghi âm, hay nghiên cứu các tài liệu trước khi bắt đầu phiên dịch để hiểu được ngữ cảnh. Bạn có thể hình dung những gì mà tác giả muốn gửi gắm hoặc đặt ra những câu hỏi cho họ nếu có bất kỳ sự thắc mắc nào.

Kỹ năng lắng nghe thực chất rất dễ để rèn luyện, bạn có thể cố gắng thực hành nó thường xuyên ở bất cứ nơi đâu, bất cứ khi nào. Khi đang trong một cuộc hội thoại, hãy cố gắng lắng nghe thật tập trung câu chuyện của mọi người xung quanh. Kỹ năng này không chỉ giúp bạn đưa ra những câu trả lời, hoặc thông điệp mà người đối diện muốn nghe. Chúng còn hỗ trợ bạn rất nhiều trong công việc là phiên dịch viên đấy nhé.  

1.2. Kỹ năng truyền tải thông điệp

Một trong những kỹ năng quan trọng và chúng yêu cầu các phiên dịch viên phải rèn luyện, trau dồi một cách liên tục, thường xuyên đó chính là kỹ năng truyền tải thông điệp. Thông thường, trong một cuộc hội thoại, não bộ của chúng ta sẽ phải làm hai nhiệm vụ song song. Một là lắng nghe và hiểu được bản chất, ý nghĩa của một lời nói nào đó được nói ra bằng một ngôn ngữ khác tiếng mẹ đẻ. Mặt khác, phải thiết lập và truyền tải một thông điệp có ý nghĩa tương tự nhưng bằng một ngôn ngữ khác.

Do đó, hãy luyện tập kỹ năng truyền tải thông điệp bằng cách luyện tập thật nhiều thông qua việc dịch tài liệu, xem clip, video hay nghe audio, podcast trên internet. Bạn có thể thử dịch trong lúc ẩn vietsub và mở lại sau khi đã dịch xong để đối chiếu kết quả nhé.

1.3. Kỹ năng tra cứu thông tin

Một kỹ năng phiên dịch quan trọng không kém, đặc biệt trong thời đại công nghệ như ngày nay, đó chính là kỹ năng tra cứu thông tin. Tại sao lại khẳng định như vậy? Trên thực tế, nhiều người vẫn nghĩ phiên dịch viên chắc chắn cái gì từ gì cũng biết. Nhưng sự thật không phải như vậy, họ thường xuyên gặp những từ khó, những từ vựng chưa bao giờ nghe qua trong quá trình phiên dịch. Lúc này, nếu không có kỹ năng tra cứu thông tin, nhiệm vụ phiên dịch của bạn sẽ bị gián đoạn và kém hiệu quả.

Hiện nay, có đa dạng cách thức tra cứu thông tin, thông dụng nhất là sử dụng từ điển. Hoặc nhanh hơn, có thể sử dụng ngay internet để tìm kiếm ý nghĩa của cụm từ, từ ngữ đó. Một người hành nghề phiên dịch có kinh nghiệm hay chuyên môn cao đến đâu, nhưng vẫn cần phải rèn luyện kỹ năng phiên dịch tra cứu thông tin đấy nhé.

1.4. Kỹ năng sử dụng máy tính

Thế giới của chúng ta đang xoay quanh và thậm chí là được hậu thuẫn bởi mạng lưới công nghệ đột phá và thông minh chưa từng có trong tiền lệ. Do đó, bất cứ ai cũng sở hữu cho mình những thiết bị thông minh, cả cá nhân và trong công việc, đặc biệt là chiếc máy vi tính. Nhu cầu sử dụng máy tính không chỉ để chơi, để học tập mà còn là để phục vụ và hỗ trợ trong công việc. Một trong những công việc gắn liền và cần sử dụng máy tính nhiều nhất đó chính là phiên dịch. Do đó, kỹ năng sử dụng máy tính văn phòng một cách thành thục không chỉ chứng minh bạn là người chuyên nghiệp, mà còn hỗ trợ cho công việc trở nên nhanh chóng, tiết kiệm công sức và thời gian hơn.

