[Halo effect là gì] và bài học đắt cho thủ lĩnh doanh nghiệp!

Có một anh chàng tên X đang do dự có nên dẫn người yêu đi xem bộ phim mới ra hay không vì nghe qua vài người bạn, bộ phim khá bình thường, không có gì hấp dẫn. Thế rồi, tình cơ trong lúc ngồi trên ghế đá suy nghĩ, anh X thấy một nhóm bạn bằng tuổi cũng đang bàn tán về bộ phim đó, nhưng họ nói rằng, bộ phim đó hấp dẫn đến nghẹt thở, rằng diễn viên toàn người nổi tiếng và bối cảnh trong phim đẹp như mơ. Nổi bật là trong nhóm đó, anh X nhận ra, người tung ra những tích cực bình luận này chính là gương mặt thân quen trong trường của anh: đội trưởng đội kịch, người mà anh đã ái mộ từ rất lâu rồi.

Và dần, anh bạn X bị hút bởi cách kể của cô đội trưởng kia và quyết định ngay đi xem phim và không hề tỏ ra do dự như ban đầu. Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống đó? Thực ra điều mà thanh niên X kia đã làm hay phần lớn trong chúng ta, những người đang ở vị trí như anh ta là hệ quả tất yếu của Halo effect. Khái niệm này trong tiếng Việt được gọi là “ Hiệu ứng lan tỏa” hay hiệu ứng hào quang”. Vậy cụ thể, Halo Effect là gì?

1. Bạn đã thực sự định nghĩa đúng Halo Effect là gì?

Cộng đồng Marketing và xây dựng thương hiệu Việt đã giải thích hiệu ứng này bằng một ví dụ như thế này “ Nếu như bạn có cái nhìn tích cực về ai đó ngay từ đầu thì những nhận định sau này của bạn có xu hướng sẽ nhìn vào những điểm tích cực đó”. Điều này, giống như việc bạn mặc những bộ vest công sở hay cách ăn mặc gọn gàng phong độ thường toát lên rằng, người đó là có tiền, thành công. 

Ở khía cạnh ngược lại, khi một công ty “lỡ may” dính chàm vì làm ăn thua lỗ hay tham gia vào những thương vụ phi pháp thì khả năng trở lại để được đối tác tin tưởng hợp tác là rất khó, vì tư tưởng về những điểm tiêu cực của họ khó bị ăn mòn. Điều này khá giống với việc, khi bạn xem quảng cáo về những sản phẩm trên TV xuất hiện celeb, kols nổi tiếng PR cho thương hiệu. Chắc chắn một điều rằng, khi đứng giữa hai quyết định lựa chọn những dòng sản phẩm giống nhau, bạn sẽ có xu hướng nghiêng về sản phẩm được quảng cáo bởi cô diễn viên nọ hơn. 

 Halo effect hay hiệu ứng lan tỏa là thực chất là trạng thái quan điểm, ý kiến cá nhân của bạn dễ bị lung lay, thậm chí là những thay đổi 100% bởi những ấn tượng hay thái độ tích cực có từ trước đó bởi những người nổi tiếng bạn thần tượng, những thương hiệu bạn có thiện cảm. Nói cách khác “ Ai nổi tiếng, được nhiều người ngưỡng mộ, họ luôn đúng”.

Halo effect là hiện tượng tâm lý được phát kiến bởi nhà tâm lý học Edward Lee Thorndike vào năm 1920. Theo cha đẻ của xu hướng nhận thức này, Edward đã chỉ ra rằng, một số yếu tố bao gồm sắc đẹp, độ nổi tiếng, tiềm lực tài chính… có sức mạnh lớn trong việc gây ra những thay đổi về nhận thực của con người về mọi vật, sự kiện xung quanh, tạo ra những nhận định “cảm tính”, những phán đoán sai lầm về sự vật. Do đó, ngoài tên gốc là “hiệu ứng lan tỏa” hay hiệu ứng hào quang” Halo Effect trong tiếng Anh được có một tên khác là Halo Error. Tên gọi này, nhằm nhấn mạnh vào khả năng tạo ra những sai lầm có thể mắc phải trong nhìn nhận sự vật hiện tượng dựa trên những suy nghĩ chủ quan và ấn tượng tốt đẹp ban đầu về sự việc, tình huống xung quanh. 

