Một thuật ngữ chúng ta vẫn thường xuyên được nghe đến - Học viện. Tuy nhiên, trên thực tế, đông đảo các bạn trẻ ngày nay, đặc biệt là các sĩ tử đang đứng trước dấu mốc chọn ngành, chọn trường còn mơ hồ về khái niệm học viện là gì? Để không mắc sai lầm về các lựa chọn, hãy đi sâu tìm hiểu những vấn đề liên quan đến thuật ngữ này cùng với Hạ Linh nhé!
Khái niệm Học viện là gì đôi khi được chúng ta mơ hồ đoán định được, nhưng một khái niệm đầy đủ vẫn luôn ẩn chứa những thú vị giúp chúng ta mở rộng được kiến thức. 2 từ Học viện nghe qua đã thấy “quy mô” và mang tính “hàn lâm” tương đối rồi, đúng không nào?
Khái niệm học viện không phai ai cũng biết!
1.1. Hiểu đúng về Học viện
“An academy is an institution of secondary education, higher learning, research, or honorary membership.” Chính là câu định nghĩa đầu tiên trong Tiếng Anh về Học viện là gì. Dịch ra câu này có nghĩa là: một Học viện là một tổ chức giáo dục trung học, học tập cao hơn, được nghiên cứu bởi các thành viên danh dự. Còn các các tài liệu nghiên cứu về học thuật tại Việt Nam chỉ ra đầy đủ rằng: Học viện và các Viện hàn lâm khoa học đều được dùng chung danh từ “Academy” trong từ điển tiếng Anh, chỉ một cơ sở đào tạo và nghiên cứu một lĩnh vực nào đó và thúc đẩy sự phát triển của nó trong xã hội. Các lĩnh vực ở đây được nghiên cứu trong học viện thường là: khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, nghệ thuật, văn chương, âm nhạc, quân sự,... hay bất kỳ một lĩnh vực tri thức văn hóa nào khác.
Về xuất xứ tên gọi Học viện, nó bắt nguồn từ một ngôi trường của triết học gia Platon, chuyên nghiên cứu và giảng dạy về triết học, được xây dựng vào thời điểm năm 385 BC (trước Công nguyên) tại Akademia - một khu bảo tồn của Athena, nữ thần trí tuệ và khéo léo ở phía bắc Athens, Hy Lạp. Trong từ điển tiếng Việt, viện trong từ Học viện có nghĩa là nơi hay sở. Học viện hay Academy còn được sử dụng để chỉ các tên gọi của các cơ sở đào tạo trung học và tiểu học tại các quốc gia châu Âu và châu Mỹ. Tại Pháp, Học viện còn có nghĩa là một đơn vị quản lý hành chính về giáo dục, hay còn gọi là học khu.
Đến đây, khi đã hiểu về khái niệm học viện là gì? Bạn đọc cũng sẽ nóng lòng muốn biết thuật ngữ này so với Đại học, Cao đẳng hay Trung cấp thì có điểm gì giống và khác nhau? Về mặt học thuật, mỗi quốc gia thường có quan điểm và cách sử dụng không giống nhau, tuy nhiên để các bạn rõ hơn, chúng ta cùng so sánh những thuật ngữ này tại môi trường, hệ thống giáo dục ở Việt Nam nhé:
Đầu tiên, phải nói về đặc trưng và bản chất của Học viện, từ định nghĩa chuyên môn, có thể nhận thấy rằng Học viện là một cơ sở đào tạo mang tính nghiên cứu và giảng dạy chuyên sâu về một lĩnh vực nhất định nào đó. Nghĩa là khi học Học viện về âm nhạc, bạn sẽ được giảng dạy cũng như nghiên cứu một cách chi tiết và sâu sắc nhất về những gì liên quan đến lĩnh vực âm nhạc. Còn về tổ chức, Học viện là một đơn vị trực thuộc ngành.
Tương đối khác biệt với Học viện, Đại học hay trong tiếng anh là University, cơ sở đào tạo này chuyên và chú trọng về các phương pháp giảng dạy cho sinh viên hơn, mang tính định hướng nghề nghiệp thuận theo nhu cầu của xã hội. Trong khi Học viện cũng có giảng dạy, nhưng chú trọng nghiên cứu học thuật nhiều hơn, mang tính “hàn lâm” hơn. Một yếu tố khác biệt nữa đó là về thời gian đào tạo, nếu như mặt bằng chung của các trường Đại học tại Việt Nam đều có thời gian đào tạo trung bình là 4 năm, một số ngành đặc thù khác có thể từ 4 - 6 năm (tuy nhiên con số này là khá ít) thì thời gian đào tạo của Học viện trung bình cho tất cả các lĩnh vực phần lớn là không dưới 5 năm.
