Dự án ODA là gì? Thông tin đặc biệt quan trọng về dự án ODA

1. Tổng quan về dự án ODA là gì?

Có thể nói khái niệm dự án ODA có liên quan mật thiết đến khái niệm chung về ODA. Như vậy, trước khi tìm hiểu về nó, chúng ta cùng tìm hiểu khái niệm này đã nhé!

1.1. Khái niệm ODA là gì?

Official development assistance là cụm từ tiếng Anh đầy đủ nhất được gọi tắt là ODA. Từ này được dịch nghĩa ra là hỗ trợ phát triển chính thức. Đây là một thuật ngữ do Ủy ban hỗ trợ phát triển (DAC) của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đưa ra nhằm đo lường sự viện trợ. Thuật ngữ này được sử dụng đầu tiên vào năm 1969, nó được sử dụng rộng rãi như một chỉ báo về dòng chảy viện trợ quốc tế. ODA cũng bao gồm một số khoản vay.

Định nghĩa đầy đủ của ODA là: dòng chảy tài chính chính thức được quản lý với mục đích thúc đẩy sự phát triển kinh tế và phúc lợi của các nước đang phát triển là mục tiêu chính, có tính ưu đãi với yếu tố tài trợ ít nhất 25% (sử dụng tỷ lệ chiết khấu 10% cố định). Theo quy ước, dòng chảy viện trợ ODA bao gồm sự đóng góp của các cơ quan chính phủ tài trợ cho tất cả các cấp, cho các nước đang phát triển, cho các tổ chức đa phương. Biên lai ODA bao gồm các khoản giải ngân của các nhà tài trợ song phương và các tổ chức đa phương. Trong hạch toán cán cân thanh toán quốc tế, ODA được ghi nhận dòng tiền vào (cash flow). Viện trợ ODA góp phần phát triển kinh tế tài chính, xã hội của một quốc gia khác.

Nói cách khác, ODA cần có ba yếu tố:

- Được thực hiện bởi khu vực chính thức (các cơ quan chính thức, bao gồm chính quyền tiểu bang và địa phương, hoặc các cơ quan điều hành của họ).

- Với việc thúc đẩy phát triển kinh tế và phúc lợi như mục tiêu chính.

- Theo các điều khoản tài chính ưu đãi (nếu là khoản vay, có yếu tố tài trợ ít nhất 25%).

Định nghĩa này được sử dụng để loại trừ viện trợ phát triển khỏi hai loại viện trợ khác từ thành viên của DAC:

- Viện trợ chính thức (OA): các luồng đáp ứng các điều kiện để đưa vào Hỗ trợ phát triển chính thức ODA, ngoài thực tế là những người nhận nằm trong phần II của danh sách người nhận hỗ trợ phát triển DAC của Ủy ban hỗ trợ phát triển. 

Các luồng chính thức khác (OOF): giao dịch của khu vực chính thức với các quốc gia trong danh sách người nhận viện trợ không đáp ứng được các điều kiện là hỗ trợ phát triển chính thức hoặc viện trợ chính thức, vì họ không chủ yếu nhắm vào phát triển, hoặc vì họ có một yếu tố tài trợ dưới 25%.

Vốn ODA không mang tính chất của một khoản đầu tư tài chính nhằm mục đích lợi nhuận, có tính hỗ trợ và giúp đỡ nhiều hơn. Mỗi gói ODA có giá trị lớn, không chỉ sử dụng trong một năm tài chính mà sẽ được phân bổ trong dài hạn, hỗ trợ xây dựng và kiến thiết đất nước. Việc giải ngân nguồn vốn ODA cần được tính toán và lên kế hoạch, tránh giải ngân ồ ạt vì có thể gây ra tác động xấu đến thị trường tiền tệ (money market) cũng như thị trường vốn. Ngân hàng trung ương và chính phủ cần phối hợp trong việc phân phối giải ngân các gói ODA.

