Unix là gì? Sự khác biệt giữa các hệ điều hành Unix và Linux

1. Hệ điều hành Unix là gì? Thông tin đầy đủ nhất cho UNIX là gì?

1.1. Unix – hệ điều hành hành đi đầu trong thập niên 70, 80

Unix là tên gọi một hệ điều hành đa nhiệm, được phát triển đầu tiên bởi Ken Thompson, Dennis Ritchie và Douglas McIlroy tại AT & T Bell, UNIX được nghiên cứu tại các phòng thí nghiệm năm 1969 và dần cải tiến, phát triển và trở nên phổ biến. Unix lần đầu tiên được lập trình lại bằng ngôn ngữ C/C++ vào năm 1973.

Unix là hệ điều hành đa người dùng và đa tác vụ mạnh mẽ và phổ biến nhất. Các khái niệm cơ bản về Unix được bắt nguồn từ dự án Multics năm 1969. Hệ thống Multics được định hình là một hệ thống chia sẻ thời gian cho phép nhiều người dùng truy cập đồng thời vào một máy tính lớn. Ken Thompson, Dennis Ritchie và những người khác đã phát triển các khối xây dựng cơ bản của Unix bao gồm hệ thống tệp phân cấp, nghĩa là các khái niệm về các quy trình và trình thông dịch dòng lệnh cho PDP-7. Từ đó, nhiều thế hệ Unix được phát triển cho các máy khác nhau.

Sự không tương thích ngày càng tăng giữa các hệ thống này đã dẫn đến việc tạo ra các tiêu chuẩn tương tác như POSIX và Thông số kỹ thuật Unix đơn. Các hệ thống POSIX hiện đại bao gồm Linux, các biến thể của nó và Mac OS.

Các chương trình Unix được thiết kế xung quanh một số triết lý cốt lõi bao gồm các yêu cầu và mục đích như có thể tương tác và làm việc với giao diện văn bản được tiêu chuẩn hóa. Các hệ thống Unix được xây dựng xung quanh nhân lõi quản lý hệ thống và các quy trình khác.

Thực tế trong lực sử chứng minh rằng, hệ điều hành Unix được chuyển đến thử nghiệm trên nhiều dòng máy hơn bất kỳ hệ điều hành nào khác, cuối cùng sau các thử nghiệm nó được xác định ngắn gọn với khái niệm hệ thống mở. Hệ điều hành Unix được sử dụng rộng rãi trong PC, máy chủ và cả thiết bị di động. Một trường unix cũng là một yếu tố quan trọng, thiết yếu trong sự phát triển của mạng internet.

Qua nhiều năm phát triển, Unix đã trở nên phổ biến, đã hình thành một dãy các sản phẩm dựa trên hệ điều hành này. Vì lẽ, Unix có tính năng của công nghệ trưởng thành với cấu trúc đơn giản, độ tin cậy cao, thành tính di động cao, khả năng hoạt động cao, chức năng tuyệt vời của mạng và cơ sở dữ liệu (database), tính linh hoạt và cởi mở vượt trội, nó có thể đáp ứng các yêu cầu khác nhau của mọi tình huống và đã trở thành nền tảng máy trạm chính và hoạt động của các doanh nghiệp quan trọng nền tảng. Nó chủ yếu được cài đặt trong siêu máy tính và máy tính lớn nhưng nó cũng có thể được sử dụng trong PC và hệ thống nhúng (embedded). Nó đã là sự lựa chọn tốt nhất của hệ thống máy chủ và chiếm phần lớn thị phần trong các hệ điều hành. Tuy nhiên, những năm trở lại đây, nó đã gần như thất bại khi cạnh tranh với hệ điều hành của Windows của Microsoft.

Việc làm lập trình viên linux

1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của unix là gì?

