Chế tài là gì? Kiến thức về chế tài bạn cần lưu ý!

1. Tìm hiểu về thuật ngữ chế tài

Chế tài hình sự, chế tài dân sự,... là những thuật ngữ chúng ta vẫn thường được có cơ hội nghe đến hằng ngày. Tuy nhiên khi tìm hiểu một khái niệm, định nghĩa đúng đắn nhất về chế tài là gì, cần thiết phải tìm hiểu trước về nguồn gốc xuất hiện từ ngữ này.

>>>Xem thêm: Căn cước công dân là gì? Điều cần biết khi làm căn cước công dân

1.1. Nguồn gốc của “chế tài”

Chế tài được xem là một trong ba bộ phận, cùng với giả định và quy định cấu thành nên quy phạm pháp luật. Trong tiếng Anh, ba bộ phận này được ghi chú như sau: chế tài là “sanction”, giả định là “hypothenis”, quy định là “dispossition”. Trong cả tiếng Anh và tiếng Nga, sanction (chế tài) được hiểu là một sự trừng phạt. Như vậy, có thể nói chế tài theo nghĩa chính gốc của nó là một sự trừng phạt, trừng trị đối với một hành vi vi phạm nhất định nào đó.

Mặt khác, trong tiếng gốc Latin, chế tài (sanction) là sanctio, xuất phát từ động từ sancrire, được hiểu như là một cách thiết lập một luật lệ nào đó. Từ khía cạnh này, cũng có thể hiệu chế tài là một kiểu luật lệ hay một sắc lệnh cụ thể, chúng đều được sử dụng phổ biến trong phạm vi các nhà thờ, giáo hội, nói chung là ở phạm trù tôn giáo. Hiện nay, với tiếng Anh và tiếng Pháp, thì từ sanction cũng được mang ý nghĩa như một sự chuẩn y, phê chuẩn một điều luật nào đó.

Được sử dụng với ý nghĩa phổ biến là một biện pháp trừng phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật. Nhìn chung, đặt ở mỗi bối cảnh khác nhau, ở một quốc gia và hệ thống luật lệ của quốc gia đó khác nhau, chế tài sẽ mang trong mình một khía cạnh không thực sự giống nhau. Mặc dù trừng phạt là ý nghĩa phổ biến của chế tài, tuy nhiên với Việt Nam, nó lại mang một ý nghĩa khác. Cùng xem chế tài là gì tại đất nước chúng ta nhé!

Biển thủ là gì? Những thông tin của biển thủ được nhiều người quan tâm bởi vì từ ngữ này được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt liên quan tới pháp luật. Những thông tin dưới đây sẽ giúp cho các bạn hiểu rõ hơn về biển thủ là gì? Biển thủ có những đặc điểm như thế nào nhé

1.2. Khái niệm chế tài là gì?

Trong các tài liệu quy định về khái niệm thuật ngữ thuộc lĩnh vực luật pháp, thì chế tài được xem là một một trong ba bộ phận, cùng với giả định và quy định cấu thành nên một quy phạm pháp luật.

Theo đó, Chế tài là một bộ phận quy định mọi hình thức thực hiện trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi phạm tội, chế tài hoạt động trên cơ sở các quy tắc xử sự chung được ghi pử hai phần còn lại trong quy phạm pháp luật.

Tùy vào từng đặc điểm lợi ích mà pháp luật đứng ra bảo vệ, mức độ thiệt hại, tính chất của hành vi phạm tối và những vấn đề liên quan khác thì chế tài sẽ được áp dụng theo những trường hợp khác nhau, theo các mức độ khác nhau, có thể là tăng hoặc cũng có thể giảm chế tài. Trong hình sự, có hình thức chế tài trừng trị, trong hành chính, dân sự, chế tài có hình thức khôi phục trạng thái pháp lý ban đầu, trong hành chính, kinh tế, dân sự, chế tài có hình thức bảo vệ và chế tài bảo đảm.