Lời nói của một tỷ phú thường dễ dàng thuyết phục người dùng hơn những người đang có ý định khởi nghiệp, một quảng cáo có sự tham dự của một diễn viên nổi tiếng có nhiều Fan sẽ thu hút người xem và bán ra thị trường với giá cao nhưng vẫn cháy hàng...dù có thể lĩnh vực mà cô ấy làm chả liên quan gì đến sản phẩm cô ấy đóng quảng cáo. Thực tế, thời kỳ bùng nổ các loại hình truyền thông, sự phủ sóng mọi lúc mọi nơi của các loại hình giải trí và mạng xã hội, nhu cầu mở rộng, lan tỏa thương hiệu để cạnh tranh...Halo effect đang được nhiều tên tuổi lớn ứng dụng mạnh mẽ, đặc biệt, trong hoạt động, những chiến dịch PR, tiếp thị, quảng bá hình ảnh, chất lượng doanh nghiệp. Vậy Halo effect có tác động như thế nào đến chính sách đẩy mạnh thương hiệu doanh nghiệp? 

Người tìm việc

2. Ứng dụng thuật tâm lý halo effect để kinh doanh hiệu quả

Marketing thương hiệu chưa bao giờ là thừa đối với doanh nghiệp dù là mới hoạt động hay có tiếng trên thị trường. Đối với những doanh nghiệp vừa mới trình làng thị điều này còn có vai trò quan trọng gấp bội bởi tính cạnh tranh là cực lớn. Bởi khi thương hiệu của bạn đã được định vị trong tâm trí khách hàng (brand positioning) thì khách hàng rất dễ dàng chọn sản phẩm của bạn hơn. Đây cũng là cách để tạo brand awareness tức là mức độ nhận biết của khách hàng với sản phẩm. Nếu tìm hiểu kỹ về Halo effect bạn sẽ thấy được rằng, bạn có thể làm nên tính thu hút của sản phẩm nếu như biết tận dụng công cụ này như một đòn công kích tâm lý người dùng. Xu hướng nhìn vào mặt tốt của sản phẩm mà họ ấn tượng, hình ảnh con người nổi tiếng đi kèm với thương hiệu để suy ra chất lượng của sản phẩm...nhiều trường hợp có thể được dùng để giải thích thậm ứng dụng cho nhiều hiện tượng thú vị và tạo ra những cú hích lớn trong kinh doanh. 

2.1. “Dựa hơi” của các thương hiệu nổi tiếng để PR và phát triển 

Đây là hiện tượng khá phổ biến trong đời sống chúng ta đã và đang gặp, biểu hiện bởi sự nổi lên hoặc ra đời sau sự thành công của một nhãn hàng nào đó kéo theo sự lên đời của hàng loạt những sản phẩm ăn theo. Sự hiền hòa của thị trường kinh doanh bán lẻ trên mạng trước khi Wal-mart xuất hiện dù đã có Co-op mart, Big C, Metro...vẫn rất hiền hòa. Sự lên ngôi của starbuck vào Việt Nam và độ hot của nó đã kéo thị trường cafe dậy sóng và trở thành một trong những thương hiệu có doanh thu khủng cạnh và giá cao nhất ( đến mức ông chủ Trung Nguyên còn chê).

 Nó còn tạo sự nổi cho một số thương hiệu khác về cà phê như Phúc Long coffee, Aha coffee, Coffee House..biểu hiện là hàng trăm cơ sở xuất hiện tại mọi ngóc ngách từ thành phố đến những vùng nông thôn đang bị ảnh hưởng nhiều bởi xu hướng đô thị hóa. Tuy nhiên, ngay cả khi bạn là Fan trung thành của Starbuck, bạn chắc chắn sẽ không tránh khỏi ngạc nhiên khi tìm hiểu về lịch sử “bị hắt hủi” của nó tại quê hương Mỹ như món đồ uống giá rẻ chưa đến 3 đô la hay có thời điểm được bày bán tại các vỉa hè. Vậy điều gì là nguyên nhân tạo nên độ “viral” của thương hiệu này? Các chiến dịch Marketing đình đám và sự nổi danh của Starbuck làm nền để các thương hiệu khác lên ngôi. Sự phát triển này chính là nhờ thứ mà mọi người vẫn đồn thổi nhau : Halo effect. 