Nguồn gốc của Unix bắt nguồn từ giữa những năm 1960 khi Viện Công nghệ Massachusetts, Bell Labs và General Electric đang phát triển Multics , một hệ điều hành cho máy tính chủ GE-645 . Multics nhìn chung đã có một số đổi mới, nhưng cũng có nhiều tiến bộ hơn so với ban đầu. Thất vọng vì quy mô và sự phức tạp của Multics, các nhà nghiên cứu cá nhân tại Bell Labs đã bắt đầu rút khỏi dự án. Người cuối cùng rời đi là Ken Thompson, Dennis Ritchie, Douglas McIlroy và Joe Ossanna, vẫn mang trong mình mục tiêu ban đầu là tìm ra một hệ điều hành tối ưu hóa hơn, họ quyết định thực hiện lại nghiên cứu và rút những kinh nghiệm của mình trong dự án Multics để nghiên cứu một dự án mới với quy mô nhỏ hơn. Nhóm nghiên cứu hệ điều hành mới này ban đầu không có sự hỗ trợ của tổ chức hay quốc gia đồng thời cũng không có tên khi nghiên cứu. Bắt đầu nghiên cứu hệ điều hành mới này là nghiên cứu một hệ thống đơn nhiệm vụ.

Năm 1970, nhóm đặt ra tên Unics cho Uniplexed Information and Computing Service như một sự chơi chữ từ tên gọi ban đầu Multics. Tuy nhiên, sau đó tên gọi cuối cùng sau khi Unics nghiên cứu thành công lại là Unix.

Các hệ điều hành ban đầu được viết bằng ngôn ngữ lắp ráp, nhưng đến năm 1973, phiên bản 4 của Unix đã được viết lại bằng ngôn ngữ lập trình C. Phiên bản Unix 4 đã tương đối mới mẻ và hoàn thiện hơn, tuy nhiên, vẫn có nhiều mã phụ thuộc PDP-11 và không phù hợp để chuyển và ứng dụng vào nhiều loại máy. Cổng đầu tiên cho nền tảng khác được thực hiện năm năm sau 1978 cho Interdata 8/32 (thời kỳ này máy tính Interdata chủ yếu nhớ cho là máy tính mini 32-bit đầu tiên. 8/32 là một cỗ máy mạnh hơn so với 7/32, với tính năng đáng chú ý là cho phép sử dụng vi mã có thể lập trình của người dùng).

Năm 1975, Bell Labs đã sản xuất một số phiên bản Unix được gọi chung là “Research Unix” được hiểu là nghiên cứu Unix. Sau đó giấy phép nguồn đầu tiên của Unix được bán cho Donald B. Gillies tại Khoa Khoa học Máy tính của Đại học Illinois.

Trong những năm cuối của thập niên 1970, đầu thập niên 1980, ảnh hưởng của Unix ngày càng trở nên rộng rãi trong giới học thuật đã dẫn đến việc Unix được áp dụng trên quy mô lớn bởi các công ty khởi nghiệp bao gồm Sequent, HP-UX, Solaris, AIX và Xenix. Vào cuối những năm 198, AT & T Unix System Laboratory Laboratory và Sun microsystems đã phát triển System V Release 4 (SVR4), sau đó được nhiều nhà cung cấp Unix thương mại chấp nhận.

Đến năm 1990, các hệ thống sử dụng hệ điều hành Unix đã ngày càng trở nên phổ biến và rộng rãi hơn, với các bản phối BSD và Linux được phát triển thông qua sự công tác của mạng lưới các developer trên toàn thế giới. Năm 2024, Apple đã phát hành Darwin , cũng là một hệ thống Unix, trở thành cốt lõi của hệ điều hành Mac OS X, sau này được đổi tên thành macOS.

Tính đến thời điểm hiện tại, hệ điều hành Unix được sử dụng khá rộng rãi trong các máy chủ, máy trạm và một số thiết bị di động hiện đại.