1.2. Dự án ODA là gì?

Như vậy, sau khi đã tìm hiểu một cách khái quát về viện trợ hay vốn ODA, chúng ta có thể hình dung ra khái niệm dự án ODA là gì rồi chứ? Trên thực tế, khi một quốc gia đang phát triển nhận một khoản viện trợ từ các quốc gia khác sẽ gọi là vốn ODA. Nguồn vốn này sẽ có thể được phê duyệt để làm nguồn tài chính cung cấp, hỗ trợ cho các chương trình, dự án nhất định, hoặc cũng có thể cho các dự án vay vốn ODA với ưu đãi cao. Như vậy, có thể hiểu đơn giản, các dự án sử dụng vốn từ nguồn viện trợ ODA thì được gọi là dự án ODA.

Tuy nhiên không phải dự án, chương trình nào cũng được cung cấp vốn ODA, vậy vốn ODA được ưu tiên sử dụng cho các dự án thuộc lĩnh vực nào? Đó cũng là một thắc mắc được đông đảo cá nhân làm kinh tế quan tâm. Về cơ bản, những dự án thuộc các lĩnh vực được ưu tiên sử dụng loại viện trợ này đã được quy định rõ ràng ở Nghị định 132, do Chính phủ ban hành năm 2024, cụ thể tại Khoản 12, Điều 1:

• Dự án về kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất thuộc lĩnh vực kinh tế - xã hội. Trong số đó, những dự án ha tầng liên quan đến việc xây dựng hạ tầng giao thông, xã hội (giáo dục, y tế, nghề nghiệp), công trình thủy lợi, phát triển đô thị thông minh,...
• Các dự án liên quan đến lĩnh vực xây dựng, nghiên cứu, cải cách và hoàn thiện các chính sách cũng như thể chế kinh tế, chính trị, xã hội.
• Các dự án liên quan đến lĩnh vực phát triển, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển, chuyển giao công nghệ và tri thức.
• Các dự án liên quan đến lĩnh vực nâng cao chất lượng, giải quyết ô nhiễm môi trường, ứng đổi với biến đổi khí hậu và công tác nghiên cứu giải pháp phòng chống, giảm nhẹ những rủi ro và bất lợi do thiên tai, thảm họa gây ra.
• Các dự án liên quan đến việc dùng viện trợ ODA cho nguồn tài chính của Nhà nước khi Nhà nước tham gia vào các dự án với hình thức hợp tác công tư.
• Một số lĩnh vực được ưu tiên khác theo chủ trương, sự phê duyệt và quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Như vậy, có thể nói để một dự án ODA được phê chuẩn là một việc không mấy dễ dàng. Để sử dụng hiệu quả nguồn vốn FDA, tránh lãng phí, các cơ quan sử dụng cần xây dựng một kế hoạch tài chính chi tiết và cần có cơ qua giám sát đánh giá việc sử dụng khoản viện trợ.

2. Những thông tin bạn cần biết về dự án ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức ODA chỉ định tài trợ được cung cấp bởi các thực thể công tại các quốc gia phát triển nhất, nhằm cải thiện điều kiện sống ở các quốc gia có thu nhập thấp hay trung bình. Nhưng phạm vi của nguồn viện trợ này không phải lúc nào cũng được biết đến, vì vậy đây là một số điểm cụ thể. Sau khi tìm hiểu khái niệm dự án ODA là gì, bạn nên biết những thông tin thực tế dưới đây:

2.1. ODA hỗ trợ các lĩnh vực bị lãng quên

Cải thiện khả năng tiếp cận với nguồn nước, y tế, giáo dục chất lượng cao, bảo vệ đa dạng sinh học và chống biến đổi khí hậu: đây là những mục tiêu thiết yếu, cho các dân số của các nước đang phát triển và vì sự ổn định quốc tế. Tuy nhiên, các dự án tập trung vào các vấn đề này không nhất thiết phải quan tâm đến các nhà đầu tư công (investor) và các doanh nghiệp tư nhân, những người thấy chúng quá rủi ro hoặc mức độ ưu tiên thấp.