Một thực trạng cho hay, có rất nhiều sinh viên, các bạn trẻ bắt đầu bước chân vào môi trường làm việc, và không có một chút am hiểu nào về sử dụng vi tính văn phòng. Kỹ năng máy tính ở đây không quá cao siêu, không yêu cầu bạn phải lập trình phần mềm này, quản trị hệ thống kia. Mà về cơ bản cần phải biết cách sử dụng các phần mềm, ứng dụng soạn văn bản, xử lý văn bản, các phần mềm khác,.... Đặc biết hệ thống phần mềm dịch thuật là rất cần được những ai theo đuổi ngành này nắm vững. Kỹ năng này dù trên lý thuyết có sách vở hướng dẫn hoặc người dạy đi chăng nữa, thì cũng không tốt bằng việc bạn tự học đâu nhé.

1.5. Kỹ năng ngoại ngữ và biến hóa ngôn từ

Đây chính là kỹ năng phiên dịch chủ chốt và quan trọng nhất của một phiên dịch viên. Xu thế toàn cầu hóa, kéo theo nhu cầu hội nhập kinh tế, văn hóa, chính trị... của các quốc gia trên thế giới ngày càng cao. Do đó, việc sử dụng hệ thống đa ngôn ngữ một cách thành thạo hướng đến mục tiêu diễn đạt đúng ý, chính xác và đầy đủ của thông điệp gốc là rất quan trọng.

Kỹ năng ngôn ngữ của phiên dịch viên cần thực sự vững vàng bởi mỗi một loại ngôn ngữ sẽ có cách trình bày hay ngữ cảnh, văn phong không giống nhau. Biết được điều đó, phiên dịch viên mới có thể xây dựng được cách diễn đạt tương xứng, linh hoạt trong việc sử dụng vốn từ của mình để có thể mang lại một thông điệp dễ hiểu, khôn khéo nhất. Điều tối kỵ nhất trong nghề phiên dịch đó chính là dịch theo cảm tính.

Tuyển phiên dịch tiếng Anh

2. Các kỹ năng phiên dịch bổ trợ

Phiên dịch viên là người đại diện và là trung gian kết nối, hòa hợp để liên minh các ngôn ngữ lại với nhau. Chính bởi lẽ đó, hành nghề phiên dịch khá gian nan khi gặp nhiều áp lực từ chất lượng phiên dịch của các cuộc hội thoại. Để thành công, bạn không chỉ rèn luyện những kỹ năng phiên dịch chủ chốt, mà còn phải chú ý đến các kỹ năng bổ trợ như sau:

2.1. Kỹ năng tiếng Việt

Thông qua ngôn ngữ, nhiều nền văn hóa có thể giao lưu và truyền bá, tham khảo lẫn nhau. Làm nghề phiên dịch không chỉ cần kỹ năng ngoại ngữ, mà còn cần kỹ năng hiểu tiếng mẹ đẻ. Đó là một công việc cần trau chuốt, tỉ mỉ, cẩn thận trong từng câu từ nói ra. Để các bản dịch hay các cuộc hội thoại không bị lỗi, người phiên dịch phải sử dụng thành thạo tiếng Việt, nhằm tư duy dịch thuật tốt, đưa ra các bản dịch tốt nhất cho người nghe.

Trên thực tế, không cần quá cứng nhắc và bảo thủ trong quá trình phiên dịch. Và với nghề này, cần hơn chính là sự linh động, nhạy bén trong quá trình dịch. Các bản dịch cần được diễn đạt ngắn gọn, sát nghĩa, hợp ngữ cảnh và dễ hiểu nhất có thể.

2.2. Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ chuyên ngành

Phiên dịch không chỉ đơn giản là dịch ngoại ngữ, mà ngày nay, phiên dịch được “thần thánh” hóa hơn, vì chúng thường được đặt trong các bối cảnh chuyên môn, chuyên ngành khác nhau. Chẳng hạn như bạn phiên dịch cho bộ phận nhân sự, bạn phải có chuyên môn về nhân sự. Còn nếu phiên dịch cho bộ phận sản xuất, bạn cũng phải am hiểu về lĩnh vực sản xuất. Hiểu và có kiến thức về lĩnh vực mình phiên dịch, chính là cách bạn sử dụng tốt hơn ngôn ngữ chuyên ngành, làm cho câu chuyện trở nên chuyên nghiệp và hấp dẫn hơn.

Đối với nghề phiên dịch, để sử dụng tốt ngôn ngữ chuyên ngành, bạn phải thường xuyên tìm hiểu, nghiên cứu, học hỏi những kiến thức thuộc về lĩnh vực công việc đang đảm nhiệm. Thực tế đã chứng minh, một phiên dịch viên vừa giỏi ngoại ngữ, vừa hiểu chuyên môn, thì họ sẽ biết sử dụng ngôn từ bằng lối diễn đạt súc tích, ngắn gọn và hấp dẫn nhất.