Có thể nói, vào thời khắc giao mùa của thế kỷ 20 sang 21 là thời kỳ đỉnh cao của hệ điều hành Unix. Tuy nhiên nhìn chung Unix không phải là hệ điều hành mở, điều này bắt đầu gây một số trở ngại khi công nghệ thông tin cùng sự đa dạng thiết bị thông minh ngày càng nhiều. Thời kỳ đỉnh cao của Unix được đánh dấu lụi tàn cho đến khi Microsoft phát minh ra windows là hệ điều hành mở, tương thích với nhiều dòng bao gồm máy tính, pc, điện thoại di động, … đa dạng như hiện nay. Bởi vậy, để tìm hệ người sử dụng hệ điều hành Unix tại nước ta không nhiều, tuy nhiên nó không “chết” vì rất nhiều công việc cần sử dụng hệ điều hành đặc biệt này, vì lẽ khuyết điểm nhưng cũng là ưu điểm lớn nhất của Unix đó là hệ điều hành đóng nên gần như miễn nhiễm với virus.

Bên cạnh đó để thích ứng với sự đa dạng dòng máy, unix bắc đầu có những biến đổi cho mình. Mà ví dụ tiêu biểu cho nó phải kể tới là Darwin là một hệ điều hành giống như mã nguồn mở Unix được Apple Inc. phát hành lần đầu tiên vào năm 2024. Nó bao gồm mã được phát triển bởi Apple, cũng như mã có nguồn gốc từ NeXTSTEP, BSD, Mach và các dự án phần mềm miễn phí khác. Darwin tạo thành bộ các thành phần cốt lõi dựa trên macOS (trước đây là OS X và Mac OS X), iOS , watchOS , tvOS và iPadOS . Nó chủ yếu là tương thích POSIX , nhưng bản thân nó chưa bao giờ được chứng nhận là tương thích với bất kỳ phiên bản POSIX nào. Bắt đầu với Leopard , mac OS đã được chứng nhận là tương thích với Thông số kỹ thuật UNIX đơn 3 (SUSv3).

Như vậy có thể nói Unix chính là cha đẻ của các hệ điều hành mà Apple đang sử dụng mà một trong đó phổ biến nhất mà ta đang sử dụng chính là MacOS, IOS, …

Việc làm it phần mềm tại Hà Nội

1.3. Những tác động của Unix đến sự phát triển ngành CNTT và giáo dục

Hệ điều hành Unix có tác động đáng kể đến các hệ điều hành khác, đồng thời nó cũng có tác động không nhỏ tới sự phát triển của giáo dục. Unix ban đầu được thiết kế nhằm mục đích cung cấp phần mềm với mức phí tối giản cho mục đích giáo dục. Unix ban đầu được viết bằng ngôn ngữ lắp ráp, nhưng đã sớm được viết lại bằng C, một ngôn ngữ lập trình cấp cao.

Unix đã tạo ra một mô hình tệp hệ điều hành được đơn giản hóa mạnh mẽ so với nhiều hệ điều hành hiện đại: coi tất cả các loại tệp là các mảng byte đơn giản. Hệ thống phân cấp tệp chứa các dịch vụ và thiết bị máy (như máy in , thiết bị đầu cuối hoặc ổ đĩa ), cung cấp giao diện thống nhất, … Điều này đã phá bỏ định nghĩa về một cơ chế chung của hệ điều hành ban đầu.

Các hệ điều hành cùng thời đại cho phép chia các thiết bị lưu trữ thành nhiều phần hoặc nhiều như mụn nhưng không có số cấp cố định, thông thường chỉ có một cấp. Unix đã giải quyết được điều này, đây được xem là sự tiến bộ, thông minh cũng như tối ưu hóa vượt bật so với những hệ điều hành ban đầu. Unix đã cho phép chia và phát triển các thư mục con trong mỗi tệp lớn.

Unix ban đầu được viết bằng ngôn ngữ lắp ráp , nhưng đã sớm được viết lại bằng C, một ngôn ngữ lập trình cấp cao cấp hơn và ngày càng trở nên phổ biến. Đồng thời, cũng chính là nền tảng phát triển cho những hệ điều hành quan trọng sau này như IOS.