Được xem là quan trọng và không thể thiếu đi trong bộ phận cấu thành nên một quy phạm pháp luật, thực hiện việc áp dụng chế tài có ý nghĩa lớn trong việc đảm bảo tính nghiêm minh, tính trật tự, tính an toàn của pháp luật và xã hội. Là sự thể hiện thái độ với những trường hợp vi phạm luật pháp của Nhà nước Việt Nam, thực hiện chế tài đúng đắn là một sự phòng ngừa, răn đe, ngăn chặn, giáo dục cho xã hội về việc tuân thủ luật pháp, cũng là mang lại hiệu quả cao trong mục tiêu xây dựng, hoàn thiện và phát triển về mọi mặt của Nhà nước.

2. Chế tài được áp dụng quy phạm pháp luật khi nào?

Trong phần nói về khái niệm chế tài là gì, chúng ta cũng được thông tin về việc áp dụng chế tài không phải là việc đơn giản. Vì nó còn phụ thuộc vào tính chất, mức độ, đặc điểm của từng trường hợp vi phạm cụ thể. Tương tự như việc đề cập tới các hình thức của chế tài, trên thực tế, các hình thức đã nêu ở phần một cũng trên cơ sở căn cứ tính chất, hành vi trong từng trường hợp, lĩnh vực cụ thể.

Hình thức chế tài có thể được nâng lên hoặc hạ xuống tùy vào hành vi vi phạm pháp luật có tính chất như thế nào. Hầu hết, theo quy định việc tăng nặng hoặc giảm nhẹ khi áp dụng chế tài sẽ phụ thuộc rất nhiều vào mức độ thiệt hại cũng như các vấn đề khác có liên quan đến hành vi phạm pháp. Như vậy từ bản chất của chế tài, chúng ta có thể thấy chế tài đều có thể được xem xét và áp dụng cho mọi hành vi phạm tội ở mọi khía cạnh bao gồm: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh,... ở từng thời điểm, từng giai đoạn cụ thể khác nhau.

3. Thông tin về các loại chế tài

Tìm hiểu chế tài là gì cần thiết phải tìm hiểu từng loại chế tài cụ thể trong nó. Các loại chế tài thường gặp có thể bao gồm 4 loại chế tài chính: chế tài hành chính, chế tài hình sự, chế tài dân sự và chế tài thương mại. Cùng tìm hiểu các loại chế tài này ngay sau đây:

3.1. Chế tài hành chính

Loại chế tài đầu tiên phổ biến và thường gặp nhất, có lẽ đó chính là chế tài hành chính. Vậy chế tài hành chính là gì? Liên hệ với khái niệm chế tài, chúng ta có thể dễ dàng kết luận chế tài hành chính là những hình phạt, răn đe của pháp luật với những hành vi, hành động được xem là vi phạm về mặt hành chính trong xã hội. Thông thường, chế tài hành chính được Nhà nước quy định áp dụng với những chủ thể, cá nhân, tổ chức có những hành vi trái với quy định quản lý Nhà nước, nhưng chưa đến mức nặng để truy cứu trách nhiệm hình sự, chưa thể định danh là tội phạm.

Mặc dù vậy, hiện nay, với một số quy định về các biện pháp, hình thức xử phạt về hành chính dường như đang có nhiều lỗ hổng. Chính vì vậy, nhiều nhận định cho rằng, quy định trong phạm vi hình thức chế tài hành chính trong nước ta hiện nay đang còn khá nhiều bất cập cần được điều chỉnh.

3.2. Chế tài hình sự

Khi chủ thể, cá nhân có những hành vi vi phạm đến các quy định, luật lệ trong bộ luật hình sự sẽ phải chịu những hậu quả về hình phạt, và hậu quả hình phạt đó gọi là chế tài hình sự. Cũng như chế tài nói chung, chế tài hình sự là một trong ba bộ phận cấu thành nên quy phạm pháp luật hình sự. Tùy vào đối tượng, tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội hình sự, mà những hình phạt trong chế tài có thể được áp dụng và giới hạn không giống nhau. Quy phạm pháp luật hình sự quy định về chế tài hình sự và được áp dụng với cá nhân thực hiện hành vi phạm tội hình sự.

