Những dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học đầy đủ nhất

1. Cân bằng phương trình hóa học được hiểu là gì?

Trong môn hóa học hiện nay, học sinh không chỉ học qua sách báo, video mà còn phải trực tiếp tiến hành các phản ứng hóa học, theo dõi kết quả và giải đáp các dạng bài tập như bài tập về tốc độ phản ứng, cách đọc bảng tuần hoàn hoá học, bài tập chất khí, chất có nhiệt độ sôi cao nhất, các dạng bài tập hoá 10, bài ca hoá trị, bài tập hoá đại cương,... Tuy nhiên, việc thực hành thí nghiệm cần phải đi đôi với việc viết các phương trình hóa học lớp 8 cần nhớ và các phương trình hoá học lớp 9 cần nhớ chính xác cho các chất phản ứng cũng như các sản phẩm.

Và đặc biệt là cách cân bằng hệ số của các phương trình hóa học. Như chúng ta đã biết, định luật bảo toàn khối lượng, bài toán tăng giảm khối lượng cho rằng không một nguyên tố nào có thể tự tạo ra hay tự hủy hoại mà phải do một quá trình tạo ra. Do đó, số nguyên tử tham gia phản ứng bằng số nguyên tử của sản phẩm, nó cũng liên quan đến kiến thức về bài thơ nguyên tử khối và các bài tập về nguyên tử lớp 8. Và đó là lý do tại sao việc cân bằng các phương trình hóa học lại vô cùng quan trọng.

2. Cách cân bằng phương trình hóa học

2.1. Cân bằng phương trình theo phương pháp truyền thống

Phương pháp này khá cơ bản và thường được dùng trong các phản ứng đơn giản, ít chất, không có sự oxy khử (thay đổi hóa trị).

- Bước 1: Viết phương trình đã cho.

Ở ví dụ này, bạn sẽ có:

C3H8 + O2 --> H2O + CO2

Phản ứng này xảy ra khi prôban (C3H8) được đốt cháy trong oxi để tạo thành nước và cacbon đioxit.

- Bước 2: Viết số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố mà bạn có ở mỗi bên phương trình. Để tìm ra số lượng nguyên tử trong phương trình xem các chỉ số dưới bên cạnh mỗi nguyên tử.

Bên trái: 3 cacbon, 8 hidro và 2 oxi.

Bên phải: 1 cacbon, 2 hydro và 3 oxi. Sau khi tìm hiểu định nghĩa về cân bằng phương trình hóa học.

- Bước 3: Luôn đặt hydro và oxy sau cùng.

- Bước 4: Nếu bạn còn dư một phần tử để cân bằng. Chọn một nguyên tử chỉ xảy ra trong một phân tử của chất phản ứng và chỉ trong một phân tử của sản phẩm. Điều này có nghĩa là bạn sẽ cần phải cân bằng lượng carbon của mình trước tiên.

- Bước 5: Để cân bằng phương trình, thêm một hệ số cho nguyên tử cacbon đơn bên phải sao cho bằng 3 nguyên tử cacbon bên trái.

C3H8 + O2 -> H2O + 3CO2

Yếu tố 3 trước carbon ở phía bên phải cho biết 3 carbon cũng như yếu tố 3 ở phía bên trái cho biết 3 carbon.

Trong một phương trình hóa học, bạn có thể thay đổi hệ số, nhưng không thể thay đổi chỉ số dưới.

- Bước 6: Tiếp theo là cân bằng nguyên tử hydro. Bạn có 8 nguyên tử hydro ở bên trái. Do đó, bạn sẽ cần 8 ở bên phải.

C3H8 + O2 -> 4H2O + 3CO2

Ở bên phải, bạn thêm 4 làm hệ số vì số thấp hơn cho thấy bạn có 2 nguyên tử hydro.

Khi bạn nhân hệ số 4 với chỉ số 2, bạn nhận được 8.

6 nguyên tử oxi còn lại là của 3CO2. (3x2 = 6 nguyên tử oxy với 4 nguyên tử oxy khác là 10)

- Bước 7: Cân bằng nguyên tử oxi.

Bởi vì bạn đã thêm hệ số vào các phân tử ở phía bên phải của phương trình, số nguyên tử oxy đã thay đổi. Bây giờ bạn có 4 nguyên tử oxy trong phân tử nước và 6 nguyên tử oxy trong phân tử carbon dioxide. Tổng cộng chúng ta có 10 nguyên tử oxy.

Thêm hệ số 5 vào phân tử oxy ở vế trái của phương trình. Bây giờ bạn có 10 phân tử oxy ở mỗi bên.

C3H8 + 5O2 --> 4H2O + 3CO2.

Các nguyên tử cacbon, hydro, và oxy được cân bằng. Phương trình của bạn đã được cân bằng xong.

>> Xem thêm: Trung tâm luyện thi đại học

2.2. Phương pháp số dư đại số

Đây là một phương pháp khá hay và được sử dụng rộng rãi có sử dụng một chút toán học. Phương pháp này cân bằng hầu hết các dạng phương trình hóa học. Đặc biệt là phương trình oxi hóa khử vì các nguyên tố có sự thay đổi hóa trị.