Nhìn chung, Unix đã có những vai trò quan trọng đó là:

- Tạo ra ngôn ngữ cấp cao trong các hệ điều hành

- Tạo ra hệ thống tập tin phân cấp

- Cú pháp của nó cho các biểu thức chính quy được sử dụng rộng rãi

- Unix shell đã truyền cảm hứng cho nhiều trình thông dịch dòng lệnh theo sau

- Giúp ngôn ngữ lập trình C trở nên phổ biến hơn

- Bắt đầu phong trào hướng tới tính mô-đun (modular) hóa và tái sử dụng trong công nghệ phần mềm

- Góp phần không nhỏ vào việc tạo nên sự bùng nổ của Internet bằng cách làm cho giao thức TCP/ IP (internet protocol) trở nên phổ biến rộng rãi hơn

- Góp phần vào sự ra mắt của phong trào phần mềm miễn phí

Các hệ điều hành miễn phí giống như Unix như Linux và BSD hiện đang nắm giữ một phần lớn thị trường do Unix nắm giữ.

1.4. Các tính năng nổi bật của Unix bạn nên biết

Thực tế cho chúng ta thấy rằng, Unix không được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam, những hệ điều hành được sử dụng ở nước ta đa phần là một hệ điều hành khác biệt hoặc đã biến thể từ Unix chứ không phải hệ điều hành Unix gốc như ban đầu. Tuy nhiên, trên thế giới hệ điều này được sử dụng khá rộng rãi với những tính năng nổi bật sau:

- Unix là hệ điều hành nhiều người sử dụng, nơi mà các tài nguyên thông tin giống nhau có thể được chia sẻ bởi những người dùng khác nhau.

- Unix cũng cung cấp đa tác cụ, trong đó mỗi người dùng có thể thực hiện nhiều quy trình cùng một lúc.

- Đó là hệ điều hành đầu tiên được viết bằng ngôn ngữ cấp cao (Ngôn ngữ C). Điều này giúp dễ dàng chuyển sang các máy khác với sự thích ứng tối thiểu.

- Nó cung cấp một cấu trúc tệp phân cấp cho phép truy cập và bảo trì dữ liệu dễ dàng hơn.

- Unix có các chức năng mạng tích hợp để những người dùng khác nhau có thể dễ dàng trao đổi thông tin.

- Chức năng Unix có thể được mở rộng thông qua các chương trình người dùng được xây dựng trên giao diện lập trình tiêu chuẩn.

Nhìn chung các chương trình của unix được phát triển dựa trên khái niệm và sức mạnh của hệ thống đồng thời dựa trên các mối quan hệ giữa các chương trình trong cùng một hệ thống.

Xem thêm: Solidity là gì? Ngôn ngữ solidity có những ứng dụng gì?

2. Sự khác biệt giữa các hệ điều hành Unix và Linux

Chắc hẳn bạn đã nghe nhiều về Unix và Linux, tuy nhiên thực tế có vẻ rằng Linx nổi tiếng hơn Unix, tuy nhiên unix có số lượng người dùng riêng. Hiểu đơn giản Linux là một nguồn mở, sử dụng miễn phí hệ điều hành được sử dụng rộng rãi cho phần cứng (hardware) và phần mềm máy tính, phát triển trò chơi, máy tính bảng PCS, máy tính lớn, Unix là một hệ điều hành độc quyền thường được sử dụng trong các máy chủ internet, máy trạm và PC của Solaris, Intel, HP, …

2.1. Những khác điểm khác biệt của hệ điều hành Unix

Chúng ta đã tìm hiểu rất kỹ về unix, Unix là một hệ điều hành phần mềm độc quyền. Như đã nói ở trên, nó được Bell Labs phát triển để sử dụng riêng nhưng qua nhiều năm đã được cấp phép cho các công ty công nghệ khác. Hệ điều hành Unix hoạt động chủ yếu trên giao diện và dòng lệnh, tuy nhiên, gần đây, đã có những phát triển cho GUI trên các hệ thống Unix. Unix không miễn phí. Các phần mềm khác nhau của Unix có cấu trúc chi phí khác nhau theo các nhà cung cấp. Đồng thời, Unix không linh hoạt như Linux, nó ít có khả năng tương tích với các loại phần cứng khác nhau. Các cài đặt Unix thường yêu cầu một bộ máy phần cứng nghiêm ngặt và được xác định rõ ràng trên hoạt động CPU cụ thể.

