Luật hình sự là gì? Học những gì và ra trường làm gì?

1. Luật hình sự và quy trình tố tụng của luật hình sự

1.1. Luật hình sự là gì? Tư pháp hình sự là gì? Và nghiệp vụ điều tra hình sự là gì, hiểu thế nào cho đúng đây?

Luật hình sự, đây là khái niệm khi nói về các luật định mang tính chất chỉ những hành vi phạm tội gây hậu quả ảnh hưởng đến xã hội, tùy vào mức độ hậu quả mà mỗi hành vi phạm tội đó sẽ có một mức án (hình phạt) riêng biệt

Trong các đặc tính riêng của mình, nghiệp vụ điều tra hình sự có vai trò liệt kệ ra các yếu tố cấu thành tội và áp dụng khung hình phạt phù hợp với tội danh đó và đưa ra những hậu quả có thể xảy ra đối với những đối tượng không chấp hành khung hình phạt đó khi đã có phán quyết của tòa án. Tùy theo các cấp thẩm quyền và tính chất sự việc khác nhau mà đối tượng vi phạm sẽ phải chịu hậu quả khác nhau, trong đó có thể xảy đến như: cải tạo giam giữ có thời hạn, thực thi án không giam giữ (được hưởng án treo nhưng vẫn phải tuân thủ sự giám sát từ các cơ quan chính quyền địa phương), bao gồm án tù chung thân hoặc hình phạt cao nhất là tử hình.

Trong việc việc đảm bảo an ninh chính trị, bảo vệ nền độc lập, chủ quyền nước nhà, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ lợi ích của Nhà Nước, quyền, lợi ích hợp pháp công dân, tổ chức, duy trì trật tự, an toàn xã hội, tư pháp hình sự (criminal justice) được ví như một trong những công cụ sắc bén, hữu hiệu

Dù ở đâu cũng có nhưng ở mỗi nước luật hình sự sẽ có những quy định riêng biệt và khác nhau, có thể có những tội danh được quy định trong điều luật của nước này nhưng ở các nước khác thì không. Và đôi khi ngay cả chính trong các điều lệ được quy định trong bộ luật của nước ta cũng co nhiều điều lệ còn chưa được rõ ràng về ranh giới giữa luật dân sự và hình sự

Nếu như ở luật dân sự, người dân hoặc các các pháp nhân đều có thể khởi kiện nếu cảm thấy các quyền lợi của mình đang bị xâm phạm, thì ở luật hình sự thì thường chỉ cơ quan chính quyền hoặc viện kiểm sát sẽ tiến hành khởi tố sau khi điều tra, nắm bắt nguyên nhân của sự việc.

1.2. Quy trình nhận định luật tố tụng hình sự diễn ra như thế nào?

Trong Bộ luật hình sự 2024, thì quy trình nhận định luật tố tụng hình sự diễn ra và chia thành các giai đoạn như sau:

- Khởi tố vụ án hình sự

Đây là giai đoạn đầu tiên, ở giai đoạn này Cơ quan điều tra sẽ tiếp cận vụ việc dựa trên các yếu tố sau: tố giác của cá nhân; tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân; tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng; kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước; cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hay người phạm tội tự thú để làm căn cứ xác định vụ việc có hay không có dấu hiệu tội phạm để có thể tiến hành khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.

- Giai đoạn điều tra   
Sau khi đã tiến hành xác minh đủ căn cứ và tiến hành khởi tố vụ án hình sự, các cơ quan điều tra sẽ có thẩm quyền và nghĩa vụ tiến hành điều tra hay sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để khai thác, thu thập thêm thông tin, các chứng cứ, nhân chứng của vụ án nhằm chứng minh, xác định mức độ phạm tội của các tội phạm trong vụ án đó một cách cụ thể.