Bước thứ nhất: Ghi phương trình dưới dạng ký hiệu và công thức. Ví dụ a = 1 và viết một phương trình dựa trên công thức đó.

Bước 2: Thay các chữ số bằng biến của chúng.

Bước 3: Kiểm tra hàm lượng các nguyên tố có trong thành phần chất phản ứng cũng như thành phần sản phẩm.

Ví dụ aPCl5 + bH2O = cH3PO4 + dHCl thành a = 1 b = c = d = và tách các nguyên tố là P, Cl, H, O, do đó bạn nhận được a = 1 b = 4 c = 1 d = 5.

2.3. Phương pháp từ phần tử chung nhất

Tức là nguyên tố nào có trong hầu hết các hợp chất trong phương trình cần cân bằng thì ta sẽ chọn cân bằng hệ số phân tử trước.

Ví dụ: Cu + HNO3 -> Cu (NO3) 2 + NO + H20

Trong phương trình này, nguyên tố Oxy xuất hiện nhiều nhất trong hầu hết các hợp chất nên nó sẽ cân bằng Oxy trước rồi mới đến các nguyên tố khác.

Bên trái có 8 ôxi, bên phải có 3 ôxi. Vậy bội chung nhỏ nhất của 8 và 3 là 24 nên hệ số của HNO3 là 24/3 = 8

Vậy cân bằng phản ứng là: 3Cu + 8HNO3 = 3Cu (NO3) 2 + 2NO + 4H2O

2.4. Trạng thái cân bằng trong dãy Kim loại – Phi kim

Cân bằng một phương trình hóa học một cách nhanh chóng bằng cách sử dụng phương pháp này có nghĩa là cân bằng trong một dãy số, cân bằng số nguyên tử của kim loại trước tiên, sau đó là phi kim loại, sau đó là hiđro và sau đó là oxi.

Ví dụ: CuFeS2 + O2 -> CuO + Fe2O3 + SO2

Vì nguyên tử Cu ở trạng thái cân bằng nên bậc nhất của cân bằng sẽ là: Fe rồi đến Cu, S, O rồi nhân đôi hệ số ta có:

4CuFeS2 + 13O2 = 4CuO + 2 Fe2O3 + 8SO2

2.5. Phương pháp sử dụng hệ số thập phân

Phương pháp áp dụng như sau: đặt hệ số cho các chất phản ứng, có thể là số nguyên tố hoặc phân số miễn là số hiệu nguyên tử ở hai vế bằng nhau. Sau đó nhân để loại bỏ mẫu số chung của cả hai vế.

Ví dụ: Fe + O2 -> Fe2O3

Đầu tiên chúng ta thêm hệ số để trở thành: 2Fe + 3 / 2O2 -> Fe2O3

Bây giờ số lượng nguyên tử của hai bên bằng nhau. Sau đó, chúng tôi nhân với ví dụ, trong phương trình sẽ nhân với 2.

Kết quả là: 4Fe + 3O2 = 2Fe2O3

>> Xem thêm: Cách sử dụng máy tính Casio fx 570ms

3. Tài liệu về các dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học

Dạng 1: Cân bằng phương trình hóa học đơn giản.

tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 1.docx

Dạng 2: Lập sơ đồ nguyên tử và cho biết số phân tử của mỗi chất sau phản ứng hóa học.

Tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 2.docx

Dạng 3: Cân bằng phương trình hóa học hợp chất hữu cơ tổng quát.

tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 3.docx

Dạng 4. Hãy chọn hệ số và công thức hoá học thích hợp điền vào dấu chấm hỏi trong phương trình hoá học.

tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 4.docx

Dạng 5. Cân bằng các phương trình hóa học sau với hệ quả.

tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 5.docx

4. Lời khuyên khi làm bài tập cân bằng phương trình hóa học

Không bao giờ sử dụng hệ số dưới dạng phân số trong một phương trình hóa học - bạn không thể chia đôi một phân tử hoặc nguyên tử trong một phản ứng hóa học.

Trong quá trình cân bằng, bạn có thể sử dụng phân số, tuy nhiên phương trình sẽ không được cân bằng nếu các hệ số của phương trình vẫn tồn tại dưới dạng phân số.

Để loại bỏ phân số, hãy nhân toàn bộ phương trình (cả bên trái và bên phải) với mẫu số của phân số.

>> Xem thêm: Các dạng toán lớp 9 ôn thi vào 10

5. Một số bài tập tham khảo thêm

Để rèn luyện thêm nâng cao kỹ năng cân bằng phương trình hóa học thì dưới đây là tổng hợp về các bài toán cân bằng phương trình để cho các bạn tham khảo.

tài liệu cân bằng phương trình hóa học (1).doc

tài liệu cân bằng phương trình hóa học (2).doc

tài liệu cân bằng phương trình hóa học (1).pdf

tài liệu cân bằng phương trình hóa học (2).pdf

tài liệu cân bằng phương trình hóa học (3).pdf

Tóm lại dưới đây là một số những thông tin về bài tập cân bằng phương trình hóa học hy vọng sẽ giúp bạn nắm chắc được những dạng bài tập này và điểm cao trong môn hóa học nhé.