Đây là lúc hỗ trợ phát triển chính thức phát huy tác dụng. Bằng cách bù đắp cho việc thiếu kinh phí ở một số khu vực và khu vực bị lãng quên nhất định thông qua các khoản tài trợ, các khoản vay hoặc các hình thức hỗ trợ khác, viện trợ công cộng đã cung cấp một động lực để thay đổi trong các quần thể bị tổn thương nhất. Thông thường, nó cũng dẫn đến sự hỗ trợ từ những đối tượng như các ngân hàng thương mại, công ty tài chính và tổ chức khác và tăng số tiền dành cho phát triển.

Vai trò thiết yếu khác của các dự án ODA là gì? Nó bao gồm định hướng lại nền kinh tế của một số quốc gia nhất định hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững; cụ thể là hướng tới một thế giới công bằng hơn, sinh thái hơn và bình đẳng hơn. Giống như tất cả các hành động công khai, sự định hướng lại này đi kèm với một chi phí nhưng mang lại lợi ích đáng kể trong trung và dài hạn.

2.2. Không phụ thuộc hoàn toàn vào các khoản tài trợ

Các quốc gia tài trợ của Ủy ban Hỗ trợ phát triển CDA của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đã kiếm được 149 tỷ USD cho các nước nhận trong năm 2024. Đây thực chất là hình thức tài trợ. Nhưng đây không phải là cách duy nhất viện trợ được cung cấp.

Một số quốc gia tài trợ đã đưa ra các khoản vay được trợ cấp ít nhiều. Rõ ràng, ý tưởng là cho vay một khoản tiền với lãi suất ưu đãi cho các quốc gia hoặc lãnh đạo dự án gặp khó khăn khi vay. Bởi vì tỷ lệ ưu đãi này, khoản vay chi phí một cái gì đó cho người vay, ngay cả khi nó được hoàn trả. Đó là một khoản tiền tương đương với các khoản trợ cấp khác, được tính như một phần của ODA.

Các khoản đóng góp được tính như một phần của ODA cũng bao gồm nhận người tị nạn từ các nước đang phát triển, học phí miễn phí cho các nghiên cứu đại học ở một số sinh viên, chi phí cho một số hoạt động giữ gìn hòa bình và xóa một số khoản nợ.

2.3. Quốc gia không phải là người chơi duy nhất

Trong thuật ngữ viện trợ phát triển, một sự khác biệt được tạo ra giữa viện trợ do một quốc gia tài trợ trực tiếp cung cấp cho một quốc gia thụ hưởng, được gọi là viện trợ song phương, được cung cấp bởi các quốc gia thông qua các khoản đóng góp cho các chương trình của các cơ quan quốc tế. Các thành viên tài trợ chính của Ủy ban Hỗ trợ Phát triển (CDA) của OECD do đó có khoảng một phần ba số viện trợ công của họ thông qua các tổ chức đa phương như Ngân hàng Thế giới và các cơ quan của Liên Hợp Quốc.

Trong số các ngân hàng đa phương, các ngân hàng phát triển khu vực cũng đóng một vai trò quan trọng. Chúng bao gồm Ngân hàng Phát triển Châu Phi, Ngân hàng Phát triển Châu Á và Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ.

2.4. Viện trợ công cộng chỉ là một phần của tài trợ phát triển

Với 149 tỷ đô la được phân phối trên toàn thế giới vào năm 2024, số tiền dành riêng cho dự án ODA chỉ là một phần của cái được gọi là tài chính cho thời gian phát triển.

Khái niệm có phần mơ hồ này bao gồm tất cả các khoản tài trợ công cộng, tư nhân, quốc gia và quốc tế cho các nước đang phát triển: đầu tư tư nhân (invest), hành động của các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức phi chính phủ, chuyển tiền của người nước ngoài đến các gia đình ở một mình, sau đó, đại diện cho 46 tỷ đô la (tương đương 415 tỷ euro) ) trên toàn thế giới vào năm 2024, theo OECD. Tài trợ đa dạng này làm phức tạp việc ước tính số tiền liên quan. Tuy nhiên, chúng ta đang nói về 10.000 tỷ đô la hàng năm, nghĩa là 8,900 tỷ euro.