3.3. Chế tài dân sự

Khác với chế tài hành chính và chế tài hình sự, thì chế tài dân sự là những hình phạt cưỡng chế, những hậu quả về mặt pháp lý mang tính bất lợi, tuy nhiên ngoài mong muốn của những cá nhân trong quan hệ dân sự thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, còn gọi là việc thực hiện các nghĩa vụ dân sự không đúng.

Thông thường, những tranh chấp và những quan hệ liên quan đến tài sản, đất đai thuộc phạm trù của chế tài dân sự. Chẳng hạn như việc bồi thường thiệt hại, sửa chữa, khôi phục tình trạng ban đầu,...) hay cũng có thể là những cưỡng chế chế tài dân sự khác, như việc buộc xin lỗi, buộc chấm dứt hành vi vi phạm,...)

Xem thêm: Cơ sở pháp lý là gì? Nâng cao hiểu biết về các định nghĩa pháp lý

3.4. Chế tài thương mại

Chế tài cũng bao gồm cả việc áp dụng những hình phạt cho các hành vi phạm pháp ở lĩnh vực kinh tế, giao thương. Lúc này chế tài được xếp loại vào chế tài thương mại. Đây là loại chế tài thường gặp nhất trong xã hội chúng ta. Bởi những hoạt động kinh doanh, bao gồm ký kết, thỏa thuận các hợp tác, hợp đồng với nhau không thể tránh khỏi các xung đột, mâu thuẫn và dễ dẫn đến tranh chấp cá nhân cũng như tập thể.

Trong luật thương mại năm 2024, quy định cụ thể 6 loại chế tài thương mại sẽ được tùy vào từng trường hợp để áp dụng, bao gồm: buộc thực hiện đúng hợp đồng, buộc bồi thường thiệt hại, đình chỉ thực hiện hợp đồng, phạt vi phạm, tạm ngừng thực hiện hợp đồng, hủy bỏ hợp đồng.

4. Một số công việc cụ thể liên quan đến kiến thức về chế tài

Khi tìm hiểu những kiến thức xoay quanh khái niệm chế tài là gì, chúng ta có thể thấy chế tài là một trong những cẩm nang thông tin bắt buộc liên quan mật thiết đến luật pháp. Trên thực tế, các cá nhân làm việc liên quan đến ngành luật hầu hết phải hiểu rõ về chế tài cũng như các loại chế tài. Hiểu được chế tài, sẽ giúp bạn nhận thức được rõ hơn về việc khi nào nên áp dụng quy phạm pháp luật về chế tài, biết áp dụng chế tài nào cho từng đối tượng, hành vi cụ thể,...

Về việc làm thường xuyên liên quan đến chế tài, có thể nói đến các vị trí như luật sư tư vấn các chế tài hình sự, dân sự, chuyên viên đại diện pháp luật làm việc tại các doanh nghiệp tư vấn về chế tài doanh nghiệp, chế tài hành chính,... Hoặc một số vị trí khác như trợ lý thẩm phán, kiểm sát viên,... các công việc tại các cơ quan hành pháp, đơn vị hoạt động trong ngành và lĩnh vực luật pháp.

Nếu bạn là một cá nhân đang tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp cho bản thân mình, bạn hoàn toàn có thể chọn chúng tôi - Timviec365.vn làm điểm đến cung cấp cho bạn những thông tin việc làm hấp dẫn nhất. Trên đây là những thông tin xoay quanh khái niệm chế tài là gì, nếu vẫn còn những thắc mắc liên quan đến chế tài cũng như các vấn đề về việc làm, bạn đọc có thể để bình luận ngay bên dưới nhé!