2.3. Hiểu biết sâu rộng về các nền văn hóa quốc tế

Một ngôn ngữ thường đại diện cho một quốc gia, và một quốc gia đại diện cho một nền văn hóa riêng biệt. Đó là lý do hiểu biết sâu rộng các nền văn hóa quốc tế là kỹ năng phiên dịch cần thiết đối với nghề. Có được kỹ năng này, bạn sẽ biết cách sử dụng các câu từ, ngữ pháp,.... sao cho phù hợp với văn hóa của các quốc gia đó. Điều này là để không tạo ra những mâu thuẫn, bất động về văn hóa trong câu chuyện hay trong các cuộc hội thoại.

Chính lẽ đó, phiên dịch viên ngoài việc linh động sử dụng ngôn từ chuyên ngành, cũng phải am hiểu văn hóa của quốc gia đang là đối tượng chuyển ngữ để diễn đạt câu từ sao cho hợp tình, hợp lẽ.

Việc làm Biên - Phiên dịch tại Hồ Chí Minh

2.4. Kỹ năng quản trị cảm xúc

Có thể bạn sẽ xem nhẹ tầm quan trọng của kỹ năng phiên dịch này. Tuy nhiên quản trị cảm xúc lại là một kỹ năng vô cùng quan trọng, nó có tác động trực tiếp đến chất lượng của các bản dịch hay các hội thoại giữa ngôn ngữ này với ngôn ngữ khác. Phiên dịch viên không chỉ làm việc hạn chế trong một môi trường nhất định, họ có thể làm việc ở bệnh viện, ở văn phòng luật, ở tòa án,... Đây đều là các môi trường làm việc dễ bị ức chế hoặc bị biến động mạnh về mặt cảm xúc. Chẳng hạn như việc bạn phải đối mặt với một tên tội phạm giết người, hay một bệnh nhân sắp phải từ giã cuộc sống,...

Trong các môi trường làm việc mà cảm xúc để bị tác động bởi những tác nhân, ngữ cảnh bên ngoài. Lúc đó, phiên dịch viên phải thể hiện mình là một người có “cái đầu lạnh”. Điều đó giúp bạn cân bằng được cảm xúc của mình, vững vàng về lý trí, trên cơ sở đó có thể tiếp tục đưa ra những thông điệp trong quá trình phiên dịch hiệu quả hơn.

2.5. Tính chuyên nghiệp trong tác phong phiên dịch

Chuyên nghiệp là một trong những yếu tố cần thiết trong mọi nghề, mọi ngành. Trong đó, phiên dịch viên được xem là nghề phải luôn luôn đảm bảo tác phong phiên dịch trong thái độ, cử chỉ, lời nói,... chuyên nghiệp. Các đối tác, khách hàng, thậm chí là lãnh đạo người nước ngoài, sẽ thế nào nếu bạn là một người không chuyên nghiệp? Bạn sẽ phải đối diện với họ ra sao? Vậy một phiên dịch viên được công nhận là có sự chuyên nghiệp sẽ trông như thế nào hoặc phụ thuộc vào những gì? Đó là tổng hòa các khía cạnh như: trung thực trong quá trình chuyển ngữ, bảo mật thông tin, đúng giờ, trí nhớ, cách sử dụng ngôn ngữ sắc bén, am hiểu văn hóa người đối diện, tính kỷ luật, thái độ tôn trọng và tác phong lịch sự,...

Việc làm

Trên đây là tổng hợp các kỹ năng phiên dịch rất cần thiết. Mặc dù chúng chưa phải là tất cả, tuy nhiên để trở nên chuyên nghiệp và hiệu quả hơn trong công việc, các kỹ năng trên là rất quan trọng. Biên phiên dịch là ngành nghề có độ khó cao, để làm tốt những nhiệm vụ bên trong đó, buộc bạn phải sở hữu chuyên môn, kết hợp với bộ kỹ năng tương đối hoàn chỉnh. Đa phần, mọi công việc đều tồn tại những áp lực và thách thức riêng biết, đó chính là động lực để chúng ta luôn học hỏi và rèn luyện. Hy vọng thông qua những chia sẻ trên đây, các bạn trẻ có đam mê ngành dịch sẽ không bao giờ dừng lại con đường phấn đấu của mình!