Tuy nhiên, các sĩ tử cũng nên nhớ một điều rằng, dù bạn học ở Học viện hay Đại học thì cũng có một điểm chung giống nhau. Đó là bạn đều phải học xong chương trình học đến cấp Trung học phổ thông, sau đó mới có thể chọn học Học viện hay Đại học. Và khi kết thúc quá trình học tại hai đơn vị này, văn bằng chứng chỉ của Đại học hay Học viện đều không khác gì nhau, chỉ khác các thông số thuộc về bạn ghi trên bằng, còn nguồn gốc của tấm bằng thì vẫn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, ban hành, cấp phép. Bằng của bạn tùy vào chương trình học chuyên ngành mà có thể được nhận bằng cử nhân hay bằng kỹ sư.
Thông thường tại Việt Nam, hệ thống giáo dục đều phân cấp từ nhỏ đến lớn, xét trên toàn bộ khía cạnh tính chất, quy mô và chương trình đào tạo. Cụ thể, thông tin đến bạn về các cấp bậc giáo dục đào tạo sau khi bạn tốt nghiệp Trung học phổ thông như sau (Xếp từ bậc nhỏ đến bậc lớn): Trung cấp nghề; Trung cấp chuyên nghiệp, Cao đẳng nghề, Cao đẳng chính quy, Đại học và cuối cùng là Học viện. Như vậy, từ khái niệm Học viện là gì và sự khác nhau giữa Học viện - Đại học, chúng ta có thể nhận ra rằng cơ sở đào tạo giáo dục cao nhất tại Việt Nam chính là Học viện.
Tiếp theo đây, chúng ta cùng tìm hiểu về các học viện và Viện hàn lâm tại Việt Nam nhé. Ngày nay, cơ sở đào tạo Học viện tại nước ta được mở rộng hơn về chương trình và tính chất giảng dạy. Nếu như trước đây, dưới thời của Việt Nam Cộng Hòa, các học viện thường chỉ để đào tạo ra các cán bộ, nhân viên cao cấp phục vụ cho bộ máy Nhà nước thì ngày nay, cơ sở này còn mở rộng về các hệ đào tạo Đại học, sau Đại học, chuyên nghiên cứu chuyên sâu nhất các lĩnh vực, ngành trọng điểm mang tính quốc gia. Các học viện đang hoạt động tại Việt Nam phải kể đến: Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Cảnh sát nhân dân, Học viện Kỹ thuật quân sự, Học viện Hàng không, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Học viện Ngân hàng, Học viện Ngoại giao,...
Bên cạnh hệ thống các Học viện, thì nước ta cũng có những Viện hàn lâm. Những Viện hàn lâm này chính là các đơn vị, cơ quan, tổ chức chuyên nghiên cứu các vấn đề về khoa học. Hiện nay, có hai Viện hàn lâm tại Việt Nam và đều là cơ quan trực thuộc Chính phủ Việt Nam, bao gồm: Viện hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam và Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam:
+ Viện hàn lâm KH&CN Việt Nam: được xây dựng vào năm 2012, thực hiện các chức năng nghiên cứu, phát triển, cung cấp các luận cứ cơ bản về khoa học tự nhiên và khoa học công nghệ. Đồng thời, làm nhiệm vụ xây dựng các hệ thống chính sách, chiến lược phát triển KT - XH, đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực cấp cao về lĩnh vực khoa học công nghệ cho đất nước.
+ Viện hàn lâm KHXH Việt Nam: được xây dựng vào năm 2012, thực hiện các chức năng nghiên cứu, phát triển, cung cấp các luận cứ cơ bản về khoa học xã hội cho Đảng và Nhà nước, có vai trò tham mưu về mắt chiến lược, chính sách trong việc đưa ra các chính sách, đường lối, kế hoạch phát triển, hướng đến mục tiêu phát triển đất nước nhanh và bền vững, đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực cao cấp sau đại học về lĩnh vực khoa học xã hội để tham gia vào đóng góp công cuộc kiến tạo đất nước.