2.5. ODA và những điểm bất cập

Không có kẻ thù nào tồn tại mãi mãi, chỉ có lợi ích là tồn tại mãi mãi. Các quốc gia tài trợ vốn ODA cho các quốc gia khác không tự dưng mà họ làm như vậy, tài trợ ODA cũng là một hình thức vừa phô trương sức mạnh, vừa mở rộng thị trường, vừa quan hệ quốc tế, vừa theo đuổi các mục tiêu chính trị,...

Khi thực hiện việc cho vay, các quốc gia cho vay cũng yêu cầu và thiết kế những đề nghị đính kèm, đó là việc nước được vay phải mua thiết bị, phải sử dụng dịch vụ hay tiếp nhận nhân sự,... của các nước cho vay với chi phí khá đắt đỏ. Chưa kể, họ còn yêu cầu quốc gia được vay phải thực thi một số điều khoản trong thương mại, thông thường là buộc phải là thị trường nhập khẩu cho một vài sản phẩm nhất định nào đó.

Còn dưới hình thức nhà thầu, các quốc gia cho vay sẽ tham gia trực tiếp vào các dự án ODA, điều này mang lại rất nhiều lợi ích không chỉ cho các quốc gia này, mà còn là các doanh nghiệp thuộc quốc gia đó.

3. Dự án ODA - Cơ hội rộng mở cho các doanh nghiệp Việt

Trong khi phân tích khái niệm dự án ODA là gì, chúng ta cũng có thể thấy rằng sự tác động của nó trong tiến trình phát triển kinh tế, xã hội là không hề nhỏ. Đặc biệt, những dự án được ưu tiên trong sử dụng vốn ODA đều liên quan mật thiết đến những nhu cầu của xã hội. Bởi những dự án như hạ tầng lớn về giao thông, thủy lợi, môi trường, giáo dục, y tế,... nói chung là các hạ tầng công cộng đều cần rất nhiều chi phí cũng như một loạt các vấn đề khác.

Chính bởi không thể kêu gọi vốn trong nước được, nên nguồn vốn hỗ trợ ODA như một nguồn vốn vàng để các doanh nghiệp có thể thực hiện hóa các công trình dự án. Chưa kể đến thông quá nguồn vốn này, các doanh nghiệp còn được tiếp nhận những chuyển giao về tri thức cũng như các chuyển giao về công nghệ. Các doanh nghiệp khi đã có nguồn tài chính hỗ trợ, họ sẽ phát huy được năng lực của mình, mang lại những dự án hiệu quả nhất, phục vụ cho xã hội tối ưu nhất.

Mặc dù vậy, các doanh nghiệp được khuyến cáo nên tìm hiểu thật kỹ những thông tin và quy trình liên quan đến nhà tài trợ nguồn ODA trước khi gia vào dự án. Điều này đều là sự chuẩn bị tích cực cho một cuộc chiến sòng phẳng với các nhà thầu quốc tế khác. Hiện nay, hầu hết các dự án ODA đều được phê duyệt phức tạp, và trong công tác lựa chọn nhà thầu là các doanh nghiệp cũng nghiêm ngặt không kém.

Tuy nhiên, với những gì mà bản chất của một dự án ODA mang lại, thì tính xã hội, nhân văn cũng như tích cực của nó rất đáng cho các doanh nghiệp là các nhà thầu tận dụng cơ hội để khai thác những giá trị cho riêng mình.

Trên đây là những thông tin liên quan đến dự án ODA là gì. Bạn đọc có thể tìm hiểu các thông tin về việc làm cũng như các tin tức tổng hợp hữu ích thông qua Timviec365.vn!