- Giai đoạn truy tố
sau khi vụ án đã được các cơ quan có thẩm quyền tiến hành điều tra và thu thập được đầy đủ các yếu tố chứng cứ chứng minh được các hành vi phạm tội của tội phạm. Thì ở giai đoạn này Viện Kiểm sát sẽ tiến hành các thủ tục cần thiết làm các bản cáo trạng hay những quyết định tố tụng nhằm thực hiện việc truy tố các bị can trong vụ án ra trước Tòa. Đây có thể hiển là giai đoạn nghiên cứu, kiểm tra lại toàn bộ hồ sơ vụ án với các thông tin điều tra, các chứng cứ đã thu thập được và xem xét các yếu tố đó liệu đã đủ căn cứ để tiến hành xét xử vụ án hay chưa.

- Xét xử sơ thẩm vụ án

Sau khi vụ án đã được Viện kiểm sát tiến hành truy tố thì Tòa án sẽ bắt đầu tiến hành xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Ở giai đoạn này Tòa án sẽ không đưa ra mức án xét xử luôn mà chỉ tiến hành xem xét vụ án và đưa ra phương hướng giải quyết vụ án là: quyết định bị cáoCó vi phạm hay không, và cụ thể là vi phạm điều gì, án phạt và khung hình phạt sẽ như thế nào, hoặc các vấn đề liên quan khác như xử lý bằng chứng, bồi thường, và các chi phí phát sinh...

- Xét xử phúc thẩm

Theo Điều 330- Bộ luật tố tụng hình sự thì trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày phiên tòa xét xử sơ thẩm tuyên án và kết thúc hoặc 7 ngày kể từ ngày có Quyết định sơ thẩm nếu như các bị cáo và người bị hai không có kháng cáo gì thì sẽ thi hành theo đúng mức án được tuyên, còn nếu trong trường hợp Tòa án nhận được đơn kháng cáo của bị cáo hoặc đơn kháng nghị của Viện kiểm sát thì Tòa án cấp trên sẽ phải trực tiếp tiến hành xét xử lại vụ án đã tuyên trước đó hoặc xét lại các Quyết định sơ thẩm của Tòa án cấp sơ thẩm.

- Giám đốc thẩm

Theo Điều 330- Bộ luật tố tụng hình sự trong trường hợp Viện kiểm sát phát hiện thêm được các vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án và tiến hành kháng nghị thì Tòa án sẽ có thẩm quyền xem xét lại bản án hoặc Quyết định của Tòa án dù đã có hiệu lực

Trong đó, giai đoạn giám đốc thẩm vụ án hình sự sẽ tiến hành nhận định luật tố tụng hình sự khi đủ các căn cứ như sau: các kết luận, quyết định đã tuyên trong bản án của Tòa án trước đó không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; các thủ tục tố tụng trong điều tra, truy tố, xét xử của vụ án có sự vi phạm nghiêm trọng dẫn đến các sai lầm trong việc giải quyết vụ án; có sự sai lầm trong việc áp dụng khung hình phạt pháp luật

- Tái thẩm                  
Đây là giai đoạn xét lại bản án, nhận định luật tố tụng hình sự quyết định trong bản án đã tuyên của Tòa trước đó nhưng bị Viện kiểm sát kháng nghị vì cho rằng có yếu tố sai phạm hoặc có sự phát hiện thêm tình tiết mới.

2. Khi cần tư vấn luật hình sự hay tư pháp hình sự thì đến đâu?

Hiện nay, với sự phát triển của các phương tiện truyền thông chúng ta có thể dễ dàng tìm kiếm các thông tin luật hình sự hay tư pháp hình sự trên các mạng internet với từng vấn đề vi phạm được quy định trong luật hình sự như thế nào, khung hình phạt ra sao, những yếu tố nào cấu thành tội. Tuy nhiên với những người không thành thạo về công nghệ thông tin thì việc tìm kiếm thông tin về luật hình sự trên mạng internet có thể sẽ gặp khá nhiều khó khăn thì hiện nay cũng có khá nhiều các trung tâm tư vấn luật hình sự hay các văn phòng luật sư phục vụ việc tư vấn các vấn đề liên quan đến luật hình sự và các quy định trong luật tố tụng hình sự. Nếu như bạn cũng đang gặp khó khăn trong việc tham khảo các vấn đề này trên các phương tiện truyền thông thì có thể đến trực tiếp các trung tâm hay các văn phòng luật để được hỗ trợ một cách chi tiết nhất nhé.