Như đã nói ở nội dung về khái niệm học viện là gì? Tại Việt Nam và các quốc gia trên thế giới có thể có quan niệm và cách tổ chức hệ thống không giống nhau về Học viện. Ở một số quốc gia khác, Học viện hay Viện hàn lâm là những tổ chức “quy mô” vô cùng lớn, chỉ dành riêng cho các chuyên gia khoa học, các nghệ sĩ, hay các “đại thi hào” văn thơ nổi tiếng. Có thể nhìn thấy điều nổi bật nhất ở các Học viện hay Viện hàn lâm quốc gia tại các nước trên thế giới sở hữu hệ thống thành viên là những cá nhân “đẳng cấp xuất chúng” ở một hay nhiều lĩnh vực nhất định nào đó. Các thành viên trong các Viện hàn lâm các quốc gia khác có thể được bầu chọn trên cơ sở các thành viên khác hay được trực tiếp Chính phủ của nước sở tại bổ nhiệm. Đa phần, khác với Học viện hay Viện hàn lâm tại Việt Nam, các Viện hàn lâm tại các quốc già này đa phần không tổ chức hoạt động giảng dạy, nên về bản chất, nó không phải là một cơ sở giáo dục đào tạo.
Về các Viện hàn lâm nổi tiếng nhất trên thế giới phải kể đến: Viện hàn lâm Pháp là tổ chức khoa học có nhiều vai trò và tầm ảnh hưởng nhất. Bên cạnh đó, Viện hàn lâm KH và NT điện ảnh của Hoa Kỳ chính là đơn vị tổ chức sự kiện “HOT” nhất, tầm cỡ nhất thế giới trong lĩnh vực phim ảnh nghệ thuật - Giải Oscar. Ở một khía cạnh mang tính giảng dạy nhiều hơn, phải kể đến các tổ chức như: Học viện Âm nhạc Hoàng Gia Anh, Học viện Hải quân Hoa Kỳ, Học viện Quốc phòng Úc, Học viện quân sự Hoa Kỳ, Học viện Không quân Hoa Kỳ,...
Vậy là Hạ Linh đã kịp thời thông tin đến bạn những kiến thức bổ ích xoay quanh vấn đề Học viện là gì. Trong phạm vi bài viết này, theo như quá trình tìm hiểu, tôi nhận ra nhiều bạn trẻ hiện nay khi đứng trước ngưỡng cửa chọn trường, chọn ngành, có rất nhiều bạn còn phân vân và đắn đo không biết nên lựa chọn con đường nào mới dẫn đến tương lai tốt đẹp cho sau này nhất. Một trong số những “trăn trở” ấy chính là câu hỏi: Nên học Học viện hay Đại học?
Như đã nói ngay từ đầu, Học viện là một đơn vị cấp cao trong hệ thống giáo dục tại Việt Nam. Nếu nhìn về hệ thống các đơn vị đào tạo, về cấp Học viện, chúng ta sẽ thấy được chỉ một số ít các Học viện đang tồn tại (có nghĩa là rất hiếm) bên cạnh đông đảo các trường Đại học, Cao đẳng và Trung cấp. Và tùy vào mong muốn cũng như điều kiện cá nhân (điều kiện chuyên môn) mà các sĩ tử có thể chọn Học viện hay Đại học làm “cái nôi” dưỡng dục tài năng của mình. Trên thực tế, các Học viện tại Việt Nam đều thiên về đào tạo giảng dạy các lĩnh vực trọng điểm, đặc biệt là quân sự, an ninh. Còn các trường Đại học thì có nhiều lựa chọn hơn cho bạn. Nếu có mong muốn vừa học vừa nghiên cứu chuyên sâu một lĩnh vực nào đó, bạn có thể chọn Học viện làm nơi để dừng chân. Còn nếu mong muốn của bạn chỉ là học một ngành nghề phù hợp với nhu cầu xã hội để tương lai có nghề nghiệp phát triển, bạn có thể chọn Đại học.
Cho dù chọn Học viện hay Đại học, bạn cũng nên nhớ rằng, nó không ảnh hưởng gì đến chất lượng đào tạo, bởi mỗi cơ sở đào tạo đều có chương trình giảng dạy khác nhau, có phát triển bền vững hay không còn tùy thuộc và năng lực và ý chí chiến đấu của bạn. Đến đây, bài viết về Học viện là gì xin kết thúc tại đây. Cảm ơn bạn đọc đã xem bài!