Việc làm chuyên viên marketing

2.2. Thương hiệu có tên tuổi tiết kiệm chi phí Marketing sản phẩm ra sau nhờ Halo effect

Hiệu quả quảng cáo và Marketing tốt không những giúp những người anh em sinh sau đẻ muộn có thể nổi cùng mà có vai trò quan trọng để những sản phẩm cũng hãng ra sau câu được độ hot. Một ví dụ tiêu biểu mà chúng ta có thể kể đến như đến ấn tượng cực kỳ tốt của Mac - từ Apple. Thực ra sau sự thành công vang dội của Ipod chính là xuất phát điểm ảnh hưởng đến doanh thu của Mac sau này. Thời kỳ đầu, Apple liên tục “dội bom” người dùng bằng loạt những chương trình quảng cáo đình đám. Hình ảnh máy nghe nhạc gọn nhẹ xuất hiện cả trên bảng xếp hạng âm nhạc nổi tiếng Billboard đã mặc định trong tâm lý người dùng rằng “ Nếu Ipod là thứ hai, không ai là số 1”.

 Không chỉ mang lại cho hãng đến 73.9 thị phần nhạc số và làm lu mờ gần như hoàn toàn hình ảnh các dòng sản phẩm khác mà còn là đòn bẩy  để Apple “mua chuộc” khách hàng với một sản phẩm khác - Mac. Không dùng nhiều thủ thuật kinh doanh hay PR, cạnh tranh với Dell hay HP, Mac vẫn là một trong những dòng máy tính được người dùng đánh giá cực kỳ cao. Điều đó cho thấy, những ấn tượng ban đầu rất quan trọng, Halo effect cực kỳ quan trọng được các doanh nghiệp ứng dụng trực tiếp trong quá trình kinh doanh để tạo nên những hiệu quả không ngờ. 

Việc làm chuyên viên pr

2.3. Tạo ấn tượng tốt với các trang tin điện tử 

Bên cạnh những chiến lược tự PR thương hiệu bằng những sản phẩm tốt và tạo ấn tượng ngay từ ban đầu, nhiều doanh nghiệp có xu hướng nhờ độ phủ sóng của các trang báo, trang điện tử để thông qua đó truyền tải thông điệp bao trùm cả chiến dịch (big idea), đôi khi chưa chính thống sang một nguồn được tin cậy của người dùng. Đối với trang mà người biên tập nội dung có thể “ phóng bút” như những trang tin điện tử. Đôi khi, tạo ấn tượng tốt với những người trực tiếp nhận và đăng bài đang là một “mánh khóe” nhờ hiệu ứng của Halo effect để bài viết được đăng tải với chất lượng tốt hơn và chăm chút về hình thức nhiều hơn. Cũng giống như việc tạo dụng mối quan hệ để nhờ vả, Halo effect cho phép “ấn tượng cá nhân” điều chỉnh những giá trị thực tế doanh nghiệp.

3. Cẩn trọng với Halo effect vì sếp có thể mất nhân viên xuất sắc chỉ vì những nguyên nhân này!

Phát minh của edward và những trạng thái tâm lý con người vào những năm 20 của thế kỷ XX của ông có thể giúp Apple xây dựng thành công thương hiệu nổi bật, giúp Starbuck vươn ra thị trường nước ngoài với tổng doanh đỉnh nhất thị trường Cà phê toàn cầu và giúp nhiều doanh nghiệp nhỏ hơn nhờ cậy "đàn anh có tiếng" đi trước để làm ăn, song đó không là tất cả những gì Halo effect mang lại cho doanh nghiệp. Đặc biệt, với những đấng lãnh đạo, nếu không cẩn thận để Halo Effect chi phối, sếp có thể mất đi những nhân viên xuất sắc. Vì sao vậy?