Vì hệ điều hành Unix không phải là miễn phí và do đó mã nguồn (source code) của nó không có sẵn, bạn không thể sửa đổi cũng như không thể bán các phiên bản Unix của mình. Thêm vào đó, việc cài đặt Unix tương đối tốn kém hơn nhiều so với Linux vì nó yêu cầu phần cứng đặc biệt và chỉ có thể chạy trên các bộ xử lý CPU cụ thể. Nó chủ yếu được sử dụng trong các máy chủ dữ liệu lớn trên toàn thế giới. Unix cũng hỗ trợ rất ít các file systems mà hỗ trợ chủ yếu các hệ thống tệp tin sau: zfs, js, hfx, gps, xfs, gps, xfs, vxfs. Bên cạnh đó, các phiên bản khác nhau của Unix ta có thể kể ra đó là: AIX (IBM), BSD, HP – UX, Solaris, Iris.

Nhìn chung, hệ điều hành Unix chủ yếu được sử dụng trên các hệ thống máy chủ hay các hệ thống máy tính lớn, các hệ thống máy tính cao cấp và đắt tiền đặt tại các MNC và những tổ chức lớn. Unix hiện đang được phát triển, duy trì và cập nhật bởi các nhà phát triển AT và T, đồng thời họ không khuyến khích phát triển nguồn mở như những hệ điều hành khác.

Việc làm nhân viên triển khai phần mềm

2.2. Những điểm khác biệt của hệ điều hành Linux

Lấy cảm hứng từ Minix, mộ hệ thống giống như Unix sau đó thêm nhiều tính nhắc của GUI, trình điều khiến, … đến năm 1992 Linus Torvalds đã phát triển và cho ra đời hệ điều hành Linux mà mầm mống của nó được xác định vào ngày 17 tháng 9 năm 1991.

Hệ điều hành  Linux chủ yếu tập trung vào PC và máy tính xách tay tại nhà, tuy nhiên, do tính phổ biến và ổn định của nó mà Linux dần dần được sử dụng nhiều trong văn phòng và các hệ thống cao cấp như điện thoại di động, máy chủ và cả các hệ thống nhúng. Hệ điều hành Linux rất đa dạng, bao gồm giao diện người dùng đồ họa (GUI) và giao diện dòng lệnh (CLI).

Linux có thể được phân phối tự do, tải xuống miễn phí, tải xuống qua tạp chí, sách, …  Một số bản phân phối phải trả phí Red Hat Linux, nhưng chúng thường rẻ hơn Windows.

Khác biệt hẳn so với Unix, Linux là một hệ điều hành rất linh hoạt và tương thích với hầu hết các hệ thống phần cứng. Hệ điều hành Linux có thể được cài đặt và thực thi trên hầu hết mọi thứ có bộ xử lý. Và vì nó linh hoạt nên nó có thể được cài đặt trên nhiều phần cứng máy tính từ điện thoại di động, máy tính bảng, máy chơi game, siêu máy tính, … Linux OS là một HĐH mã nguồn mở, mã nguồn của nó có sẵn miễn phí. Do đó, bạn có thể đọc, sửa đổi và triển khai nó trên máy của mình. Tuy nhiên, bạn không thể bán nó vì nó thuộc giấy phép bản quyền của GPL GNU.

Nhìn chung, so với Unix, Linux có giá thành rẻ hơn rất nhiều đôi khi là miễn phí. Các hệ thống tệp được linux hỗ trợ như sau: xfs, ramfs, nfs, vfat, cramfsm ext3, ext4, ext2, ext1, ufs, autofs, devpts, ntfs và nhiều hơn nữa. Cùng với đó, các bản phân phối có sản cho Linux là: Redhat, Kali, Slackware, Debian, Arch Linux, Solaris, Ubuntu, CentOS, Fedora. Như vậy có thể thấy rằng các tệp hệ thống cũng như các bản phân phối của Linux đa dạng hơn hẳn so với Unix.