3. Ngành luật hình sự học gì và ra trường làm gì?

Luật hình sự có phải là hình sự pháp luật hay không? Nếu đăng ký học luật hình sự thì sẽ học những gì? Ngành điều tra hình sự thì sao? Liệu học luật xong ra trường chỉ có thể làm mỗi luật sư không? Hay có những công việc nào xung quanh ngành luật, học luật ra làm gì? Đây là câu hỏi đang gặp phải của khá nhiều người, khi đang có định hướng nghề về ngành luật nhưng thông tin về ngành nghề này vẫn còn rất khiêm tốn.

Ở ngành luật hình sự, sinh viên sẽ được cung cấp các thông tin, kiến thức về lĩnh vực tư pháp hình sự, bao gồm các vấn đề trong khoa học luật hình sự, khoa học luật tố tụng hình sự và khoa học luật thi hành án hình sự, trong đó:

- Khoa học luật hình sự pháp luật bao gồm: tội phạm, hình phạt, trách nhiệm hình sự, các biện pháp tư pháp, quyết định hình phạt,…

- Khoa học điều tra hình sự bao gồm: các nguyên tắc của tố tụng hình sự, chứng cứ, các biện pháp ngăn chặn, các cơ quan tiến hành tố tụng,..

- Khoa học luật thi hành án hình sự bao gồm: đối tượng bị kết án, các cơ quan thi hành án, thủ tục, trình tự thi hành các loại hình phạt, các biện pháp tư pháp,...

Với ngành hình sự pháp luật, không nhất thiết là sau khi ra trường chúng ta chỉ có thể công tác trong Tòa án mà có thể công tác ở nhiều các lĩnh vưc với các vị trí công việc khác nhau những vấn liên quan đến pháp luật như: làm việc tại các tổ chức, trung tâm hay các văn phòng luật với các vị trí như luật sư, tư vấn viên, trợ lý luật sư, hay làm viêc ở các công ty, doanh nghiệp với vai trò tư vấn về luật pháp, công ty luật (law firm)… hoặc là các vị trí trong ngành công an,.. 

Hiện nay luật là một ngành phổ biến tại tất cả các tỉnh thành trên toàn quốc nên bạn không hề gặp khó khăn khi tìm viec lam tai ca mau hay một số tỉnh, thành phố có nhu cầu tuyển dụng ngành luật hình sự với mức lương hấp dẫn.

4. Nhu cầu tuyển dụng việc làm của ngành luật hình sự hiện nay?

Hiện nay sự thiếu hụt nguồn nhân lực phục vụ trong ngành Luật của các công ty và các doanh nghiệp là tương đối lớn. Đặc biệt là khi mà hiện nay nhu cầu của con người trong việc được tiếp cận, hỗ trợ các vấn đề liên quan đến luật pháp, đặc biệt là các vấn đề về luật hình sự ngày càng tăng cao, trong khi nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn về luật ở các công ty, doanh nghiệp kinh doanh luật lại chưa thể đáp ứng được. Các bạn sinh viên du học, thi chứng chỉ Isat học thạc sĩ sẽ là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Đặc biệt là khi mà hiện nay nhu cầu tuyển dụng ngành luật về bộ phận tư vấn luật hình sự phục vụ các vấn đề về luật pháp, các nhu cầu thiết yếu về cảnh báo hay có thể phát hiện sớm các rủi ro về mặt pháp luật để giúp các công ty và doanh nghiệp nhanh chóng có phương giảm xử lý kịp thời để giảm bớt thiệt hại hay có những sáng thích hợp trong việc bảo vệ quyền lơi của doanh nghiệp và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển ở các công ty, doanh nghiệp trên cả nước ngày càng tăng cao. Điều này cũng đồng nghĩa nhu cầu việc làm của ngành này là tương đối lớn tại các tỉnh thành trên toàn quốc mà bạn có thể tìm thấy được trông các tin tức như việc làm tại Ninh Bình của Timviec365.vn, nên bạn hoàn toàn có thể yên tâm về cơ hội tim viec của ngành nghề này sau ra trường nhé.