Sẽ không sai nếu chúng ta gọi Halo effect là một loại thiên vị về nhận thức, trong đó những ấn tượng tổng thể của bản thân chúng ta về một sự vật, cá nhân sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận để đánh giá người đó. Và trong môi trường làm việc, sự thiên vị, không công bằng khi đánh giá nhân viên bởi sự ngự trị của Halo effect đang cực kỳ phổ biến. 

Một nhân viên mới sẽ năng động, nhiệt tình, tích cực đóng góp ý kiến phát triển công ty ban đầu có thể lọt vào mắt xanh của sếp và hiệu ứng hào quang sẽ nói với sếp rằng, hiệu quả làm việc của nhân viên này hơn hẳn với những nhân viên khác. Một ví dụ khác, như đã nói, ấn tượng ban đầu rất quan trọng, một dự án thiết kế được đánh giá cao từ đầu, bạn sẽ nhận tín nhiệm của sếp hơn những người khác dù cho những lần sau, đồng nghiệp có thể làm tốt hơn cả dự án cũ của bạn. Ở thế ngược lại, bạn làm việc tốt song vài lần nhắc nhở vì vài lỗi chính tả...thì lần sau, nếu bạn đã cải thiện hết sức có thể, song nếu là một người không cực kỳ tinh ý, sếp sẽ luôn lấy những lỗi đã phạm từ những lần đầu tiên làm “tiêu chí để đánh giá về thái độ làm việc hay chuyên môn của bạn. Điều này, đôi khi là tốt nếu những áp lực từ phía sếp có thể giúp bạn vươn lên và chứng minh khả năng của bản thân. Nhưng mặt trái của nó, sẽ chóng làm bạn bị mệt mỏi và không còn tha thiết với công việc và sớm từ bỏ đặc biệt, đối với một số nhân viên tiến bộ nhờ rút kinh nghiệm qua những thất bại hay những người có tố chất nhưng chưa phát huy đúng năng lực vào thời điểm sếp mong muốn, Halo effect có thể là gánh nặng bị đánh giá không chuẩn. 

Cựu “thủ lĩnh” Apple Steve Jobs từng mắc sai lầm năm 28 tuổi khi chiêu mộ John Sculley, khi ấy là chủ tịch của Pepsi về làm thành viên của hội đồng quản trị vì phần vì ái mộ những tài năm của John, đồng thời cho rằng hai người quá hợp tính nhau qua những cuộc nói chuyện ban đầu. Và kết quả thì bạn biết rồi đấy, chỉ 2 năm sau, chính Jobs bị người bạn “tâm giao” mong muốn thay đổi thế giới “đá” ra khỏi Apple không thương xót. Thất bại nhớ đời của Jobs luôn làm người ta, đặc biệt những doanh nhân hiện nay để dè chừng.

Thế nhưng thực chất, nguyên nhân lớn nhất để dẫn đến sai lầm của Jobs không phải sự thiếu suy nghĩ, cân nhắc mà ở trạng thái tâm lý mà Jobs gặp phải - Halo effect. Để giảm bớt những tác dụng phụ tiêu cực, dù bạn là ai, trước khi đưa quyết định hãy cân nhắc thật kỹ về cả mặt “trái tim” và “lý trí”. 

Từ bản chất của Halo Effect là gì trên đây lẫn những tác dụng của hiệu ứng hào quang ở cả mặt tích cực và tiêu cực của nó hi vọng sẽ thực sự hữu ích với bạn trong quá trình đưa ra những quyết định đúng đắn của mình. Đừng quên địa chỉ tin cậy timviec365.vn để tìm kiếm thêm nhiều thông tin thú vị cũng như ring về cho mình những cơ hội việc làm mới hiệu quả nhé. 

Xem thêm: Advertising Agency là gì? Cơ hội và thách thức cho người bắt đầu

Việc làm nhanh