2.3. Unix và Linux - Sự khác biệt giữa Unix và Linux

- Mã nguồn của Linux có sẵn miễn phí cho người dùng của nó còn mã nguồn của Unix không có sẵn cho công chúng.

- Linux chủ yếu sử dụng giao diện người dùng đồ họa với giao diện dòng lệnh tùy chọn còn Unix chủ yếu sử dụng giao diện dòng lệnh.

- Hệ điều hành Linux có thể mang theo được và có thể được thực thi trong các ổ đĩa cứng khác nhau. Unix không phải là di động.

- Linux rất linh hoạt và có thể được cài đặt trên hầu hết các thiết bị gia đình trong khi đó, Unix khá cứng nhắc của và gần như, không thể được cài đặt trên mọi máy khác nhau.

- Linux chủ yếu được sử dụng trong PC, điện thoại di động, máy tính để bàn, … Trong khi đó Unix chủ yếu được sử dụng trong hệ thống máy chủ, máy tính lớn và máy tính cao cấp.

- Các phiên bản khác nhau của Linux là: Ubuntu, Debian, OpenSuse, Redhat, Solaris, … Các phiên bản khác nhau của Unix là: AIX, HP-UX, BSD, Iris, …

- Cài đặt Linux là không mất nhiều chi phí vì nó không yêu cầu nhiều phần cứng cụ thể và cao cấp. Cài đặt Unix tương đối tốn kém vì nó đòi hỏi mạch phần cứng cụ thể hơn.

- Các hệ thống tập tin được Linux hỗ trợ như sau: xfs, ramfs, nfs, vfat, cramfsm ext3, ext4, ext2, ext1, ufs, autofs, devpts, ntfs. Các hệ thống tập tin được Unix hỗ trợ như sau: zfs, js, hfx, gps, xfs, gps, xfs, vxfs.

- Linux được phát triển bởi một Cộng đồng Linux đang hoạt động trên toàn thế giới. Unix được phát triển bởi AT & T Developers.

Xem thêm: Hackerrank là gì? Những quốc gia sở hữu lập trình viên giỏi hiện nay​

3. Hệ điều hành Unix và nghề lập trình viên

Tất cả những thông tin mà tôi cùng Timviec365.vn đã cung cấp ở trên chắc hẳn đã giúp bạn định hình được những thông tin quan trọng liên quan đến ngành công nghệ thông tin nói riêng và việc làm của các lập trình viên nói riêng.

Với những lập trình viên việc nắm rõ các hệ điều hành này có vai trò quan trọng trong quá trình định hình và phát triển sự nghiệp của mình. Cùng với đó, xác định hệ điều hành phù hợp với công việc hiện tại cũng như dòng máy với phần mềm phù hợp. Những thông tin về Unix hay Linux cũng chính là một sự lựa chọn mới cho các lập trình viên khi chọn lựa hệ điều hành cho mình ngoài windows vốn đã rất phổ biến như hiện nay.

Ngoài ra, để tìm hiểu rõ hơn về công việc của lập trình viên cũng như thông tin tuyển dụng, so sánh mức lương, cơ hội nghề nghiệp, … bạn có thể tìm hiểu cụ thể trên Timviec365.vn. Tất cả những thông tin về ngành công nghệ thông tin cũng như việc làm lập trình viên, … sẽ được cung cấp đầy đủ mà trong giới hạn bài viết tôi không thể kể hết ra được.

Tuyển dụng

Hy vọng rằng thông qua bài viết này bạn đã nắm rõ Unix là gì? Sự khác biệt giữa Unix và Linux cùng một số thông tin khác. 

Bài viết tham khảo: Hackathon là gì? Các thông tin liên quan của cuộc thi Hackathon